Lilit haqqında entryimi yazarkən sadəcə ənənəvi mifalogiyadan yararalanmaq yerinə, Viktoriya dövrü ingiltərəsinin ən məşhur rəssam-şairlərindən biri olan Dante gabriyel rozetti’nin “lady lilith” adlı rəsm əsəri və eyni rəsm əsərinə ithafən yazmış “Body’s Beauty” sonetinin təhlilindən istifadə etməklə, yəhudi-xristian teologiyasında mübahisəli olduğu qədər, maraqlı bir personajına daha fərqli bir perspektivdən yanaşılmasına çalışdım...
Dante gabriyel rozetti viktoriya dövrünün repressiv sənət anlayışını rədd edərək, seksual xarakterlərin rəssamlıqda əks olunmasını müdafiə etmişdir... Rozettinin yaradıcılığı sənətə ekvivalent gördüyü mifolojik qadın qəhrəmanlardan və onların əmsalsız gözəlliklərini təsvir etmək üçün simvolizmdən geniş ölçüdə bəhrələnmişdir...rəssamın ən məşhur tablolarından biri də lilitə həsr etdiyi, lady lilith portreti və bu portretin simvolik mənasını şərh edən “body’s beauty” sonetidir...
Rəsmdə adəmin havvadan öncəki qadını olan lilit uzun və kürən saçlarını daramaqda, üzundəki o buz kimi soyuq və donuq ifadəylə aynada özünü seyretməkdədir...john berger “ ways of seeing” adlı kitabında rəsmlərdəki aynanın qadınların özlərinə duyduğu heyranlığı ifadə edən bir simvol olaraq istifadə edildiyini qeyd edir...həqiqətən də bütün diqqətini öz gözəlliyinin seyrinə tamaşa etmək, üzündəki məğrur və olduqca amansız ifadəylə dalğalı və şəhvani saçlarını daramaqla məşğul olan lilitin əynindəki açıq-saçıq paltar o dönəmin mühafizəkar geyim tərzinə ziddiyət təşkil edəcək dərəcədə açıq-seçikdir...lilitin ətrafını sarmış eşqin simvolu qızılgül və ölümün simvolu olan çöl lalələri lilitin cazibədar olduğu qədər, ölümcül bir qadın (femme fatale) olduğunu göstərməkdədir...rəsmdəki güzgüyə, ya da pəncərə oxşayan çıxıntıdan görünən bağça, lilitin adəmə itaət etməkdən boyun qaçıraraq tərk etdiyi cənnət bağçasını xatırladır...
Lilitin saçlarını və sonetdə onu təsvir edərkən istifadə olunan ilan metaforunu, freudun medusa’s head-meduzanın başı adlı essesində olduğu kimi xədim edilmə qorxusuyla əlaqələndirə bilərik...freudun nəzəriyyəsindən yola çıxaraq, tablodakı və eyni şəkildə sonetdəki lilit personasını xədim edilmə qorxusu saçan, medusa kimi patriarxat quruluşa üsyan edən, qədim alman əfsanələrindəki Lorelei’ləri kimi onun cazibəsinə qapılan kişiləri öldürücü gözəlliyinin toruna salaraq əsir edən bir obraz olaraq şərh etmək olar…
bax
