Türkləri və Türkiyəni çox sevməyən müğənni. 2011-ci il noyabrın 10-da ANS TV-də yayımlanan Günəbaxan verilişində müğənnilərin dünyadakı qiymətləri ilə bağlı verilən “Tarkan toylara 300 min dollara gedir, sizin buna münasibətiniz necədir?” sualına əsəbləşərək, “Mən başa düşmürəm Tarkan kimdir ki? O məni tanımırsa, mən onu dünəndən tanımıram. iyrənirəm Türk kanallarından. Türkiyə Azərbaycana əxlaqsızlığı, mənəviyyatsızlığı gətirib. Nə Türkiyə, Türkiyə salmısız siz? Türklər gəlib bizim əxlaqımızı pozdular. Torpaqlarımızın 20%-ni ermənilər alıb, qalanını da gedin türklərə verin” cavabını verərək yayımı tərk etmişdir. Verilişinin ertəsi günü Türkiyə xalqına qarşı işlətdiyi təhqiramiz ifalərdən heç də peşmanlıq hissi keçirmədiyini demişdir. Bu hadisələrdən sonra, Facebook-da onun üçün yaradılmış “Anti Nadir Qafarzadə” səhifəsi üçün “Mənə qarşı səhifə yaradıblar? Əcəb ediblər! Onların damarlarında azəri qanı axmasına və milli düşüncələrinə şübhə ilə yanaşıram. Əsl Azərbaycan olan şəxs belə şeylər yazmaz. Ulu öndərimiz demişkən, mən fəxr edirəm ki, mən Azərbaycanlıyam.” deyərək etiraz etmişdir. 2023-cü ildə Türkiyədə baş verən və 40 mindən çox insanın ölümünə səbəb olan 6-7 fevral 2023 türkiyə zəlzələsinə baxmayaraq, əyləncəli ad günü məclisi təşkil etdiyinə görə etirazlara söyüşlə cavab vermişdir. Rasim Balayev, Şeyx Əbdül Mahmudov kimi xalq artistləri onu qınayanda “Əcəb etmişəm. Cəhənnəmə tənqid etsinlər. Bezdim artıq” deyərək özünü müdafiə etmişdir. indi isə Türkiyədə tətildə ac qaldığını, türk yeməklərinin pis olduğunu deyib, Bakıdan ona yemək göndərilməsini istəyib.
blok başlıqlarını gizlət
Notice: Undefined variable: thisuser in /var/www/soz6/profilson.php on line 166
2021 orfoqrafiya lüğətinə türk dilindən yeni sözlərin daxil edildiyi lüğət.
• aşağılamaq (alçaltmaq, hörmətdən salmaq, təhqir etmək) = Türk dili islahatları zamanı “həqarət, mühəqqər, mübtəzil” əvəzinə yaradılmış söz semantik olaraq Azərbaycan dilinə keçmişdir. Köhnə Azərbaycan lüğətlərində “aşağı salmaq, endirmək, azaltmaq, salmaq” kimi mənalar olsa da, yeni lüğətlərdə yavaş-yavaş “təhqir etmək” kimi bəzi mənalar 2000-ci ildən sonra yaranmışdır. Sonuncu orfoqrafiya lüğətinə əlavə edilən “aşağılanma, aşağılanmaq, aşağılayıcı” sözlərinin izahı olmasa da, Google və korpus axtarışlarında türkcə mənada işləndiyi görünür.
• altyazı (subtitr) = 1970-ci illərdən türk dilində istifadə olunan bu söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• bilgilənmək (biliklənmək), bilgiləndirmək (bilikləndirmək) = Türk dili islahatı zamanı təklif edilən sözlər arasında olmasa da, dövrün qəzetlərində bilgi sözü vasitəsilə məlumatlanmaq, məlumatlandırmaq mənasında işlənən sözlər 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• bilgin (bilikli, savadlı) = Türk dili islahatı zamanı köhnə mətn axtarışlarından çıxarılaraq alim sözünün yerinə əlavə edilən söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• coşqu (həvəs, şövq, ruh yüksəkliyi) = 1941-ci ildə təhəyyüc əvəzinə yaradılmış söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• çağrı mərkəzi (zəng mərkəzi, çağırış mərkəzi) = “Çağrı” sözünün istifadəsi çox qədim olsa da, “çağrı mərkəzi” ifadəsi Türkiyədə ilk dəfə 1997-ci ildə IBM Türkiyə iş elanında işlədilib və 2021-ci ildə Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə əlavə edilib.
• dağçı (alpinist), dağçılıq (alpinistlik, alpinizm) = 1932-ci ildə Türkiyədə ilk dəfə olaraq alpinizm idmanının başlanması və yayılması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər zamanı yaranan “dağcı” və “dağcılık” sözləri 2021-ci il Azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğətinə daxil edilib. Mənası ilə bağlı heç bir izahat olmasa da, Google və korpus axtarışlarında türkcə mənada istifadə edildiyi görünür.
• dişçi (stomatoloq, diş həkimi) = Türkiyədə “diş hekimi, diş doktoru” ifadələri rəsmi olaraq işlənsə də, danışıq dilində “dişçi” ifadəsi kifayət qədər yaygındır. Azərbaycan dilində çox işlənməsə də, 2021-ci ilin orfoqrafiya lüğətinə daxil edilib.
• dolğu (üz filləri) = Türkiyə Cümhuriyyətinin ilk illərində istifadə olunmağa başlayan və inşaat dolğusu, divar çatlağı dolğusu, üz dolğusu, dodaq dolğusu, diş dolğusu kimi bir çox sahədə ümumi mənada istifadə edilən söz Azərbaycan dilinə ancaq ingiliscə “facial filler”, yəni üz filləri mənasında əlavə edilmişdir.
• duyğulanmaq (doluxsunmaq, təsirlənmək, toxunmaq, emosional olmaq), duyğulandırmaq (emosional hiss etmək) = Türk dili islahatı zamanı təxəssüs, mütəxəssis olmaq sözləri əvəzinə yaradılmış sözlər 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• düşüş (eniş, düşmə, azalma) = Türkiyə türkcəsində müxtəlif mənalarda istifadə edilən söz 2021-ci ilin orfoqrafiya lüğətinə əlavə edilib.
• görüntü (şəkil, kadr, təsvir, mənzərə), görüntülü (video, təsvirli) = Türk dili islahatı zamanı baxış, nümayiş mənasında yaranan amma şəkil, kadr, təsvir mənalarında işlənen söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• gözənək (məsamə, pora) = 18-ci əsrin sonlarında Türkiyə türkcəsində hər hansı bir əşyanın üzərindəki kiçik dəlik kimi işlənməyə başlayan söz, türk dili islahatı zamanı “məsamə, rövzən” sözlərinin yerinə işlənməyə başlayır. 2021-ci ildə Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil olan sözün mənası ilə bağlı heç bir açıqlama olmasa da, türkcə mənaları ilə xüsusi olaraq “üzdəki məsamələr” üçün işləndiyi görünür.
• içəcək (içki) = 17-ci əsrdən etibarən Türkiyə türkcəsində məşrubat mənasında işlənən söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• incələmək (tədqiq etmək, diqqətlə yoxlamaq, araşdırmaq), incələmə (tədqiqat, araşdırma, müayinə) = Fransua Meninskinin “Thesaurus linguarum orientalium Turcicae-Arabicae-Persicae” kitabında qeyd olunan söz türk dili islahatı zamanı tədqiq sözü əvəzinə dilə əlavə edilmişdir. Azərbaycan lüğətlərində incələnmək, incələtmək felləri olsa da, mənaları incə, zərif etmək kimi görünür. 2000-ci illərdən sonra təfərrüata varmaq mənasında işlənməyə başlayan feil sonradan tədqiq etmək, diqqətlə yoxlamaq, araşdırmaq mənalarını qazanmış və 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• qalıcı (daimi, davamlı, möhkəm), qalıcılıq (davamlılıq, daimilik) = Türk dili islahatı zamanı müxəlləd sözü əvəzinə yaradılmış söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• qurulum (quraşdırma) = 1990-cı illərin əvvəllərində fərdi kompüterlərin yayılması zamanı əməliyyat sisteminin quraşdırılması üçün istifadə olunmağa başlayan söz 2021-ci ildə Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilib. Mənası ilə bağlı heç bir izahat olmasa da, Google və korpus axtarışlarında türkcə mənada istifadə edildiyi görünür.
• özçəkim (selfi) = 2014-cü ildə TDQ-nin “selfie” sözünün əvəzinə yaratdığı söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir. Ancaq Türkiyədə bu sözün istifadəsi cüzidir.
• paylaşım (paylaşma, bölüşmə) = 2000-ci illərdə Türkiyədə forum saytlarında internet məqalələri üçün istifadə olunmağa başlayan bu söz Azərbaycanda Facebook ilə birlikdə işlənməyə başlayıb və 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə əlavə edilib.
• seçənək (alternativ, variant, seçim) = 1971-ci ildə TDQ tərəfindən “alternativ” sözü əvəzinə yaradılmış “seçenek” sözü 2021-ci ilin Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə əlavə edilib. Mənası ilə bağlı heç bir izahat olmasa da, Google və korpus axtarışlarında türkcə mənada istifadə edildiyi görünür.
• simgə (simvol) = Türk dili islahatı zamanı simvol sözü əvəzinə yaradılmış söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir. Bu söz Azərbaycan lüğətlərində kompüter termini kimi göstərilsə də, korpus və Google axtarışlarında türkcədə olduğu kimi rəmz, emblem, işarə mənalarında işləndiyi də görünür.
• tanıtım (təqdim, təbliğat, reklam) = 1960-cı illərdə fransızca “lansman” sözünün yerinə işlənməyə başlayan bu söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilib. Mənası ilə bağlı heç bir izahat olmasa da, Google və korpus axtarışlarında türkcə mənada istifadə edildiyi görünür.
• tapınaq (mədəd, ibadətgah, səcdəgah) = Türk dili islahatı zamanı mədəd sözü əvəzinə yaradılmış söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• toparlanmaq (toplanmaq, özünu ələ almaq, sağalmaq, geri qaytarmaq), toparlayıcı (bərpaedici?, konsentrator?, kommutator?, hab?) = 1876-cı ildə Əhməd Vəfik Paşa tərəfindən cəm etmək, düşmən əsgərlərini toplayıb qovmaq mənalarında lüğətə əlavə edilmiş “toparlamak” sözü bu prosesdə türk dilində fərqli mənalar qazanmışdır. Sonuncu orfoqrafiya lüğətinə əlavə edilən sözlərin izahı olmasa da, Google və korpus axtarışlarında türkcə mənası ilə işləndiyi görünür. Lüğətlərə daxil edilməsə də, “toparlamaq” (yığışdırmaq, qablaşdırmaq, düzəltmək) sözünün istifadəsi mövcuddur.
• toplardamar (vena) = 1963-cü ildə TDQ-nin “verit” sözünün əvəzinə yaratdığı söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• tutqu (ehtiras, ibtila, şövq, vurğunluq) = 1942-ci ildə TDQ tərəfindən ehtiras, ibtila sözləri əvəzinə yaradılmış söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir. Mənası ilə bağlı heç bir izahat olmasa da, Google və korpus axtarışlarında türkcə mənada istifadə edildiyi görünür.
• uzman (ekspert, mütəxəssis) = Türk dili islahatı zamanı mütəxəssis sözü əvəzinə yaradılmış söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
• yetənək (qabiliyyət, istedad) = Türk dili islahatı zamanı qabiliyyət sözü əvəzinə yaradılmış söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir. Mənası ilə bağlı heç bir izahat olmasa da, Google və korpus axtarışlarında türkcə mənada istifadə edildiyi görünür.
• yönəlik (üçün, üçün nəzərdə tutulan) = 1950-ci illərdə türk dilində sifət kimi işlənməyə başlayan söz 2021-ci il Azərbaycan orfoqrafiya lüğətinə daxil edilmişdir.
sadəcə bir tarix manipulyatorudur. tarixi prosesləri özünəməxsus şəkildə şərh edərək faktları təhrif edir, sosial mediadan dəqiq tarixi məlumat verənləri bloklayır.
rəsmi elektron lüğət edə bilməyən institut. 2023-cü il oldu, hələ də PDF fayllarını paylaşaraq lüğət üzərində işləyir. sonra pdf lüğətlərdən istifadə olunmadığı üçün insanlara hirslənirlər. allaha şükür bu boşluğu dolduran və mobil lüğət proqramları hazırlayan azleks, obastan, bildilçin kimi internet səhifələri var.
türk dil qurumunun “insan otlangaç, zorlangaç, öttürgeç” kimi sözlər uydurduğu yalanına inanan yazıçı və millət vəkilidir. 28.06.2020 tarixli “Diqqət mərkəzi - Yekun” verilişində bu cümlələri deyib:
"Türk dil üst qurumu var da, türk dilinin anasını elə ağlatdı ki bir vaxtlar, elə ağlatdı ki, hələ də özlərinə gələ bilmirlər. Vaxtiylə bilirsiniz restoran adını nə qoymuş türk dil üst qurumu? insan otlangaç."
Belə bir şey yoxdur. Bu absurd sözləri Türk Dil Qurumu çıxarmayıb. Bunlar 50-ci illərin sonunda TDK-nı məsxərəyə qoymaq üçün dil inqilabı əleyhdarlarının uydurduğu sözlərdir. Türk Dil Qurumu bu barədə dəfələrlə açıqlama verib. Eyni millət vəkili Türk Dil Qurumuna qarşı ittihamlarını davam etdirir:
"Gül kimi türk sözlərini de çıxardılar, onların yerinə pardon-filan gətirdilər, panlaton-filan gətirdilər."
Xüsusilə Türkiyədəki dil islahatları ilə bağlı azərbaycanlılar çoxlu dezinformasiyaya malikdirlər. Bunların əksəriyyəti şayiələr kimi yayılır. "Pardon" və "pantalon" sözləri Türk Dil Qurumu ilə türk dilinə keçmədi. Bu tip fransız sözləri Osmanlı imperiyasında Tənzimat dövründə qərbləşmə hərəkatları zamanı dilə daxil olmuşdur. Bunları təsdiqləmək çətin deyil. Cənab millət vəkili Əlindəki telefonla belə sözlərin türkcə mətnlərdə ilk dəfə və hansı ildə nə vaxt işləndiyini görə bilər.
“kiçik qardaş xəstəliyi” ritorikasını tutuquşu kimi qələmə verən homosoveticus bir yazıçıdır. Bu günlərdə onu maraqlandıran tək şey türk dilidir. Dilçiliyə baxışı sosiolinqvistik, neologizm, alınma sözlər, linqvistik qarşılıqlı əlaqə və ya başqa bir şey deyil; sırf türk dili nifrəti üzərindədir. Konqo və ya Nigeriya dilindən minlərlə sözün Azərbaycan dilinə daxil olması onun vecinə deyil. Sadəcə heç bir türk sözünün daxil olmasını istəmir. Bunun altındakı psixoloji travmanın səbəbi nədir bilmirəm amma o qədər nifrət edir ki, hardansa duyduğu yalanları internet məqalələrində həqiqət kimi paylaşır. ərgən, əvrən, aşağılamaq, aşırı, örnək, üzmək, yorum, anmak, anılmaq kimi köhnə türkcə mətnlərdəki sözləri Agop Martanyanın uydurduğunu millətə izah edir. Millətə məsləhət verir ki, qatılmaq sözü əvəzinə ingiliscə transfer sözündən istifadə etsinlər. Maraqlısı odur ki, nifrət etdiyi və bu sözləri işlətməyin dediyi aşağılamaq, aşırı, toplum, ortam, örnək, yorumlamaq, önəmli, yayğın, görüntü, sərgiləmək, anılmaq, dönəm kimi sözlərin hamısı Azərbaycan lüğətlərində var. yəni lüğətə daxil olan türkcə sözlərə belə nifrət edir.
içində maraqlı qəribəliklər olan lüğət. söz izahatlarında "dinləmək" sözünü çox görürsünüz, ancaq "dinləmək" sözünün izahını axtarsanız, "belə söz yoxdur" tapacaqsınız. Mizah sözündən istifadə etsəniz "turetskiy serial izləyicisi" deyə döyüləcəksiniz, amma yumor sözünün nə olduğuna baxsanız, mizah sözünü görərsiniz. Yaxud "təəllüq" sözünə baxsanız, izahatda "ilişkə" sözünü görərsiniz, amma ilişkə sözünü axtarsanız, tapa bilməzsiniz. Məsələn, "önləmək" sözü. Orfoqrafiya lüğətinə baxsanız, önləmək, önlənmək, önləyici kimi sözlər görərsiniz. Yaxşı, gözəl, amma burada işlədilən sözlərin mənalarına baxsanız, "axtarışınıza uyğun heç bir nəticə tapılmadı" xəbərdarlığı ilə qarşılaşacaqsınız. Yəni bu söz yeni deyil. 1975-ci ildən bəri orfoqrafiya lüğətlərində mövcud amma illərdir sözün izahı yoxdur. Amma Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti elə hazırlanıb ki, sağ əlinizlə başın arxasından sol qulağınıza uzanmağa çalışsanız, sözün izahını öyrənə bilərsiniz. Məsələn, "qabaqlanmaq" sözünü izahlı lüğətdə axtarsanız, təxmin edin, sözün izahında nə görəcəksiniz? Binqo! "önlənmək" sözü buradadır.
2021-ci ildə pdf olaraq paylaşılan faylda unudulmuş hörümçək sözündən başqa, müxtəlif xətalar olan lüğət. iki dəfə yazılmış sözlər var. Məsələn xırdalaşma, xırdalaşmaq, xırdalatdırma, xırdalatdırmaq, xırdalatma, xırdalatmaq, xırdalaya-xırdalaya, xırdalayıcı, xırdaləçək, xırdaləçəkli, xırdalıq, bənzətmə, bənzətmək, cəsarətli, ensizlətmə, ətlik-yunluq, qaranlıqlaşma, şələsiz, teleqəbuledici, təyinedici, tokofobiya, üzlük, yolçəkən. Həmçinin fayldakı “x” hərflərinin bəziləri latın hərfi ilə deyil, kiril “x” hərfi ilə yazılıb. Normalda rəqəmsal latın əlifbasının Unicode kodlaşdırması "X" (böyük hərf) üçün U 0058 və "x" (kiçik hərf) üçün U 0078 kodundan istifadə edir. Amma 2021 Azərbaycan orfoqrafiya lüğətində bəzi sözlərdəki “x” hərfi U 0445 kodlamasını ehtiva edir. Məsələn badamaoxşar, bəylik-hanlıq, havaxtdan, heyvanaoxşar, hilli-mixəkli, nazirlikdaxili, paketəoxşar, sağçıxışlı, sirsaxlayan, teliqırxıq kimi 123 sözdə bu "x" hərfi xətası var. Əskik hərflərlə yazılmış sözlər var, Məsələn yağmalanmaq sözü ilə yağmalatmaq sözü arasında yamalatma sözü var. Yeni sözlər və yeni mənalar lüğətinə əlavə edilən, lakin orfoqrafiya lüğətinə əlavə edilməsi unudulmuş sözlər var, Məsələn dəlgəc sözü.
ümumi inancın əksinə, heç vaxt türk dil qurumunun rəhbəri olmayıb. ilk rəhbəri Samih Rifat bəy idi. deyilənlərin əksinə, heç vaxt qurumun (genel sekreteri) baş katibi olmayıb. ilk baş katibi Ruşen Eşref Ünaydın idi. Əslində ölənə qədər heç vaxt bu vəzifələri yerinə yetirməmişdir. atatürkün soyad verdiyi yeganə şəxs də o deyil. Məsələn, eyni qurumda çalışan ibrahim Necmiyə “Dilmən” soyadını verən Atatürkdür. Atatürkün imzasını da o dizayn etməyib.
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1365
blok - başlıqlarını gizlət
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1372