Son yazılanlar
çaykovskinin məşhur simfoniyası. azərbaycan dilində "slavyan marşı" kimi başa düşmək olar. simfoniyanın arxasında maraqlı tarix dayanır. 1876-cı ildə serbiya ilə osmanlı imperiyası arasında müharibə başlayır. rus hökuməti də serblərdə ruh yüksəkliyini yaratmaq, ruslarla serblər arasındakı ümumi slavyan kökünü təsvir etmək üçün sifariş verir ki, simfoniya bəstələnsin. çaykovski də buna görə slavyan marşını yaradır.
)
(baxma: rəqs eləməklə inqilab eləməyə çalışan azərbaycanlılar)
(baxma: ətiniz tökülsün dedirtən trendlər)
ilk yayıldığı zamanlarda mütərəqqi bir idea olsa da, digər bütün ideologiyalar kimi sonradan bir növ qatıqlayan ideologiya. keçmişdə feministlər qadın və kişilərə eyni imkanların tanınması, qanun qarşısında cinslərin bərabərliyini təbliğ edirdilərsə indi tam əksi baş verir. bu ideologiyanın fundamental məntiqi ondan ibarət idi ki, işə götürəndə, seçkilərdə səs verəndə, universitetə tələbə qəbul edəndə və ya ümumi desək qanun qarşısında insanın cinsinin heçbir əhəmiyyəti yoxdur. indi isə "bərabər maaş", "hər təşkilatda və ya kabinetdə ən az 50% qadın" kimi absurd fikirlərlə qadınlara "positiv diskriminasiya" adı altında daha çox əhəmiyyət verirlər. adama deyərlər siktir blyaa. diskriminasiya elə diskriminasiyadır dəxli yoxdur o diskriminasiyanın arxasında hansı dırnaq-arası humanist məqsəd dayanır. dövlət bugün positiv diskriminasiya adı ilə hər zibilə burnunu soxursa, sabah onun agendası dəyişəndə artıq başqa adla cəmiyyətin və fərdlərin həyatına müdaxilə edəcək. qərb dünyasında artıq elə bir vəziyyət yaranıb ki, sırf qadın olduğu üçün filankəsə seçkilərdə səs verirlər. deyəndə də deyirlər ki, ancaq mənim cinsimdən olan insan mənim hüquqlarımı qoruya bilər. hələ kanadanın baş naziri justin trudeau da götürüb kabinetinin 50%-ını qadın edəndə bundan soruşurlar ki niyə belə etmisiz. o da deyir ki çünki artıq 2015-ci ildə yaşayırıq. gender bərabərliyi olan bir cəmiyyətdə (hansı ki orijinal feministlər əslində bunu arzulayırdılar) hökumət başçısı deməlidir ki, mən kabinetimi quranda cinsi fərqlilikləri nəzərə almıram, sadəcə kim daha bacarıqlıdırsa onu kabinetə götürürəm. trudeau bunu deyə bilməz, çünki bilir ki adamları kabinetə götürəndə bacarıqdan əvvəl, gender reprezentasiyasının eyni səviyyədə olmasına fikir verib. özü də bilir ki, belə olması ona xeyirdi, çünki cəmiyyətdə belə halda insanlar tərəfindən daha "humanist", "feminist" və daha "proqressiv" görünəcək və nəticədə növbəti seçkilərdə yüksək səs yığacaq. feminist xiyarların qozuna da deyil hakimiyyətə gələn adamın nəsə bir bacarığı var ya yox, əsas odur ki, onunla eyni cinsdən olsun və ya ən azı feminist olsun. bu xiyarlara desən ki, kişilərlə qadınların meyil etdikləri kariyeralar və onların maraqları fərqlidir və buna görə də hər zibilə ən az 50% qadın məcburiyyəti uzun müddət üçün işləməyəcək, sənə həmin dəqiqə seksist damğası vuracaqlar. bu da yaxşı anlaşılandır, çünki normal əks-arqument gətirə bilməzlər və razılaşmadıqları adamlara seksist damğası vurmaqla öz dünyalarında "mənəvi" cəhətdən o adamı guya susdururlar. belə məntiqlə gedən insanların yaşadığı cəmiyyətlərin də axırı yaxşı görünmür. artıq insanlar birbirlərini fərd olaraq yox, hansısa bir mücərrəd qrupun nümayəndəsi kimi görürlər. filankəs ağdırsa deməli qaralar onun qozuna deyil. "privileged" həyat yaşayıblar deyə kişilər heç vaxt qadınların hansı əziyyəti çəkdiyini bilmir və.s.
mətbuat konfrasında başqa müxalifət partiyaları 25 ildə nəyi səhv elədi, siz onu eləmək istəmirsiz? seçkilərə necə hazırlaşacaqsınız? kimi suallarda konfliktdən qaçıb "eh, biz heçkimə mühazirə oxumaq istəmirik, biz gələcəyik hakimiyyətə, siz də görəcəksiniz necə gəlirik, ondan sonra ağıl verərik camaata" kimi cavablar verir. özünü elə rahat aparır ki, eləbil 50-60 illik keçmişi olan böyük bir partiyanın sədri filandı. konkret sual verirlər ki, filankəs sizin hərəkatdan çıxıb gedib bu həqiqətdir ya yox? o da deyir ki, fərqi yoxdu gedib ya yox bizim onlarla əlaqələrimiz əladır, əla da olacaq. konkret deməkdən çəkinir ki, filankəs artıq bizim hərəkatdan çıxıb gedib. ümid edək ki, sadəcə həbsdən təzə çıxmağın yan təsiridir ki nitqinə filan belə təsir eliyib. düzdür arada mənasız suallar da verirdilər. amma özü də dedi ki, belə tədbirlər vasitəsilə təbliğat aparacağıq. amma təbliğat aparmaq istəyirsə gərək belə fürsətlərdən yaxşı istifadə eləyib normal qaydada ictimaiyyətə xitab eləsin.
bəzi xiyar nümayəndələrinin elədiyi hərəkətlərə görə belə hallara tolerant yanaşan insanların belə adı çəkiləndə zəhləsini tökən zad.
son olaraq iş müsahibəsində əl sıxmaqdan imtina etdiyi üçün iş görüşündən kənarlaşdırılan müsəlman qadına məhkəmə qərarı ilə 4000 dollar ödənilməsi qərarı çıxan ölkə. belə məntiqlə sabah başqa biri də özündən yeni bir din kəşf eləsin və desin ki mənim dinimdə kimləsə telefonla əlaqə saxlamaq haramdır. sonra da gedib resepsiyonist işləmək istəyəndə telefonla danışmaqdan imtina etməyini heçkim qəbul eləmir deyə gedib dövlətdən tələb eləsin ki mənə təzminat ödəyin. multikulturalizm, bütün mədəniyyətlərə tolerantlıq deyə-deyə artıq ağını çıxarıblar. bir gün gözlərini açıb görəcəklər ki artıq belə absurd vəziyyətlə qarşı-qarşıya qalıblar.
ümumiyyətlə bütün qərb dünyası artıq bu tendensiya ilə getsə də, isveçdə vəziyyət daha kritikdir. orta şərqdəki məlum qarışıqlıqlar başlayandan bəri isveç avropa ittifaqı üzrə adam başına ən çox qaçqın qəbul edən ölkədir. isveç keçmişdə əhalisinin 99%ə yaxını yerli xalq olan ölkə üçün 2050-ci ilə kimi əhalisinin 25%i müsəlman olacağı proqnozlaşdırılan ölkəyə çevrilib. son anketlərə görə bu il keçiriləcək parlament seçkiləri üçün anti-immiqrant sağçı partiya, neo-nazi keçmişi olan isveç demokratları 30%a yaxın səslə isveçdə hal-hazırda ən güclü partiyadı. digər bütün partiyalar əsas iki ittifaq formasında seçkilərə getdiyi üçün böyük ehtimal isveç demokratlarından daha çox səs yığacaqlar və onların hakimiyyətə gəlməsinə imkan verməyəcəklər. ancaq bununla belə hakimiyyətə gələn qrup 30%a yaxın səs yığan partiya ilə bəzi məsələlərdə parlamentdə məcbur hesablaşmalı olacaq. partiyanın sədri də deyib ki mainstream partiyalar artıq bizi bu seçkilərdən sonra ignore edə bilməyəcəklər. yüzminlərlə qaçqının qəbul edildiyi bir zamanda neo-nazi keçmişi olan bir partiyanın birdən birə belə bir güc qazanması da ölkənin gələcəyi üçün bəzi problemlər yaradacaq.
dostoyevskinin beş əsas romanından ilki hesab olunan əsər. əsərdə həddindən artıq asosial olmağın, insanın irrasionallığı və utopik cəmiyyət qurmaq arzusu kimi məsələlər psixoloji və fəlsəfi təhlil edilir.
--spoiler--
əsər yeraltı adam obrazında asosial, cəmiyyətdən həddindən artıq aralı qalmış, heç kimi öz intellekt səviyyəsinə yaxın görmədiyi üçün insanlardan aralı gəzən insanların nə dərəcədə qəzəbli və kinli ruh halında ola biləcəyini göstərir. yeraltında yaşayanlar artıq o dərəcədə cəmiyyətdən uzaqda yaşayırlar ki, nəticədə həyatda nadir hallarda qarşılarına çıxan normal insani hisslərinin hamısını (dostluq, sevgi) insanlar arasında güc mübarizəsi formasında görürlər. yeraltı adam üçün sevgi əslində bir tərəfin digər tərəf üzərində hegemonluq eləməsidir və ya dostluq bir neçə nəfər adamın varlı və hörmətli bir adamın ətrafına toplaşmasıdır və.s. izolasiya şəratində yaşayan, real dünya ilə əlaqəsi sadəcə oxuduğu kitablar olan yeraltı adam üçün bunları başqa formada fikirləşmək mümkün deyil.
yeraltı adam əsərin sonunda belə bir şey deyir:
"biz insan olduğumuz üçün əzilirik. insan-fərdi bədəni və qanı ilə. biz bundan utanırıq, bu həqiqəti bir rüsvayçılıq kimi başa düşürük və buna görə də qeyri-mümkün, ümumiləşdirilmiş bir insana çevrilməyə çalışırıq."
öz həyatının və individual bədəninin limitlərini görən insan bu həqiqəti qəbul eləyə bilmir. insan əgər rasional bir varlıqdırsa bu həqiqəti qəbul eləməlidir, ancaq dostoyevskinin fikrində insan irrasional bir varlıqdır. bu irrasionallıq yeraltı adamın əsərin ilk hissəsindəki qeydlərindən də görmək mümkündür. yeraltı adam ciyərində böyük ehtimal ciddi bir xəstəlik olduğuna baxmayaraq, həkimlərə qarşı olan kin/nifrəti ucbatından həkimə getmir və özü də bilir ki bunu etməklə sadəcə özünə ziyan vurur. şuurlu olduğu halda tam bir irrasional heyvan kimi davranır yəni. bunu başqa vəziyyətlərə şamil edəndə də belədir. yəni insan heç də həmişə öz maraqlarını və ya öz cəmiyyətinin maraqlarını güdmür. bu irrasionallığa baxmayaraq, insan utopik bir cəmiyyət yaratmaq xəyalındadır. sosializm, kommunizm, demokratiya, liberalizm adı altında romantik ideologiyalarla utopiya yaratmaq istəyir hansı ki həmin utopiyada hər kəs xoşbəxtdir və heç kəsin problemi yoxdur. ancaq insan təbiətcə irrasional olduğu üçün belə bir utopiyaya çatsa belə heç kim zəmanət vermir ki, insan öz əli o "mükəmməl" cəmiyyəti dağıtmayacaq. dostoyevski elə buna görə də həyatı boyu "romantik" qərb ideallarının rusiyada kor-koranə tətbiq olunmasına şübhə ilə yanaşıb.
--spoiler--
Son xəbərlərə görə uşaqlarının oyunu yaxşı oynaya bilmələri üçün valideynlərin pul verib məşqçi işə götürdükləri oyun.
link 
mainstream mədəniyyətindən qırağa çıxmayan, internetdə hər oxuduğuna inanan, kitab oxumaqla cool görünməyə çalışan tiplərə internet aləmində verilən ad. memelərdən başı çıxmayan və ya sosial mediada hər zarafatı (sözü) ciddi qəbul edib şüvənlik salan adamlara da deyilir. azərbaycan kontekstində facebookda ermənilərlə və ya homoseksuallarla bağlı bbc-nin və ya azadlıq radiosunun postlarında şüvənlik salan adamlar məsələn normie sayılır. kimsə dinlə əlaqəli birşey deyəndə "camaatın inancına hörmət edin!!!" deyənlər normie sayılır. sosial mediada tanımadığın adama sən deyə müraciət edəndə, təhqir olunduğunu fikirləşib "sən yox siz!!! tanımadığın adama sən deməzlər!!!" deyib kənardan mədəniyyət carçısı kimi görünməyə çalışanlar normie sayılır və.s
məncə sözlük dilində bu sözün ən uyğun qarşılığı "umbay"dır. (bax: umbay)
cümlədə işlətsək:
"əhməd metroda bukowski kitabları oxuyur deyə elə fikirləşir ki o qıraqdan intellektual və cool görünür. əslində isə o sadəcə umbay(normie)dır."
zəif komanda güclü rəqibə qalib gələrsə deməli oyun satılıbdı. çünki tarix boyu bütün kubokları ya ispanlar ya da almanlar qazanıbdı. ona görə də indiki zəmanədə ruslar ispanları əzirsə deməli oyun satılıb.
(baxma: umbay məntiqi)
umbaylama mədəniyyətinin azərbaycansayağı təzahürlərindən biridir. dövlətin sən uşaq doğursan deyə sənə maddi kömək eləməyə borcu yoxdu. dövlət o pulu özündən doğmur. 4 uşaq doğana pul verilməsi, baqşasının mal-mülkünün vergi adı ilə (sovet və digər sosialist dövlətlərində repressiya yolu ilə) dövlət tərəfindən mənimsənilməsi deməkdir. niyə başqasının ömrü boyu işləyib əziyyət çəkərək qazandığı pulu dövlət vergi adı ilə əlindən alıb sənə verməlidir ki istədiyin qədər doğub törəyəsən? dövlət sənin hər ehtiyacıvı qarşılayandan sonra sənin işləyib o ehtiyacları özün qarşılamaq üçün olan motivasiyan də azalır. normal şəraitdə belə bir sistemin uzun müddət həyatda qalması mümkün deyil. sovet dövləti 70 il bu utopiyanı repressiya yolu ilə saxlaya bildi, ancaq bir müddət sonra o da dözə bilmədi, dağıldı.
edit: yoxsulları idarə etməyin asan olması o mənaya gəlmir ki dövlət gecə-gündüz sənin yoxsul olub müflisləşməyivi istəyir. sən yetəri maddi imkanın olmadığı halda gedib 4 uşaq doğub sonra da deyə bilməzsən ki kasıbları rahat idarə edə bilmək üçün dövlət bizə baxmır. əksinə, dövlətə kifayət qədər varlı adam lazımdı ki onlardan vergini alıb sosial-iqtisadi cəhəttən zəif olanlara versin ki dolana bilsinlər. həddindən artıq gəlir bərabərsizliyi cinayəti artırdığı üçün və sistemə qarşə üsyan və.s hallarının ehtimalını artırdığı üçün dövlət də daxil olmala heçkimin xeyrinə deyil. gəliri vergi adı ilə bölüşdürəndə elə bölüşdürmək lazımdır ki kasıblar dövlətin benefitlərindən çox asılı hala gəlməsin + varlılar işləmək motivasiyasını itirməsin. çünki kasıblar benefitdən asılı olsa və varlıların sayı azalsa gələcəkdə vergi ödəyə biləcək varlılar azalacaq və nəticədə hamı kasıb olacaq. necə ki sovet imperiyasında yaşayan insanların hamısı (siyasi elita və vacib bürokratları çıxmaq şərtilə) bərabər formada kasıb idilərsə elə.
ərgənlərin "into the wild"-ə baxdıqdan sonra ağıllarına gələn şey
ərdoğanla görüşdükdən sonra almanlar tərəfindən tənqid olunduğu üçün irqçiliklə üzləşdiyini iddia edən futbolçu. burda irqçiliklə əlaqəli birşey yoxdu əslində. eyni hərəkəti özil yox başqa bir alman futbolçu da etsəydi təxmini eyni reaksiyanı görərdi. ikincisi də ki özilə heç kim demədi ki ərdoğanla görüşmüsən deyə artıq almaniyada heçkim sənə futbol oynamağa imkan verməyəcək. özil kimi məşhur adam qəbul etməlidir ki elədiyi hər hərəkətə görə onu tənqid edən olacaq. hər xoşuna gəlməyən bir söz eşidəndə immiqrant kartından istifadə edib "siz irqçisiz!!!" deməklə deyile. belə gedişlə elə vaxt gəlib çatacaq ki irqçilik sözü də öz mənasını itirəcək.
söz azadlığı çərçivəsində onun bunun işinə qarışmaq məqsədilə istədiyini deyə bilərsən. söz azadlığı sadəcə sizin xoşunuza gələn şeyləri eşidəcəksiz demək deyil. sizi təhqir də edən olacaq, işinizə qarışmaq üçün nəsə bir söz deyən də olacaq. bunun hamısı söz azadlığıdır. fərq orasındadır ki, azad və qanunun işlədiyi cəmiyyətlərdə o qarışmaq sadəcə söz olaraq qalacaq. kim nə deyir desin siz öz bildiyinizi edəcəksiniz və heç kim sizi fiziki olaraq nəsə etməyə məcbur etməyəcək.
))Son bəyənilənlər
