böyrək çatışmazlığı

kəskin böyrək çatışmazlığı (kbç)- böyrəklərin bir müddət zamanında öz funksiyasını yerinə yetirə bilməməsi deməkdir. bunun nəticəsı olaraq böyrəklər (bax böyrəyin funksiyası) qanda olan zəhərli maddələri ixrac edə bilmir, vücüdün su və mineral (natrium ve kalium kimi ve s.) duzların tarazlığı pozulur.

xroniki böyrək çatışmazlığı (xbç)- böyrəklərin bir nece ay və ya il müddət ərzində getdikcə öz funksiyasının itkisi nəticəsində yaranır. xbç beş mərhələlidir. hər mərhələ - böyrəyin yumaqcığında süzülmənin getdikcə pozulmasını göstərir və qanda kreatinin səviyyəsi bu pozulmanın göstəricisidir.

1ci mərhələ - bir necə aşkar simptomu ilə boyrək funksiyasının yüngül formada pozulmasıdır.

5ci mərhələ - hemodializə və ya böyrək köçürülməsinə ehtiyac olunan xəstəliyin ən ağır forması. bu mərhələ böyrək çatışmazlığın terminal stadiyası də adlanır.

frida kahlo

frida kalo 6 yaşında poliomielit xəstəliyinə tutulur və bundan sonra ömrünün sonunadək axsayır. 18 yaşında avtomobil qəzası yaşayır. 17 sentyabr 1925-ci ildə baş verən qəzada onun evə getdiyi avtomobil tramvay ilə toqquşur. zərbədən tramvayın kollektorunun sınıq dəmir çubuğu fridanın mədəsindən keçib çanaq sümüyünü parçalayaraq, sol qasığından çıxır. onurğa sümüyü üç yerdən zədələnir və iki budu sınır. bundan sonra frida çoxsaylı əməliyyatlar keçirməli olur. 1929-cu ildə o dieqo rivyera ilə evlənir və onun kimi kommunist partiyasını dəstəkləyir.

daha çox frida kahlo kimi tanınan magdalena carmen frida kahlo calderón 1907-ci il iyulun 7-si coyoacan da anadan olan meksikalı bir rəssam olub. məşhur meksikalı nəqqaş diego rivera ilə evli olub, onun həyatı uşaqlıqda tutulduğu xəstəliyə görə əziyyətli keçib və gənc yaşlarında ağır bir qəza keçirdiyinə görə uzun bir müddət yatalaq olub və bu müddət ərzində 32 dəfə cərrahiyyə əməliyyatı olunub.çox qısa bir müddət adi həyat tərzi sürüb. biseksual idi və onun sevgililəri arasında leon trotski vardı.onun rəsm əsərləri öz bioqrafiyası və keçirdiyi ağır günlər ətrafında dönür. 200 dən çox əsər müəllifidi. bu əsərlərin çoxu da həyatda qalma mübarizəsindən bəhs edən avto-portretləridir. kahlonun əsərləri həyat yoldaşı olan tanınmış rəssam diego rivera-ya təsir etməsiylə o yerli meksika xalqının incəsənətinə duyduğu sevgini göstərdi və üst-inqilabi dövrün digər meksikalı rəssamlarını ruhlandırdı.

1939-cu ildə fransada surrealist olduğunu inandırmağa çalışan andre breton bir sərgiyə qatılaraq onun rəsmlərini nümayiş etdirdi, baxmayaraq ki frida bu meylin onun sənətinə uyğun olmadığını deyirdi, belə ki o xatirələrini, xəyallarını yox öz şəxsi həyatını çəkir. bu sərgidə əsərlərindən biri (autorretrato- el marco (çərçivə), hal-hazırda mərkəzi pompidou muzeyində saxlanılır) louvre muzeyi tərəfindən əldə olunan ilk meksika rəssamının əsərinə çevrildi. o vaxta qədər, frida yalnız təklikdə şəkil çəkirdi və özünə dəyər verdiyinə görə onun əsərləri ümumi marağa səbəb olurdu.baxmayaraq ki, pablo picasso, wassily kandinski, andre breton və marcel duchamp kimi onun dövrünün görkəmli rəssamları və ziyalılarının rəğbətini qazanmışdı, onun əsərləri 1970-ci ildən, onun ölümündən sonra beynəlxalq səviyyədə tanınmış və böyük şöhrət qazanmışdı.

fethullah gülen

1941-ci ildə türkiyənin ərzurum bölgəsinin qorucuq kəndində anadan olub.

1959-cu ildə türkiyə cümhuriyyəti diyanət işləri üzrə dövlət komitəsinin nəzdində rəsmi işə başlayan gülən təqribən 30 il türkiyənin ədirnə, qırxlareli, izmir, ədrəmit, manisa, çanaqqala və s. bölgələrində müxtəlif vəzifələrdə çalışmışdır. bu illər ərzində həyəcanlı və səmimi söhbətləri, verdiyi xütbə, vəz və konfranslar xalqda dərin bir həyəcan, milli-mənəvi dəyərlərə etimad, xidmət eşqi və şövqü meydana gətirmiş, anadolu insanının sevgisini, ehtiram və hüdudsuz etimadını qazanmışdır.

m.f.gülənin yeni yetişən nəsillərin qəlblə ağlın bütövlüyü içində, ümumbəşəri insani dəyərlər çərçivəsində təhsili və gələcəyə hazırlanması perspektivində irəli sürdüyü fikirlər anadolu insanına üfüq açmışdır. məhz gülənin təşviqi ilə 1990-cı illərdə ilk öncə türkiyədə, sovet ittifaqının dağılması ilə də ilki azərbaycanda olmaqla orta asiya ölkələrində və sonra da dünyanın yüzdən çox dövlətində təhsil müəssisələri açılmışdır.

ideyası, fikri memarlığı və təşviqi fəthullah gülənə aid olan bu müəssisələrin təhsildə və beynəlxalq olimpiadalarda qazandığı uğurlar başda türkiyə olmaqla fəaliyyət göstərdikləri bütün ölkələrdə yüksək səviyyəli dövlət rəsmilərinin, sosioloqların, tanınmış idmançı və incəsənət xadimlərinin, alimlərin, mətbuat orqanları, sivil toplum qurumlarının (qht-lərin) və xalqın rəğbətini, təqdir və minnətdarlığını qazanmışdır. təhsildə əldə olunan müvəffəqiyyətlər türkiyə və dünya ictimaiyyətinin diqqətini fəthullah gülənə və "könüllülər hərəkatı" adlandırılan xidmətlərə yönəltmişdir.

90-cı illərdə türkiyədə gərginlik və qütbləşmə get-gedə artmağa başlamışdı. 1994-cü ildə fəthullah gülənin fəxri sədrliyi ilə qurulan, insanlığı ümumbəşəri sülhə yönəltməyi qarşısına məqsəd qoyan gazeteciler ve yazarlar vakfının (jurnalistlər və yazarlar vəqfi) açılışı, burada müxtəlif dünyagörüşünə malik insanların iştirakı, fəthullah gülənin çıxışının doğurduğu əks-səda həm diqqəti onun fikirlərinə yönəltmiş, həm də türkiyədəki gərgin ab-havanın yumşalmasına və əmin-amanlığın bərqərar olmasına böyük töhfə vermişdir. fəthullah gülənin təşviqi ilə vəqfin nəzdində təşkil edilən "abant platforma"ları ixtilafa səbəb olan mövzularda fərqli fikirlərə malik ziyalıları bir masa ətrafında birləşdirmişdir.

90-cı illər eyni zamanda bütün dünyada mədəniyyətlər və dinlərarası qarşıdurmalardan, münaqişələrdən də bəhs edilən illər idi. türkiyədə müxtəlif təbəqələr arasında təşkil olunan dəyirmi masa, qarşılıqlı müzakirə, birgə konfranslar təcrübəsini fərqli dinlərin nümayəndələri arasında da təsis etmək istəyən fəthullah gülən dialoq və hər kəsi öz mövqeyində öz dəyərləri ilə qəbul etmə mənasında xoşgörü (tolerantlıq) fəaliyyətlərini başlatmışdır. bu məzmunda türkiyədə müxtəlif dinlərin görkəmli nümayəndələrini ziyarət edən, onları qəbul edən fəthullah gülən fərqliliyə baxmayaraq birgəyaşayışın və qarşılıqlı anlayışın mümkünlüyünü dilə gətirmişdir.

bu fikir və fəaliyyətləri ilə dünya ictimaiyyətinin diqqətini çəkən fəthullah gülən 1997-ci ildə amerikada adl rəhbəri abraham foksman (abraham foxman), xristianlar arasında böyük nüfuzu olan kardinal con okonnor (john o’connor) və 1998-ci ildə vatikanda papa ii jan paulla (john paul) görüş keçirmişdir. bu görüşlər mədəniyyətlər və dinlərarası ittifaq və dialoqa böyük töhfə vermişdir. 1999-cu ildə müalicə üçün getdiyi amerikada 11 sentyabr hadisəsindən sonra söylədiyi "müsəlman terrorist, terrorist də müsəlman ola bilməz" sözü də dünya ictimaiyyətində güclü əks-səda doğurmuşdur.

fikirləri və aksiyonu bütün dünyada maraqla qarşılanmış, şəxsiyyəti və əsərləri araşdırma və müzakirələrin başlıca mövzusuna çevrilmişdir. artıq onun ideyaları böyük mütəfəkkirlərlə müqayisəyə, fikirləri amerikanın əyalət senatlarında, londonun lordlar palatasında, rusiyanın dövlət dumasında müzakirəyə, əsərləri əcnəbi ölkələrin məşhur universitetlərində onun adına açılmış kafedra və institutlarda tədqiqata cəlb edilir, aksiyonu müxtəlif dövlətlərdə təşkil olunan konfranslarda araşdırılır. başda amerika, türkiyə, rusiya, italiya, ukrayna və s. ölkələri olmaqla bir çox dövlətlərin nüfuzlu televiziya, jurnal və qəzetləri ondan müsahibələr alır, sülh, sevgi və qardaşlıq mövzusunda keçirilən beynəlxalq konfranslar onun fikirlərinə, məsləhətlərinə müraciət edir.

başda "dünyanın yaşayan ən böyük intellektual insanı" (2008-ci ilin iyun ayında abş-ın məşhur "foreign policy" jurnalının internetdə keçirdiyi "dünyanın yaşayan ilk 100 intellektual insanı" adlı sorğunun qalibi olaraq) olmaqla bir çox mükafatlara layiq görülmüşdür. səhhətindəki problemlərinə görə hazırda amerikada yaşayan m. fəthullah gülən tirajı milyonları keçən səsli, görüntülü və yazılı əsərləri ilə türkiyənin ən çox izlənilən və oxunan mütəfəkkiridir. müxtəlif jurnal və qəzetlərdə çox sayda məqalələri dərc olunmuş, əsərləri bir çox dillərə tərcümə edilmişdir. hazırda 60-dan çox kitabı nəşr olunmuşdur. həmçinin müxtəlif yerlərdə verdiyi vəz və konfranslarla yanaşı, dini, elmi, fəlsəfi, ədəbi, aktual mövzularda bir çox suallara bədahətən verdiyi cavablarını əks etdirən maqnitofon və video qeydləri vardır.

fransa

fransa eladuya fransa - vicdan azadlığının konstitusiyada əksini tapdığı dünyəvi bir ölkədir. 2007-ci ilin yanvarında aparılan bir anket statistikalarının nəticələrinə görə fransızların 51%-i katolik, 31%-i ateist, 10%-i başqa dinlərə, 4%-i müsəlman , 3%-i protestan, 1%-i yəhudi, 1%-i də buddist olduğunu söyləmişdir. avropa ölkələrində statistik araşdırmalar avrobarometre adlı qurumun apardığı daha dəqiq bir nəticəyə görə, fransız xalqının 34%-i bir tanrının varlığına inandığını, 27%-i müqəddəs varlığa inandığını, 33%-i isə hərhansı bir tanrının varlığına inanmadığını söyləmişdir. fransada yaşayan müsləmanların sayı barəsindəki fərziyyələr olduqca dəyişkəndir. 1999-cu ildə aparılan əhalinin statistika məlumatlarına görə fransada yaşayan və müsəlman olan insanların sayı 3,7 milyon olaraq hesablanmışdır. (o dövrkü əhalinin 6,3%-i) ancaq 2003-cü ildə fransa daxili işlər nazirliyinin nəşr etdiyi ölkədəki taxmini müsəlman sayı 5-6 milyon olaraq açıqlanmışdır.müsəlman əhalinin əksəriyyəti ərəb, məğrib,zənci mənşəlilər və türklər təşkil etməkdədir. (əhalinin 8%-i və yaxud 10%-i) fransada yaşayan yəhudilərin ümumi sayı isə 600 mindir və avropadakı ən böyük yəhudi diasporasıdır. fransadakı dünyəvilik faktı 1905-ci ildən bu yana fransız hökumətinin hərhansı bir dini tanımasına əngəl olmaqdadır. bunun yerinə fransız hökuməti yalnız dini qurum, dərnək və təşkilatlanmaları tanyır və mövcud qanunlar daxilində bu qurumların siyasətə müdaxilə etməsinə mane olur. scientology, tanrı'nın övladı, moon təriqəti və günəş məbədi kimi dini axımlar fransada təriqət olaraq görülür və digər dinlər ilə eyni bərabər statusa sahib deyillərdir. təriqətlər isə fransada xoş qarşılanmayan qurumlardır