cemal madanoğlu

1. 22 mart 1907 təvəllüdlü türk əskər, general-leytenant. 27 may 1960 türkiyə dövlət çevrilişinin de facto lideri.
Madanoğlu pensiyaya çıxan Cemal Gürsel`in səssiz sakit yola salındığını görüb təccüblənir. ordu daxilindəki ixtilalçı qruplaşmaların liderliyini ələ keçirmək üçün bunu fürsət bilib Gürsel`i bir tədbirlə yola salmaq fikrinə gəlir. istəyi baş tutur və ordu daxilindəki digər qruplaşmalar bu təşəbbüsü dəyərləndirib Madanoğlunu çevriliş planının faktiki lideri kimi qəbul edirlər.
bir çox ordu mənsubu kimi Madanoğlu da Bayar və Menderesin partiyası olan DP`ni ilk başlarda dəstəkləyirdi. sonrasında baş verən iqtisadi çöküş, cumhuriyyətin təməllərinə zərbə kimi qiymətləndirdikləri çıxışlar və menderesin chp`yə yönəlmiş olan təhqiqat komissiyasını qurması özünün sözlərinə görə "bardağı taşıran son damla" olmuşdur. madanoğlunun əsas hədəfi iqtidar sərxoşluğu yaşayan dp hökümətini devirib ardınca demokratik idarəyə sürətli keçiş üçün seçkilər keçirilməsini təmin etmək idi. ətrafındaki ordu mənsublarına "heç birimiz öz tutduğumuz vəzifələrimizdən başqa bir vəzifə qəbul etməyəcəyik. dövlət idarəsinin heç bir pilləsində yer almayacağıq" deyə and içdirdikdən sonra çevriliş üçün düyməni sıxır.
çevrilişdən sonra cemal gürsel çevrilişi həyata keçirən ordu mənsubları və çevrilişdə iştirak etməyib lakin çevriliş sayəsində hökümətdə bir kreslo qapmaq üçün genelkurmay binasına toplanan fərqli rütbələrdəki əskərlərdən ibarət bir heyətlə görüş keçirir. madanoğlu içəri daxil olub gürselin yanındaki boş stula əyləşir. ardınca isə gürselin "başqa hansı nazirliklər qaldı?" sualını eşidib yerindən dik atılır. çevrilişdən öncə heç bir vəzifə tutmayacaqları barədə and içdiklərini xatırladır. gürsel bunu heyətdən soruşur amma heyətdən bir səs çıxmır. bunun üstünə Madanoğlu yumruğunu masaya şiddətlə vurub gürselin qarşısındaki ordu mənsublarına o məşhur ifadəsini səsləndirir:

"bre köftehorlar; sizin hanginiz maliyeden, hanginiz ticaretten, hanginiz iktisattan anlarsınız? adnan menderes de böyle yaptığı için bu duruma geldik."

Madanoğlu çevriliş sonrası ordu daxili çəkişmələrinin içində qaldı. Cemal Gürsel belə vəziyyəti idarə edə bilmirdi. Çevrilişin ən böyük səhvi olan Fatin Rüştü Zorlu, Hasan Polatkan və Adnan Menderesin edam cəzası almalarını dayandırma təşəbbüsləri boşa çıxdı. edam qərarlarının təsdiqindən 3 ay əvvəl istefa verib pensiyaya çıxdı.
madanoğlu türkiyə tarixində sağa kəskin bir dönüş olan 12 sentyabr çevrilişi haqqında da belə demişdi vaxtında:
"CIA, 27 Mayıs'tan sonra gözlerini açtı. Bize sicil verir hale geldi. Amerikan müşavirleri gelir hakkımızda rapor tutardı. Evren, zaten bir hocazade. Bahsettiği ayetler, hadisler hep aileden aldıkları. Genel sağa kayma, ordu da vagon gibi gitti bu sağa kayışın arkasına takılıp."

Madanoğlunun təklifi ilə bir araya gələn akademiklərin hazırladığı 1961 konstitutsiyası tükriyə tarixindəki ən liberal konstitutsiya kimi xatırlanır.
daha sonralar markisist-leninist inqilabçı hərəkat olan Milli Demokratik Devrim hərəkatında yer almışdır
nə olursa olsun, yaxşısı ilə pisi ilə madanoğlu türkiyə tarixinə fikrimcə vətənpərvər bir general olaraq damğa vurmuş hərbçidir. başında olduğu çevriliş dəstəsinin sonrada milli birlik komitəsi olaraq idarəni ələ alıb sıçıb bulamasından kənarda tutulması vacib olan bir şəxsiyyətdir.

2. "Darbe yapmak taşşak gerektirir, bende ise bu var".
-cemal madanoğlu

cemal madanoğlu

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!