46. Azərbaycanda tətbiq edilən yeniliklərin natamam olmasıdır. Kurikulum tətbiq edildi, amma bütün müəllimləri bir-iki aylıq kursa göndərməklə kifayətləndilər. Beləcə o boyda proqramı qanmayan bir müəllim kütləsi yetişdi və onlar da bir nəsli belə yetişdirdi. Köhnə qayda-qanunlarla mövzuları mənimsəyən şagirdlər onlara tətbiq edilən kurikulum tipli imtahan test tapşırıqlarını həll etməkdə çətinlik çəkdilər. Bir dəfəyə test sistemində inqilab edib 125 suala öyrəşənləri yeni sistemə saldılar, nəticədə 700 yığan çıxmadı (bu il də olacağını gözləmirəm).

Məktəb proqramları qəlizdir. Özüm şahidi olurdum ki, müəllim belə dərsliklərdə yazılan şərtləri anlamır. Deməli problem ya müəllim attestasiyasını düzgün keçirməyən aidiyyatı nazirliklərdə, ya da dərsliyi elmi səviyyədə yazan müəlliflərdədir. Müəllimi anlamayan mövzunu şagirdə həvalə edib "sərbəst işləmə bacarığı"nı inkişaf etdirmə istəyi də ayrı ironiyadır.

Məktəblərin vəziyyəti də buna təsir edir. Sumqayıtın mərkəzi deyilə biləcək yerdəki məktəbim tövlədən fərqsiz idi. Dövlət məktəbi olmasına baxmayaraq, şəraiti ilə bağlı on bir ildə heç bir dəyişiklik görmədim. Yəqin bir on bir il də heç nə olmayacaq. Tətbiqi mövzuları qavramadan əzbərləyən şagird elə bir gün onu unudub ortada qalacaq.

Müəllimlərin saatbaşına aldıqları ödənişin azlığı onları işləməyə sövq etmir. 9-11 arası çox müəllim sinif götürmək istəyir, çünki dərsə gələn, gəlsə belə məktəb mövzusunu oxuyan yoxdur. Müəllim belə şəraitdə 45 dəqiqəni yalnız sinifdə sakitçiliyin qorunması və tədris-hissə müdirinin sinfə daxil olmasının qarşısını almaqla məşğul olur.

Yuxarıdakı problemin doğulmasının səbəbi də 9-11-ci siniflərdı repetitor-hazırlıq kursu anlayışının genişlənməsidir. Məktəb anlayışı doqquza qədərdir, ondan sonrası yalnız attestat ala bilmək üçün adının hansısa birində getməsi üçün lazımdır. Təhsili ucuzlaşdıran ən böyük səbəblərdən başlıcası da budur zənnimcə.

Universitetə 150 bal yığanı otuzdurmaq üçün lazımsız ixtisası açmaları da ali təhsilə ziyan vurur. Əslində çox səbəb saya bilərəm, gərək təhsilə dinamit qoyub yenidən təşkil edəsən. Kiçik dəyişikliklər aləmi qarışdırmaqdan başqa heç nə etmir.