+4309
biraz yaddaşın fiziyologiyasina baxaq. arada terminologiya cox olabiler narahat olmayin misallarla daha yaxsi anlayacaqsiniz. hem de daha derin oyrenmek isteyenler ucun axtaris sozleri olabiler bunlar ona gore yazmaqda problem gormurem.beyinde limbik sistem adi verilen bir bolum var. bir nece parcadan ibarettir bu bolum. hipotalamus, hipokampus, amigdala ve mamiller cisim. bu parcalarin bir cox funksiyasi var daha sonra danisaram o haqqda. yaddas nece yaranir biraz ondan behs edek.
demeli yaddas 3 hisseye ayrilir: primary, secondary ve tertiary. yaddas bolgeleri hippokampuse yaxin bolgelerde yerlesir. bu bolgenin iki terefli zedelenmesinde qisa yaddas pozulur. uzun yaddas ise sistematik sekilde yaranir yeni tek bir yere bagli deyim limbik sistemin bir cox noqte baglantisiyla emele gelir ancaq yene de esas hisse hipokampusdur. bu bolge mamiller cisimden, meynert bazal nuvesinden ve amigdaladan lifler alir. meselen alkaşlarda (daha dogrusu alkoqollu icki aludecilerinde) mamiller cisimde zedelenme olur ona gore yaddas pozulur. alzheimer xestelerinde meynert nuveciyi zedelenir ve yaddas pozulur. hipokampus frontal beyin lobuyla da baglantilidi. sol teref sozlerle sag teref sekil ve menzerelerle baglidir.
qisa yaddasin emele gelmesi: glutamat adi verilen neurotransmitter oz reseptorlarina (nmda, ampa, kainate) baglanaraq potensiyal emele getirir ve bu signalla qisa yaddas olur.
uzun yaddasin emele gelmesi biraz daha qelizdir. eger bu potensiyallar davam ederse ki durmadan glutamat aximi, yeni potensiyallar emele gelecek, reseptorlar davamli uyarilacaq neticede huceyre icinde kalsium miqdari artir, ve bu artmis kalsium qarsi sinir huceyrelerinden nitrik oksit (siqaretin terkibinde var) aximini basladir ve nitrik oksit geri gelerek daha cox glutamat ifrazi ile neticelenir. belelikle istifade olunan sinir yollarinin bir sonraki signali heyata kecirmeyi asanlasir (getdiyi yolu durmadan geden signallar her defe daha rahat hereket edir eyni yolda) diger bir deyisle sinapslar yaranir. bu prosese long term potensialization (ltp) deyilir. ltp sinir huceyresindeki dna'da deyisiklikler ederek yeni baglantilar, proteinler istehsalini artirir. burdan bunu anlamaliyiqki eyni bilgini ne qeder cox tekrar ederseniz bilgi yaddasiniza elektrik avtobanlari doseyecek hansiki hemin bilgini daha tez ve asan getireceksiniz agliniza. yeni atalarin da dediyi kimi tekrar biliyin anasidir.
