Dayan, umbay!

the procession to calvary

Pieter Brugelin isanın ölüm fərmanı verildikdən sonra Qolqota təpəsinə doğru edilən "kədərli yol"- via dolorosanı əks etdirdiyi məşhur əsəri. Bruegel bu əsərini anaxronistik şəkildə- flamand torpaqlarında və hadisənin baş verdiyi dövrdən fərqli bir dövrdə təsvir etmişdir.

əsəri tam ortadan ikiyə bölsək, sol tərəfdə aydınlıq, yaşıllıq, canlılıq və paklıq, sağ tərəfdə isə qaranlıq, qara buludlar, sümüklər və qarğalar görünür. sol tərəf tanrının verdiyi gözəllik və paklığı təmsil edərkən sağ tərəf insan əli ilə meydana gələn ölüm və dəhşətlərin simvolu olaraq qəbul edilir. bu, bir növ yaşamdan ölümə qədər olan yol olaraq da qəbul edilə bilər.


bruegel əsərin tam ortasına xaçı daşıyan və altında əzilən isanı yerləşdirib. əsərin həmin hissəsinə diqqətlə baxılmasa, onun isa olduğu anlaşılmır. isa digər insanlarla eyni səviyyədə verilmişdir. eyni zamanda tam ortada yerləşməsinin səbəbi də hadisələrin onunla əlaqəli olduğu, onun ətrafında döndüyünü göstərməkdir.


rəsmin sağ alt hissəsində isə məryəm, yuhənna və Maria maqdelenayı görürük. onların arxasında isə isanın ölümünə gözyaşı tökən qadınlar var. Bruegel digər rəssamlardan fərqli olaraq məryəmi çarmıxın dibində yox, daşın üstündə, isaya arxasını dönmüş şəkildə təsvir edir.


əsərin ən maraqlı hissəsi isə daşların üstündə yerləşdirilmiş dəyirman hissəsidir. Bruegel çox qəribə şəkildə dəyirmanı yüksək bir qayalığın üstünə qoyur və üzərində düşünməmizi tələb edir. analizlər içində ən məntiqlisi mənim üçün bu idi: isa müqəddəs Pyotra yunanca Petra- qaya adını vermişdi. dəyirmanın inşa edildiyi qayalıq isə isanın Pyotra "mən təlimimi bu qaya parçasının üzərinə quracam" deməsini xatırladır. məhz bununla da bruegel, bəlkə də, isanın təliminin ucalığını və isa öldürülsə də, təliminin ölməz olduğunu göstərmək istəyirdi.
bir digər alternativ isə dəyirmanın istifadəsi ilə əldə edilən çörəklə bağlıdır. çörək, yuhanna 6:51-dəki "göydən enmiş olan diri çörək mənəm. bu çörəkdən yeyən sonsuzadək yaşayacaq. dünyanın yaşamı uğrunda verəcəyim çörək də mənim bədənimdir" cümlələrini yada salır.


əsərin nəticə hissəsində isə qolqotanı görürük. insanlar tamaşaya baxarmış kimi yığılıb, uşaqlarını da özləri ilə birgə gətirib isanın ölümünü görmək üçün gözləyirlər. o zamanlarda, bildiyimiz kimi, ölüm cəzaları insanların tamaşası idi, bunu tragik bir hadisə kimi görmürdülər.
meydanda artıq 2 çarmıx hazırlanıb. bunlar oğrular olan Dismas və Gestus üçün olan çarmıxlardır. isanın çarmıxı üçün isə çuxur qazılır.
ətrafda qarğaların üstündə dolandıqları çarxları görürük. bu çarxlarda da cəzalı insanlar qarğalara yem olmaq üçün asılırdı. çarxların üzərində bir qisim parçalar hələ də qalıb.
və qara buludlar- ölümün simvolu, əsərin yekun hissəsi.

yardımçı mənbə:
umberto arte- "umberto arte ile sanat- ıv"- "caravaggio'dan, aziz petrus'a itiraf edemediklerimiz"

kazıklı maria

"B*k gibi book reviews" seriyasında oxuduğu bütün kitabları o yan-bu yan etmədən, problemi tam gözündən vuraraq şərh edən youtuber.

4 gün əvvəl paylaşdığı "feminist dünyada erkek olmak" kitabı barədə olan videosunda da hər bir götdən və əsassız arqumentə mənbə ilə, haqlı arqumentlərlə qarşılıq verərək feminizm barədə çox özgüvənli şəkildə kitab çıxarmış 2 yazara ağzının payını vermişdir.

(youtube: )

emily in paris

Boşluqdan çerezlik izləyib 2 sezonu da bitirdiyim dandik netflix serialı.

Serialın qısa özəti: amerikalı Emily iş üçün 1 illiyinə Parisə göndərilir. Birbaşa sadede keçib komik və məntiqsiz hissələrini anladacam.

dil/aksent problemi:
1-ci sezonda fransız dilini bilmədən fransaya gələn emily-ni qınayan və lağa qoyan işyoldaşları nədənsə 2-ci sezonda emily olmayan səhnələrdə belə fransızlarla ingilis dilində danışırlar. Hətta fransada keçən serialda fransız dilindən daha çox ingilis dilində danışılır.
Uzun müddətdir fransada yaşayıb işləyən Mindy-nin fransızcası məni öldürdü. Qız deyəsən çinli, ya da yapon idi, ona rəğmən amerikan aksenti ilə ingilis dilində, həm də yenə amerikan aksenti ilə fransız dilində danışır. Filmdə 1-2 nəfər həqiqətən fransız olduğu bilinən varsa, onlar da camille, sylvie, bir də iş yerindəkilər idi.

parisin yersiz romanticising edilməsi:
Hər dialoqdan biri sanki parisdən başqa yerdə həyatını maksimumda yaşamaq mümkün deyilmiş kimi "girl, you are in paris, live your life!"dır. Fransadasansa, sevgilini aldada bilərsən, istədiyin hərəkəti edə bilərsən, gündə biri ilə takıla bilərsən və s. bunlar sadəcə fransada yaşayan insanların təbiəti imiş kimi göstərilir.

emily-nin gözqanadan geyimləri:
Parisin moda şəhərlərindən biri olması bir yana, bu qız moda pazarlama * sektorunda işləyir, dolayısıyla da geyiminə özənlə yanaşmalıdır, lakin serialda tam əksidir. Emily-nin geyimlərində maximalism tərzindən istifadə edilib, amma maximalismin də özünün bir havası, bir qanunauyğunluğu var. Emily-də bunlar yoxdur. Sanki onu türk seriallarındakı varoş həyatı yaşayıb bir anda zəngin həyatına düşən görgüsüz styling edib.
(bax: efsun)

Hə, yadıma düşmüşkən, 2-ci sezon son bölümdəki o fashion show nə idi, aman allahım. "Bu günə qədər göstərə bilmədiklərimizi göstərəciyik" derken içinizdəki zövqsüzümü nəzərdə tuturduz, mr o səhnəni hazırlayan şəxs. Gözlərin qanadı rəsmən, kaş 2-ci sezona baxmazdım. Nə isə, enough for today.

wuthering heights

Yaradıcılıqlarının ilk dövrlərindən bəri cinsiyyətlərinə görə gələcək olan mənfi rəy və baxışlardan qurtulmaq üçün Charlotte bronte, Emily bronte və Anne bronte bacıları o dövr üçün həm qadın, həm də kişi üçün istifadə olunan Curron, Ellis və Acton adları ilə öz əsərlərini yayımlamışlar. Emily-nin tək romanı olan "tufanlı yoxuşlar" 3 cilddən ibarət olub son cildi Anne Bronte tərəfindən tamamlanmışdı. 1850-ci ildə 3 cildlik əsər tam cild olaraq Emily Brontenin adı ilə yayımlanmış və ingilis ədəbiyyatı klassiki halına gəlmişdi.

"tufanlı yoxuşlar" pis qəhrəmanların bu dərəcə iç dünyalarının göstərilməsi ilə mənim üçün ilk olmuş, daxilindəki psixoloji situasiyalarla səbrimi zorlamış, yenə pis qəhrəmanlarla bağlı ümid hiss etdiyimə görə məni özünə bağlamışdır.

--spoiler--

Əsər Heathcliff-in kirayəçisinin- Mr.Lockwood-un onlara qonaq gəlməsi və qonaqpərvərlikdən yoxsun bir ailə ilə qarşılaşması səhnəsi ilə başlayır. Ailənin bütün fərdlərinin qəribə havası və danışıqlarından şübhələnən Lockwood kirayə qaldığı evin xidmətçisi- bir ailənin yaranıb yox olma hekayəsinə bələd olan Nelly Dean-dən olub-bitənləri nağıl etməsini xahiş edir və Mrs.Dean ona güvənərək buna razılaşır.

Üzərinə bolca düşünməli olduğumuz baş qəhrəman Heathcliff, Earnshaw ailəsinin atası tərəfindən tapılmış, evin uşaqları olan Hindley və Catherine-ə qardaş olaraq gətirilmişdir. Tezliklə öz uşaqlarını unudub Heathcliff-lə (Heathcliff-in bir soyadı yox idi) maraqlanan Mr.Earnshaw vəfat edir. Bundan sonra onsuz da atasının öz övladından çox yetimlə maraqlanmasını qısqanan Hindley düşməni olaraq gördüyü Heathcliff-ə cəhənnəmi yaşatmağa başlayır. Hindley-nin əksinə Catherine, Heathcliff-lə çox yaxşı yola gedir, uşaqlığı və yeniyetməliyini onunla keçirir.

Tezliklə bir-birinə vurulan iki gənci bir-birindən Catherine-in qohumları olan Edgar Linton-la evlənməsi barədə Nelly Dean-lə danışarkən Heathcliff-in "O otaqdakı xain Heathcliff-i o qədər bəsitləşdirməsə idi, Edgar Linton-la evlənməyi düşünməzdim, amma daha Heathcliff-lə evlənmək özümü o səviyyəyə salmaq deməkdir" cümləsini eşitməsi ayırdı. Evdən qaçıb 3 il müddətincə dönməyən Heathcliff, Catherine Edgar-la rahat həyat qurduqdan sonra qayıdıb bu rahatlığı alt-üst etdi. Onun üzündən psixoloji sağlamlığını itirib xəstələnən Catherine doğuşdan sonra öldü. Edgar-ın bacısı isabella-nı da hər cür yalanlarla aldadıb özünə həyat yoldaşı edən Heathcliff isə sevgilisinin ölümündən sonra hamıdan intiqam almağa başladı.

--spoiler--
Əsəri oxuduqca, əslində, heç bir qəhrəmanın yaxşı biri olmadıqlarını görürük: Heathcliff-i evinə gətirən Mr.Earnshaw-a narazılığını bildirən Mrs.Earnshaw, Heathcliff-in özünün oxşarı olan, kaprizli, heç kəsi bəyənməyən, var-dövləti sevgiyə üstün tutan Catherine, öz uşaqlarına qayğı göstərib 3 uşaq arasında düzgün münasibət qurulmasında mühüm rol oynayan, lakin bunların heç birini etməyən Mr.Earnshaw, Heathcliff-lə evləndikdən sonra oyuna düşdüyünü anlayan və əsəb dolaraq Heathcliff-ə pisliklər edən isabella, adicə daim hamısının yaxşılığına çalşan, amma hamını bir-birinə pisləyən Nelly Dean.

Əsərdə, məncə, "qurbanlar" Edgar Linton, isabella Linton və Hindley Earnshaw-un oğlu Hareton idi.
Edgar sadəcə Catherine-i sevirdi və onun başqa birinə aşiq olduğunu bilməsinə belə baxmayaraq son nəfəsinə qədər onun yanında oldu, qayğı göstərdi. O, həm səbrli və xeyirxah biri idi, həm də qızı Catherine-ə yaxşı atalıq etmişdi. Isabella ilə Heathcliff-in oğlu Linton-u öz oğlu kimi götürməyə də razılaşmışdı.

isabella, bayaq da dediyim kimi, Heathcliff-in oyununa aldanıb onunla evləndi, qısa bir müddət olsa da, onun yanında əzablar gördü. Heathcliff onun haqqında Nelly Dean-ə deyirdi: "Yazığım gəlmir! Yazığım gəlmir! Soxulcanlar ağrıdan qıvrandıqca mənim də onların bağırsaqlarını deşib çıxarmaq ehtirasım artır! Sanki diş çıxarıram, ağrısı nə qədər çox olarsa, mən o qədər qüvvətlə sıxaraq çeynəyirəm".

Hareton isə, əsərdəki ən günahsız qəhrəmanlardan biridir. Kiçik yaşlardan əyyaş atasını itirən Hareton, Heathcliff və evin dindar, amma bir o qədər də qaraqabaq və bəddüşüncəli xidmətçisi olan Joseph tərəfindən böyüdülür. Uşağa kiçiklikdən oyun oynamaq, yazıb-oxumaq yerinə, söyüş və nəzakətsizlik öyrədilmiş, insana yaraşmayan bir həyat tərzinə alışdırılmışdı. Hareton öz hislərində belə heyvandan fərqsiz idi, lakin sonuna qədər onu müdafiə edə bilərəm, çünki onun içində heç bir pislik yox idi. Özünə pis davranan hamıya belə sadiq və xeyirxah idi, yeri gələndə səssiz durub kiçik jestlərlə qarşısındakına sevgisini də bildirə bilirdi. Heathcliff-in günahsız Hareton haqqında Hindley-dən intiqamını aldığını göstərən nitqi də bu idi: "Onun bütün duyğuları məni maraqlandırır. Çünki vaxtilə eyni şeyləri mən də hiss etmişdim. Məsələn, hal-hazırda nələr çəkdiyini yaxşı bilirəm, amma bu, sadəcə bundan sonra çəkəcəklərinin sadəcə başlanğıcıdır. Bu susqunluq, qabalıq və bilgisizlikdən heç vaxt qurtula bilməyəcək. Mən onu, atası olan o alçağın məni bağladığından daha sıx bağladım. Həm də daha aşağı səviyyəyə endirdim, çünki o, bu heyvani durumu ilə öyünür. Onu elə yetişdirdim ki, heyvani olmayan hər şeyi səfehlik və zəiflik kimi qiymətləndirir".

Və bu uzun mətnin sonunu baş qəhrəman Heathcliff-lə bağlayacam:
Əsərin əvvəlində uşaqlıqdan pis rəftar görüb bütün bir ailədən kənarda böyüdülməsinə görə pis insan olduğunu düşünürük, amma əsərin ortası və sonlarında heç bir günahı olmayan insanlardan, hətta heyvanlardan belə əsəbini çıxması ilə içində pislik olduğunu göstərir. Həyatda hər kəsdən çox sevdiyi Catherine-ə belə aralarına ayrılıq saldığı üçün əsəbi heç vaxt soyumur. Əsərin sonunda Heathcliff-ə sadəcə acıyırıq, çünki kiçik Catherine-in də dediyi kimi, onun ətrafındakı hamının sığınaraq təsəlli tapacağı, birlikdə xoş vaxt keçirəcəyi biriləri var idi. onun isə bu həyatda sevgilisindən başqa heç kəsi və heç nəyi yoxdur, əsl bədbəxt elə Heathcliff idi.

Heathcliff-in itirdiyi sevgilisinə fəryadı:

"Catherine Earnshaw! Mən yaşadıqca rahatlıq görmə. Səni mənim öldürdüyümü dedin, onda məni buraxma. Öldürülənlər öldürənlərin yaxasını buraxmazlar. Hansı cismə girirsənsə, gir, məni dəli et, amma məni bu böyük dünyada sənin ruhun olmadan buraxma!"

yazı və yaşam kitabı

"mən necə idiot oldum" kitabının müəllifi fransız yazıçı Martin Page-ın məktublarından ibarət kitab.

Kitab yeni yazıçılığa başlamış Daria-nın suallarının və qayğılarının cavablandırıldığı məktublardan ibarətdir. Bu məktublardan Martin Page Daria-ya yazıçılıq barədə öz düşüncələri, məsləhətlərindən danışır, təcrübələri əsasında nəyin necə olduğunu qısa izahla anlatmağa çalışır. Məktublarda həmçinin yazıçı öz həyatı və gündəlik rejimindən də bəhs edərək artist həyatını bizə göstərir. Boş vaxtınızı yüngül şəkildə keçirmək istəyirsinizsə, oxuya bilərsiniz. Kitab böyük gözləntiləri də qarşılamır.

"Bir şeyi dəqiq bilirəm: həqiqi dəyərimiz heç vaxt bilinməyəcək. Problem bizim hər zaman nədənsə narazı olmağımızdadır. Əgər bir az pul qazana bilirsənsə, özünə ərzaq, geyim və kitablar al. Əgər kifayət qədər çox qazanırsansa, o zaman mənzil və yaxud kiçik bir ev ala bilərsən. Qətiyyətli ol və heç nəyə ümid bəsləmə. Məqsədin ulduz olmaq deyil, mənəvi və maddi cəhətdən müstəqil yaşamağını təmin etmək olmalıdır."

"Bacarıqlı və comərd insanlar sadəcə uğur qazanmırlar. Onlar daha vacib bir əməli yerinə yetirirlər: sakit yaşamağı və özünü qorumağı."

mary ventura and the ninth kingdom

1950-ci ildə ruhi xəstəxanaya yerləşdirilən Sylvia Plathin burada yazdığı qısa əsəri.

Əsərdə ruhi xəstəxanaya qapadılma prosesləri üstüörtülü şəkildə göstərilir. Açığı, Sylvia Plath-ın həyatını araşdırmasa idim, əsərin bu barədə olduğunu anlamazdım, çünki bədiiliyi çox yüksəkdir, eyni zamanda da deyil. buna görə də sadəcə 1-2 məqamda açıq verilməsinə də baxmayaraq anlamadım.

--spoiler--

Əsər baş qəhrəmanın- Mary Venturanın istəmsizcə ana-atası tərəfindən qatarla yola salınması ilə başlayır. Qatarda hara getdiyi barədə heç bir fikri olmayan Mary bir qadınla tanış olur: qadın bu səfərin daimi yolçusudur və qatardakı hamı onu tanıdığı kimi, o da hamını tanıyır. O, Mary ilə vaxt keçirib onunla söhbət etməyə başlayır. Onunla söhbət etdikcə və qadının da digər insanlarla olan söhbətini eşitdikcə Mary şübhələnməyə başlayır və nə baş verdiyini, bu qatarın hara getdiyini soruşur. Bütün sərnişinləri "kor və məcburi surətdə oraya göndərilən sərnişinlər" deyə tanımlayan qadın Mary üçün burada olduğunu, sonuncu stansiyaya getdiyi təqdirdə bir də geri qayıda bilməyəcəyini, həm də ona kömək edəcəyini deyir. Mary-ə qaça biləcəyi yolu göstərir və Mary qaçmağa nail olur.

--spoiler--

Əsərin qısa formasından da anlaşıldığı qədər Sylvia burada ruhi xəstəxanaya göndərilmə prosesindən danışır. Əsər çoxu oxuyucu tərəfindən "intiharın tərifi" olaraq anlaşılır, bu da müəyyən məqamda uyğun olaraq götürülə bilər, amma yazılma tarixi əsasında ruhi xəstəxana məsələləri ilə bağlı olduğu düşünülür.

feu chatterton

Son 3-4 aydır grand blanc-la birlikdə aralıqsız dinlədiyim fransız pop-rock qrupu.

Qrupun adı "feu! Chatterton" şəklindədir və thomas chattertonun adına ithafən belə adlanmışdır.

ilk öncə bunu deməliyəm ki, vokalın səsi əfsanədir. Həm güclüdür, həm də təsirlidir. Bu bir yana, mahnılarda sanki kimləsə söhbət edir, ya nitq söyləyir, amma musiqi kimi çıxır.

Qrupla yenə də youtube sayəsində (la malinche) mahnısı ilə tanış oldum. Nə iləsə məşğul idim, birdən məni "madame je jalouse" deyərək oyandırdı. -*

"Grand blanc"la "feu!chatterton" alman dilindən bir an öncə qurtulub fransız dilini öyrənmək istəməyimə səbəbdir. Uzun sözün qısası, gedin dinləyin.

backfishroman

digər adı ilə- Madchenliteratur alman uşaq və gənc ədəbiyyatında 19-cu əsrdə yaranmış janrdır.

19-cu əsrə qədər alman uşaq və gənc ədəbiyyatı üçün kitabları cinsiyyətə ayırmaq kimi bir şey yox idi, məhz bu dövrdə Backfishliteratur-un yaranması ilə kitablar 2 yerə bölündü. bununla da cinsiyyətlərin bərabər təhsili bir-birindən ayrıldı.

backfishroman janrında olan kitablar 12-16 yaş aralığındakı qızlara təhsil, daha doğrusu, əxlaq təhsili vermək məqsədilə yaradılmışdı. kitabımdakı materiala əsasən, "bu janrdakı əsərlər yeniyetmə yaşına çatmış qızlara həyatı öyrətmək, nəsihət və məsləhət vermək, ana, həyat yoldaşı və ev xanımı olmağa hazırlamaq məqsədi daşıyırdı".

ən məşhur backfishroman əsərlərinə emmy von rhoden-in "der trotzkopf", enid blyton-un "hanni und nanni" və patricia schröder-in "beste freundin, blöde kuh!" aiddir.

bu janra aid olan əsərlərdə qadın duyğuları və davranışlarına sahib, cinsiyyətinin gətirdiyi problemlərin üstəsindən ustalıqla gələn qadın obrazlar uşaqların onları özlərinə model seçəcəkləri şəkildə yaradılırdı. bu modellər üçün mülayimlik, itaətkarlıq və təvazökarlıq kimi xüsusiyyətlər əsas idi və uşaqlara da bu aşılanırdı.

19-cu əsrə qədər qızları "filankəsin filanı" olaraq böyütmək üçün çalışan bu janr, bundan sonra daha çox əyləncə məqsədi daşıyan hekayələrə çevrilməyə başladı. 20-ci əsrdə isə backfishliteratur-un əhatə etdiyi mövzular daha da genişlənmişdi və artıq əvvəlki nəsihətlərdən danışılmırdı.

cults

madeline follin və brian oblivionun iştirak etdiyi Amerikalı indie-pop band.

Aylardır qulaqlarımı qanadıram bu band-la. indie musiqinin dibidirlər.
"Anger issues"-umu sakitləşdirən "you know what i mean", "go outside" və "introvert delirmesi" adını qoyduğum "walk at night" mahnıları vazkeçilməzimdir.

yazarların ən pis pərt olduğu an

Bir neçə saat əvvəl bəlkə eyni qatarda olub gördüyünüz və bəlkə də söydüyünüz andır.

Həmişəki soyuqdəymədən və yemək saatını ötürmədən nəticələnən dəhşətli mədə ağrımla metroya mindim. Bilirsiniz saat 6-7 arası sıxlığı. Mindim və özümü guya sakitləşdirməyə çalışıram: "sakitləş, bir azdan düşəcəksən. Nəfəs al, nəfəs ver. Qollarımı niyə hiss etmirəm? Ayaqlarım niyə bu qədər böyüdü? Niyə yerləşmirəm? Deyəsən ortadan-mədə hissəsindən iki yerə bölünmüşəm" deyə-deyə onsuz da hallı idim, sıxlıqda daha da hallandım və metroda qrupyoldaşlarıma "ulduzda düşək, dözə bilmirəm" deyəcəyim yerdə qatarın ortasında yerə oturub qusdum. Ciddi-ciddi qatarın ortasına qusdum. Elə-belə də yox ha. Kruassan qalıqları, çeynəmədən udduğum böyük-böyük simit parçaları, hamısı gözümün önündə qatar hərəkət etdikcə sağa-sola gedirdi. Ağrıdan və əsəbdən ağlamağa başladım, ulduzda düşdük. Üçümüzün də ayaqqabısı qusmaq, gülməkdən ölürük.
Heç kəs də iyrənib düşmədi ha, yenə eyni sıxlıqda qatar qusmağın içində yoluna davam etdi. Artıq "qatara qusmamışam" da demərəm heç.