əlifba bayramı
![]()
uşaqlığımla bağlı xoş xatirələri özündə saxlayan bayramdır. 90cı illərin aprel-may aylarının rəngli, gözəl günlərini, al-əlvan parıldayan lentləri, karton hərfləri, üstü yazılı, amma bir o qədər də təmiz və yumoş ətirli köynək və koftaları özündə cəmləşdirən bir bayramdır.
başlığı görüb 15 il əvvələ qayıtdım:
uşaqlığımda nə qədər kitabları və oxumağı sevən biri olsam da dərslərim barəsində onu demək olmazdı. solaxay olduğumdan və müəllimlərimin döyərək məcburi şəkildə sağla yazdırdıqlarından xəttim olduqca pis idi, 5 yaşımda vurma cədvəlini evdə məcburi şəkildə öyrəndiyimdən birinci sinifdəki sadə təklik hesablamaları görüb 404 not found error verirdim. üstəlik orta statistik çöllüksüz montin uşağı olduğumdan rus ailələrindən çıxmış, gələcəyin qlamurları olan sinif yoldaşlarımla ünsiyyətdə culture shock yaşayırdım. bütün bu travmaların nəticəsidir ki, haqqında danışdığım bu umbaylayan uşaq 5 yaşında coğrafiya oxuduğuna baxmayaraq primitiv 1ci sinif şeirlərini əzbərləyə bilmir, xoruzla keçini səhv salırdı.
amma bunların əsas səbəbi içində olduğum kruq deyildi. pəncərə tərəfdən üçüncü cərgədə, birinci partada, düz müəllimənin qabağında oturan qız idi məni dəli edən. adı x idi, bu qızla ilk dəfə, bir neçə il bundan qabaq barbi reklamında tanış olmuşdum. indi isə həmin kukla gəlib düz məndən 4 parta qabaqda otururdu. qız dediyim nə qız - sinifə girəndə sarışın, qızıl kimi parıldayan saçları may günəşinin solğun və çirkli məktəb pəncərəsində sındırdığı şüaların təsiri ilə bərq vurur, sinifi işıldadırdı. və həmin o işığın təsiri ilə gah ala, gah da turkuaz mavisi rəngində görünən və canon 50mm 1.4 usm lensi kimi blur effekti verən gözləri ilə adətən yunan gözəlçəsi və məxluqu qorqona meduza kimi ona baxanları yerində dondurur, məst edirdi. balaca makadamiya fındığını xatırladan burnu və çəhrayı, hələ boya dəyməmiş, təravətli dodaqları ilə monica bellucini offsaydda qoya bilmə potensialına malik idi. di gəl ki...
futbolda uduzub döyülən, velosiplə yolu keçərkən taksiyə girən, yay axşamı təzə köynəklə küçəyə qaçıb qanlı, başında şiş, ağlayaraq evə gələn, 9 ballıq sistemə keçidin ilk ilində dərslərindən 3-4 alan bir umbayla bu prinsess arasında nə əlaqə ola bilərdi? heç nə. o ibtidai sinifdə intonasiya ilə şeir deyən qız idi, mənsə məhlə-məhlə dolaşıb butulka toplayıb sataraq sonydə crash oynayan avarə. o müəllimənin sevimlisi idi, mənsə zəhlətökəni. o gözəl xətlə gündəlik yazardı, mənsə gündəliyin pis qiymət yazılmış həftəsini cırmaqla məşğul olardım. x-in tutduğu xatirə dəftərində heç vaxt mənim adım olmazdı. o birinci partada, imkanlı, gözəl uşaqlarla oturur, onlarla söhbət edir, deyib gülürdü, mənimsə arxada özümkimilərlə kiçik dünyam vardı. buna baxmayaraq içimdə on yaxınlaşmaq, çatmaq, ona baxmaq, gülümsəmək üçün meydana çıxan o canavarı da hiss etməmiş deyildim. amma bu 4 partalıq məsafə bəzən mənə qalaktikalararası interstellardan daha çətin, mümkünsüz gəlirdi.
hə, bi də x-in parta yoldaşı a vardı. dərsin axırında müəllim tapşırıqları yoxlamadız deyən uşaq deyən tiplərdən idi. dərsə maşınla gəlib gedərdi, hündür, enlikürək, yaraşıqlı oğlan idi. anası müəllimənin ən yaxın padruqalarından idi, fond pulu, valideyn iclası və s. kimi işlərə a-nın ailəsi baxırdı. əslində a ilə problemim yox idi, amma ondan zəhləm gedirdi, çünki mən arxada müəllimənin verdiyi əlavə tapşırıqlarla çabalayanda o x-lə gülərək söhbət etmə şansı vardı. bir neçə dəfə onu x-in qabağında döymək (?) istəsəm də bu mümkün deyildi. a iki mən boyda idi. ona kəllə ataraq oyuna 1-0 öndə başlamaq imkanım ardı, amma ikinci taymın katastrofik bitəcəyindən əmin idim. ona görə də bu arzum həmin ilboyu içimdə qaldı.
diyan ee, mən əlifba bayramından danışacaqdım axı?
martın son günləri sürətlə gəlib keçirdi. novruz sonrası ağaclar tumurcuqlanmış, bəziləri çiçək açmışdı. məktəbin həyətində otun və güllərin ətri adamı məst edirdi. havalar get-gedə qızır, bizimsə qanımız qaynıyırdı. çərşənbə axşamı idi. böyük tənəffüs vaxtı x öz çəhrayı penalını*
liseliler bilmez
səliqəyə salır, a isə ona atasının mərdəkanda yeni tikdirdiyi imarətdən danışırdı*
götümden uydurdum
. mənsə x-ə baxa-baxa əlimdəki olan-qalan 26 fişkanı da ə-ya uduzmaqla məşğul idim. birdən müəllimə içəri girdi. ilk partalarda oturan uşaqlara gülümsəyərək bizə dişlərini qıcırtdı və sözünə başladı:
"əziz uşaqlar, bildiyiniz kimi birinci sinifi bitirməyinizə az qalıb, və hər ilk sinif şagirdləri kimi sizin də qarşınızda ömrü boyu unutmayacağınız bir əlifba bayramı keçirməyi planlaşdırırıq. sağolsunlar x və a-in valideynləri, hər köməyi göstərirlər, üzümü sizə, arxadakılara tutub deyirəm, sizin üçün bu qədər şərait yaradılır, ağıllı olun, özünüzü adam kimi aparın, dərslərinizi oxuyun. bu arada əlifba bayramı üçün aranızdan iki nəfər aparıcı seçiləcək, məndən olsa a və x bunun üçün ən ideal cütlükdür, amma, yenə də yarışma edəcəm. kim yaxşı şeir deyə bilsə o da (bir oğlan bir qız) aparıcı olacaq"
bu anda əlimdəki pikaçu elə bil elektrik verdi mənə. başımda rusun 15 qəpiklik şam lampası yandı. x sinifdəki ən yaxşı şeir deyən şagird idi, onun seçiləcəyinə heç bir şübhə yox idi. amma oğlanlar arasında yarış olacağına inanmaq olardı. təbii ki bu yarışın mənə heç bir aidiyyatı yox idi, çünki şeir deyə bilmirdim. bununla belə içimdə ümid qığılcımları közərmişdi. sevginin insana elətdirməyəcəyi bir şey yoxdu, hələ o yaşda. elə bir vəziyyətdə mənim şeir öyrənməyim cem yılmaz demiş, beylikdüzündən sevgilini tuzlaya evlərinə yola salıb, sonra sabiha gökçe ilə evə qayıtmağa bənzəyirdi.
an etibariylə işə başladım. bu arada, uşaq vaxtından ədəbiyyat oxuduğumdan bir az challenge etməyi qərara aldım. bilirdim ki lirik növdə zəif olduğumdan rəqiblərimi yalnız qeyri-adi bir yolla keçə bilərəm və sağolsun, qonşuluqdakı ədəbiyyat müəllimi bu sahədə mənə çox kömək oldu.
şeiri necə öyrənməyim barəsində çox danışmaq istəmirəm.
soyuq bir aprel səhəri idi. zaqafqaziya bölgəsinə daxil olmuş qeyri-sabit hava kütlələri abşeron yarımadasında da özünü büruzə verirdi. alaqaranlıq sinif otağımızda oğlanlar bir-bir gələrək şeirlərini deyirdilər. sonra a qabağa çıxdı, gözünü x-ə zilləyərək gur səslə şeirini deməyə başladı:
"el bilir ki sən mənimsən,
yurdum yuvam məskənimsən..."
bu anda təbii ki, a-nı təpiyin altına salıb əzişdirmək ən ülvi arzum idi. amma bunu etmədim. əvəzində isə şeir uydurdum:
"a... acıb bu günü,
uddu soyuq ütünü..."
böyük məmnuniyyətlə bunun ardını gətirib həm a-nı həm özümü biabır edib karyerama elə ordaca son qoya bilərdim, amma üstün alman texnologiyalı beynim sayəsində lövhəyə yaxınlaşıb çığırmağa başladım:
padişahi-mülk, dinarü dirəm rüşvət verib,
fəthi-kişvər qılmağa eylər mühəyya ləşkəri.
sinifdə gülüş səsləri eşidildi. təbii ki onlar da mənim kimi söhbətin nədən getdiyinə fransız qalmışdılar. müəllimə isə blue screen error verirdi. buna baxmayaraq mən davam elədim:
yüz fəsadü fitnə təhrikilə bir kişvər alır,
ol dəxi asari-əmnü istiqamətdən bəri.
göstərən saətdə dövrani-fələk bir inqilab,
həm özü fani olur, həm ləşkəri, həm kişvəri.
gör nə sultanəm məni-dərviş kim, feyzi-süxən
eyləmiş iqbalimi asdfghjkl...
bu anda müəllimənin müdaxiləsi ilə nitqimi dayandırmalı oldum. bəli, mən bunu bacarmışdım! artıq mən də intonasiya ilə şeir deyən şagird idim. və sevindirici xəbər çox çəkmədi - x ilə mən əlifba bayramının aparıcısı olacaqdıq -*
vaxt gəldi, bütün uşaqlar hərflərə bölündü, x əlifbanın "a", mən isə "z" hərfi oldum. bayram günü detallı olaraq yadımda qalmasa da çox əyləndiyimizin və uşaqlıq illərinin ən gözəl günlərindən olduğu gün kimi aydın idi. və kuliminasiya nöqtəsi...tədbirin sonunda x mənə yaxınlaşdı və bunları dedi:
"...sən əslində yaxşı oğlansan, amma ətrafın pisdi..."
və bunu deyib məni öpdü*
üzümdən, ala, erotikləşməyin
. sizi əmin edə bilərəm ki o gün yaşadığım xoşbəxtliyi heç bir sasha grey və ya meth verə bilməzdi.
ps. ən dəhşətlisi isə mənim mart-may ayları ərzində suçiçəyinə tutularaq əlifba bayramında ümumiyyətlə iştirak etməməyim və bunların real həyatda yox, xəstəliyin ağır günlərindən birində gördüyüm qarabasma olması idi.
