əhl

qədim dövrlərdə və erkən orta əsrlərdə ərəblər arasında (əsasən də köçərilərdə) patriarxal ailə. bir çadırın (xeymə) üzvləri qövm adlanırdı. sosial təşkilatın ali forması qəbilə idi. əhlə ailə başçısının nəsli ,onun qardaşları və qardaşı uşaqları , habelə nəslin üzvləri tərəfindən oğulluğa , yaxud qardaşlığa götürülmüş qullar və asılı şəxslər də daxil olurdu. əhlin xüsusi mülkiyyətinə mal-qara və ev əşyası aid idi. su , otlaqlar və becərilən torpaqlar qəbilənin xüsusi mülkiyyəti qohumlar və ayrı-ayrı nəsillər tərəfindən istifadə olunurdu. əhlin şərəfini qorumaq , qan intiqamı yalnız əhlin deyil , bütün qəbilə üzvlərinin borcu idi

inkrustasiya

dekorativ-tətbiqi sənət sahəsi . mərmər , keramika, metal (qızıl, gümüş ) ,fil sümüyü , sədəf parçlarını bəzədilən əşyanın hamar səthinə yerləşdirməklə naxış və təsvirlər yaradılır. qədim şərq və antik incəsənətdə heykəl və büstlərin gözləri inkrustasiya ilə işlənirdi. inkrustasiya azərbaycanda qədimdən xatəmkarlıq və rizəkarlıq adları ilə yayılmışdı. nümunə kimi kültəpədə (naxçıvanda qədim yaşayış yeri) tapılmış tunc dövrünə aid qara cilalı və ağ maddə ilə inkrustasiya edilmiş qab :

aspasiya

miletli aspasiya olaraq da tanınan qədim yunanıstanın görkəmli qadınlarından biri olaraq göstərilir. periklın həyat yoldaşı olub. evi afinanın mədəniyyət ocağı idi. rəssam,şair ,filosoflar (fidi,anaksaqor və başqaları) yaşadığı evə yığışırdılar. həmin görüşlərdən birinin təsviri :
Jean leon gerome " sokrat aspasiyanın evində Alkibiadisı axtararkən"

periklin siyasi düşmənləri aspasiyanı pozğunluqda (yunanların təbirincə hetaira) və küfrdə təqsirləndirirdilər.
Marie-Genevieve Bouliardın aspasiyanın portreti

musa ibn meymun

1135-1254-ci illər arası yaşamış yəhudi filosofu, teoloq və məntiqçi. Əsərlərini ərəbcə yazmışdır. bir neçə il fələstin,mərakeşdə 1165-ci ildən misirdə yaşamışdır. 1187-ci ildə misir sultanı səlah əd-dinin saray həkimi olmuşdur. Tərəddüd edənlərin bələdçisi əsəri latın, yəhudi dilinə Tərəddüd edənlərin müəllimi kimi tərcümə olunmuşdur. Fəlsəfi görüşlərinin əsasında ərəb mütəfəkkirlərinin təfsir etdikləri aristotelizm durur. iudazmi rasionallaşdırmağa çalışmış din ilə fəlsəfənin sintezinə cəhd etmişdir. Ölülərin dirilməsi və ruhun ölməzliyi haqqında kilsə ehkamı ilə razılaşmayan filosof təbii qanunauyğunluğu dərk etməyə, fəlsəfəni və elmləri öyrənməyə çağırmışdır. iudaizm tərəfdarları inkvizisiyanın təhriki ilə onun əsərlərini yandırmış özünü isə lənətləmişdilər. ideyaları özündən sonra akvinalı foma, spinoza, leybnisə mühüm təsir göstərib

teodor jeriko

qərbi avropa incəsənətində romantizmin ilk nümayəndələrindən hesab olunan fransız boyakar. 1816-1817-cı illərdə italiyada olmuş klassik incəsənətin xüsusilə mikelancelonun təsiri ilə əsərlərində monumentallığa meyli artmışdır.
romada atların yarışa çıxarılması. luvrda saxlanılır.

romantizmin ən gözəl nümunələrindən hesab olunan meduza gəmisinin salı əsəri rəssamın şah əsəri hesab olunur. jeriko rəsmdə 13 gün ərzində salda sağ qalmağı bacarmış 15 nəfərin uzaqdan yaxınlaşan gəmiyə baxma anlarını təsvir edib.

1821-1822 ci illər arası ingiltərədə yaşamış və ingilislərin həyatına dair rəsmlər çəkmişdir. həmin rəsmlərdən olan luvrda saxlanılan epsomda at yarışları:

lukas kranax

alman boyakarı və qrafiki. böyük kranax olaraq da adlanan rəssam yaradıcılığında renessans incəsənətinin prinsipləri ilə qotika ənənələrini birləşdirmişdir. dini və mifoloji tablolar üzərində işləmişdir. martin lüterin dostu olan rəssam (uşaqlarının xaç atası olub həm də) əsərlərində reformasiya ideyalarını təbliğ etmişdir. bir çox portretlərin də müəllifidir.
veneraya şikayət edən eşq tanrısı

gənclik fontanı

dostu m.lüter və yoldaşı Catherine Bore

misirə səfər zamanı istirahət. * (eyni adlı başqa rəssamların da əsərləri var )

Vəftizçi Yəhyanın başını daşıyan salome * (eyni adlı başqa rəssamların da əsərləri var )

avtoportreti :
portretdə latınca "Aetatis Suae LXXVII" yazılıb. rəssam rum rəqəmləri ilə öz yaşını yəni 77-ə işarə edib

ağamirək isfahani

16-cı əsr təbriz miniatür məktəbinə mənsub rəssam. birinci təhmasibin saray kitabxanasında işləmişdir. nizami xəmsəsinin 1539-1543-cü illərə aid əlyazmasına miniatürlər çəkmişdir. rəssam təkcə təbrizdə yaşayıb yaratmaqla kifayətlənməmişdir. o ikinci moğol imperatoru olan humayunun(əsl adı nəsir əli-din məhəmməd) məqbərisini inşa etmişdi. hansı ki bu məqbərə indi də hindistan mədəniyyətində xüsusi yeri var. rəssamın işlərindən nümunələr:
məcnun vəhşi heyvanlar arasında

i təhmasibin sifarişi ilə hazırlanan və britaniya milli kitabxanasında saxlanılan xosrovun taxta çıxması əsəri

binəqədi rayonunda rəssamın şərəfinə küçə var.

paolo veroneze

intibah incəsənətinin son dövrü ,venesiya rəssamlıq məktəbinin nümayəndəsi. rəssamın yağlı boya ilə çəkdiyi çoxfiqurlu kompozisiyaları venesiya respublikasının əzəmətini və hərbi zəfərlərini əks etdirir. həmin əsərlərdən olan venesiyanın zəfəri :

onun çoxfiqurlu kompozisiyalarında təsvir edilmiş obrazlar ictimai mühitlə qarşılıqlı əlaqədə verilmişdir. rəsmin adı italyanca Nozze di Cana yəni kanada nikah bu rəsmlərdəndir

simvollarla zəngin olan nozze di cana luvr muzeyində saxlanılır
başqa bir nümunə. levinin evində ziyafət:

levinin evində ziyafət əsərində dini mövzuları dünyəvi planda şərh etdiyinə görə 1573-cü ildə inkvizisiyanın ittihamına məruz qalmışdır. rəssam çoxlu mehrab sürətləri yaratmışdır. həmin əsərlərdən olan madonna körpələr və müqəddəslərlə :

müqəddəs yekaterinanın nişanlanması:

az da olsa çəkdiyi portretlərdə incə lirizmi ilə fərqlənir. 16-cı əsrin ən gözəl qadın portretlərindən hesab olunan la Bella Nani tablosu. tabloda soylu və zəngin qadın rəsm edilmişdir. luvrda saxlanılan həmin əsər

qraf da porto oğlu adriano ilə portreti:

rəssamın son dövr yaradıcılığında intibah dünyagörüşündəki böhran əlamətləri özünü göstərir. 1580-ci illərdə çəkdiyi rəsmlərində soyuq təmtəraq və zahiri patetika üstün gəlir. nümunə olaraq. avropanın oğurlanması :

aqar və ismayıl səhrada :

isanın meyiti üzərində ağlaşma:

emil antuan burdel

auguste rodinin şagirdi olmuş heykəltaraş. erkən klassisizm , yunan arxaikası və orta əsr avropa incəsənəti və ənənələrinə yaradıcılıqla yanaşmışdır , əsərlərində konstruktivlik və dinamika vəhdəti , işıq və kölgənin kontrastı güclüdür. mühüm əsərlərindən nümunələr
ox atan herakl

appolonun başı

bethovenin tunc heykəli

odissey dastanındakı odisseyin həyat yoldaşı penelopa heykəli

yunan şairəsi safo heykəli



tələbələri arasında alberto cakometti kimi başqa bir görkəmli heykəltaraş vardır.

kəmaləddin behzad

herat miniatür məktəbinin nümayəndəsi.mirək nəqqaşın və azərabycan rəssamı pir seyid əhməd təbrizinin şagirdi olmuşdur. 1468-1506 cı illərdə herat rəssamlıq məktəbinin başında durmuşdur b.hüseyn baykaranın heratdakı kitabxanasında , 1507-cı ildən sonra isə özbək hakimi şeybani xanın sarayında işləmişdir. 1510-cu ildə təbrizə gəlmiş , 1522- ci ildən şah ismayılın saray kitabxanasına rəis təyin olunmuşdur. şərafəddin əli yəzdinin zəfərnamə , sədinin bustan , nizaminin xəmsəsi və başqalarının əsərlərinə miniatür çəkmiş , hüseyn baykara və şeybani xanın portretlərini yaratmışdır. rəssamın məişət səhnələrini əks etdirən əsərləri herat miniatür məktəbinə xas olan realist xüsusiyyətlərə malikdir. behzadın yaradıcılığı yaxın və orta şərqin miniatür sənəntinin tərrəqisinə təsir göstərmişdir. xosrov dəhləvinin məcnun və leyli poeması əlyazmasına miniatürlərin müəllifin də behzad olduğu güman edilir. rəssamın bəzi miniatürlərindən :
şeybani xan

Yusif və Züleyxa əsərinə çəkilmiş miniatür

xəmsəyə çəkilmiş miniatürlərdən. m.iskəndər və yeddi müdrik

ə.teymur döyüş meydanında

kitagawa utamaro

edo dövründə yaşamış yapon boyakar və rəssam. əsasən ağac üzərində qravüralar çəkməklə məşğul olmuşdur. ukiyo-e məktəbinin nümayəndəsi hesab olunur. sənətkarların həyatından süjetlər çəkmiş bitki , mənzərələr ,heyvanat aləmindən təsvirlər yaratmışdır. misal olaraq ''həşəratlar haqqında kitab'' qravüra albomlarını nümunə vermək olar . yosirava məhəlləsinin rəqqasələrinə həsr etdiyi əsərlər rəssama daha çox məşhurluq qazandırmışdır. həmin albomdan nümunə

bəzənən qadın. ağac üzərində rəngli qravüra

rəssam kağızın ağ səthinin dekorativ effektindən məharətlə istifadə edərək portretlərində insanın ruhi vəziyyətini incəliklə vermişdir.