azərbaycanlı
| mədəniyyət36,580 | 56 | 233
əjdahalar googlla
timidus
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Təəssüf ki, fərqlisindən qara kütləsinə qədər demək olar ki, hamısı milli əziklik sindromu yaşayan və onu aşa bilməyən bir millətdi. Səbəbi qonşularımız ola bilər. Hər pox-püsürdən özünə tarix yaradan qədimskoy qonşularımıza baxıb "biz də qədim olaq, biz də kimsə olaq" isterik halına giriblər. Anlamırlar ki, artıq varlar və artıq kimsədirlər. Qara cahili özünə ad seçməklə, kimlik müəyyənləşdirməklə məşğuldu (türkə yıxılan kim, farsa yıxılan kim, rusa yıxılan kim) , fərqlisi də "biz kimik axı" başlıqlı fikir burulğanından çıxa bilməyib əzikliyini "bilirsiz, belə millət yoxdu", "biz qarışmış xalqıq" cümləsindən tutmuş "aziklər əzikdi hehe", "biz qədim deyilik hehe" cümləsinə kimi geniş spektrli "beyin əməyi" formasında nümayiş etdirir.
Bütün bu milləti qabağıma yığıb aşağıdakıları demək istəyərdim.
Əvvəla, bir dilin (ləhcə deyil blət, bu konkret dildi) bir coğrafiyada kök atması üçün onu daşıyan adamlar olmalıdır. Biz yoxuqsa, Marsdan düşdü bu dil? Necə oldu sırıdılar bu dili, başqa dil sırıyardılar da. Olmur e belə şey, yoldaşlar. Millət var ki, dil də var.
ikincisi, qarışıq qan söhbəti. Təmiz qan 21-ci əsrdə populyasiyanın məhvi deməkdi. Ona görə millət=təmiz qan söhbətini də unudun. Neçə əsrdi burda camaat yaşayır, kimin xəncəri kimin qınında söhbətidi, siz sırf buna görə indi bir qrup insanın milli kimliyini sorğulayacaqsınız?
Üçüncüsünə sonda qayıdacam.
Dördüncüsü qədimlik. Ümumiyyətlə millətlər anlayışı müqayisəli şəkildə təzə anlayışdı, dövlətçiliklə bir yerdə gəlib. Elə o qədim ingilislər filan da klanların toparlanmasından yaranan camaatdı. Ona qədər hər xırda toplum öz aləmində yaşayırdı, bir müddət də birləşdirən dəyər din olub. Məsələn, bir müddət erməni sadəcə xristian olan hamıya deyilən söz olub. Yəni ki, millət olmaq üçün qədim olmağa ehtiyac yoxdur aq. Biz son 7-8 əsrdə də formalaşmış ola bilərik, son 10 əsrdə də. Və ətağa önəmli deyil hardan gəlmişik, indoneziya cəngəlliklərindən, yoxsa monqol çöllərindən. Fakt burdayıq blət, yaşayırıq. Bir azdan da ölüb gedəcəyik, çünki bir varyox etnos ölüb, əriyib, bizim nəyimiz artıqdı?
Bəlkə də digər millətlər kimi vətəndaşlıqdan fərqlənən sözlə adlandırılsaydıq, bu başağrısı olmazdı. Amma bunun da səbəbi illər boyu hər gələnin bir ad yapışdırması olub.
Azərbaycan tatarları, tatarlar, azərilər, azəri/azərbaycan türkləri, türklər, kürdlər, aderbeycan türkləri/tatarları, farslar, əcəmlər (şiəlikdən), müsəlmanlar, qızılbaşlar, adarbaycanlılar- siyahı uzana bilər. Hətta ölkəmizdəki digər etnoslar belə bizə fərqli adlar qoyublar- qacarlar, padar, qyamşari (yəqin ki həmşəri sözü ilə eyni kökdən), muqallar, qvadaro və sairə. Bundan əlavə hətta indi də istifadə oluna bilən (nadirən də olsa) qəbilə/tayfa/nəsil bölgüsü də olub (yuxarıdakı bənd- millətlər kiçik qruplardan formalaşıb)- təkəli, kəngərli, əfşar və sairə. Bütün bu beyinyandıran siyahının sonunda azərbaycanlı deyiblər, öz aləmlərində söhbəti bağlayıblar. Amma biz hələ də özümüzü harasa aid etməyə çalışırıq. Yenə də anlamırıq ki, biz artıq özümüzə aidik.
Belə də ki, azərbaycanlı adlandırılmağın nəyi pisdi? Nə olsun ki, vətəndaşlıqla eyni sözdü? Mən özümü azərbaycanlı kimi təyin edirəm və utanmıram ki, vətəndaşlığımla milli kimliyim eynidi. Heç azərbaycan türkü deyib uzatmıram da. Türk mənşəli ola bilərəm bəlkə, amma haranınsa türkü deyiləm. Elə azərbaycanlıyam. Dilim də türk dili deyil, çünki başından basılsa da illərlə, özü üçün bir yolda inkişaf edib. Çünki azərbaycanlılıq mənə görə fərqlilikdən yaranmış bir anlayışdı. Fərqli şeylər toplanıb və vəhdət olub. Qədimlik arxasıyca qaçmıram, özümü dinlə bərkitmirəm, köklərimi də araşdırmıram, çünki fərqli bir şey çıxsa da nə dəyişəcək mənim üçün? Ehtimal var ki, Azərbaycan xalqını formalaşdıran hansısa etnosdan olan əcdadlarım var (çünki olmaması imkansızdı və müxtəlif rayonlara uzanır ailə ağacım). Bunu öyrənsəm, milli kimliyim dəyişəcək? Mənim doğma dilim azərbaycan dilidi, atamın da, anamın da, onların da valideynlərinin, onların da valideynlərinin və valideynlərinin də valideynlərinin dili azərbaycan dilidi, indi evimizdə olan adətlər, deyimlər, söhbətlər də, folklor da, musiqilər də (bunların içindən digər həmvətənlərimizin tanıdığımız koloritli mədəniyyətini çıxıram) azərbaycanlılara(daha bilmirəm necə adlandırırsınız) aiddi.
Biz mövcuduq. Boşlayın daha "belə millət yoxdu", "bir ad fikirləşməliyik, bir tarix tapmalıyıq" söhbətlərini. Biz belə zoruq. Sadəcə özümüzü əzirik. Bir sevək də özümüzü aq, bir başa düşək ki varıq da ala, hörmət qoyaq da iki tikə özümüzə. Biz sevməsək heç kim sevən deyil, indi hamıya psixoanaliz dərsi keçək???
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
daha çox dildir nəinkli millət. millətlər topluluğu. bmt qırığı.
orxan yenisey qıpçaq qazax deyirlər baxırsan yarısı farsa oxşayır yarısı ərəbə yarısı türkəm deyir yarısı urus.
ərazidə yaşamış bütün millətlərlə qanı qarışmış başqa bir insan növü. eyni yerdə əsrlərdir yaşayan erməni ilə bir birini qırıb birinci biz gəlmişik davası edirlər ama birinci heç biri gəlməyib. birinci şaxta baba olub sonra sələmilər.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
o ki, qaldı dil, din və millət anlayışına. məncə, manna və atropatena söhbəti konkret geydirmə söhbətdi, bizlə birbaşa əlaqəsi yoxdu. yəni vare, amma müasir Azərbaycan və azərbaycanlılarla heç bir əlaqəsi yoxdur. insan nə qədər kayfda və umbay olmalıdır ki atrapotena sözünü Azərbaycan desin.
tarixi gedişat isə belə olub: əvvəl atəşpərəst olmuşuq. ki, bu da zamanına görə normaldı, insan təbiət hadisələrinin qarşısında acizdi (idi) və alovu müqəddəs bir şey kimi görürdü. necə ki, bizdə alovdu da gecə gündüz yanır. sonra Zərdüşt adlı bir peyğəmbər çıxır, amma o da kütləyə təsir edə bilmir. və Zərdüştlük din olaraq atəşpərəstliyə yenilir. bizim bir düşüncə olaraq qarışdırdığımız bir sey var: din olaraq Zərdüştlük atəşpərəstliyi təbliğ edə bilməz. çünki səmavi din təkallahlıdır və dolayı yolla o da allahı təbliğ eləməlidir. yox, əgər dünyəvi dindirsə, onda heç.
sonra xristianlıq bu torpaqlara gəlir. və yeni din olaraq xristianlıq geniş vüsət alır, ta ki islam yayılana kimi. burası bizim üçün qırılma nöqtəsidir.
əvvəla ona görə ki, islam gələndə bir çox hallarda olduğu kimi sosial tərəfi ilə geniş yayılır: sosial ədalət, bərabərlik falan filan. məntiqi nəticəsi olaraq, kasıb xalq islamı dəstəkləyir. varlılar isə yox. nəticədə nə olur? dağlıq ərazilərdə, ələxsus Qarabağın dağlıq yerlərində xristianlıq qalır, yənu varlı təbəqə, aşağı yerlərlə isə rəyiət. beləliklə varlı-kasıb ayrımı eyni zamanda müsəlman-xristian ayrımına da yol açır. daha sonralar 18-19 cu əsrlərdə həmin Qarabağdakı xristian yerləri xanlıqlar dönəmində və sonrasında məlikliklərə çevriləcəklər.
orta əsrlərdə bir də xalqların köçü var. Səlcuqlar, Monqollar, ondan bir az da əvvəllər xəzərlər. bu gəlişlərə xalq olaraq reaksiyamız nə olub? heçnə. hazır pozada qalmışıq, gələndə gedəndə itəliyib gedib. geriyə qalan dil olub. türkləşmə yavaş-yavaş gedib. dil və mədəniyyət olaraq orta əsrlər bizim üçün qırılma nöqtəsidir. amma biz hələ də fars mədəniyyətin, dolayısı ilə iranın təsiri altındayıq. ta ki, Gülüstan müqaviləsinə kimi. Gülüstan müqaviləsi ilə rusiya bizi irandan ayırıb. Bəxtiyar Vahabzadənin Gülüstan poemasında deyildiyi kimi deyil heç də, " ay, Arazı ayırdılar.." de, gələ, ayırdılar. romantik, romantik danışmaqla deyile, Azərbaycanın atası rusiya imperiyasıdır. bizi irandan ayırmasaydılar, biz hələ də çörəyə "nan" deyirdik..
arada bir səfəvilər dönəmi var. nə qədər biz şah babamızı türk oğlu türk desək də, dünya bu imperiyanı səfəvi iran imperiyası kimi qəbul edir. düzdü, zamanla farslaşma olub, xüsusən də ikinci Təhmasib dönəmində ( burda yanıla bilərəm, çoxdandı səfəvi tarixini oxumuram), amma bizə görə Səfəvilər türkdürlər.
çar imperiyası dönəmi və sonrası də məlumdur. ta inqilaba kimi yuxarı çinli rusdilli elita, [eynilə bugünkü Azərbaycan reallığ] və rəncbərlər. { rəncbər də fars sözüdür, kəndliyə deyilir səhv etmirəmsə} beləliklə davam edir 1917-ə kimi. burda bir tarixi müqayisə aparmaq olar, nə Azərbaycan xalq cümhuriyyəti, nə də 91-dəki, yəni indiki Azərbaycan respublikası özü hərəkət edən, öncüllük edən bir hərəkat olmayıb. həmişə baxıb hərəkət eləmişik, başqaları necə biz də elə. ona görə, tarixdə öz izimiz və sözümüz yoxdu. bizi biz edən tək bir şey var: ermənilər. bütün milli kimliyimiz onların üzərinə qurulub. onlara qarşı nifrətdə, mübarizədə bir oluruq. bir-birimizi söyəndə də, alçaldan da da " ermənisən?!!!" deyirik. ona görə, milli şüurumuz tam oturmayana kimi onlar əsas hədəfdir.
milli kimliyimiz isə belədir: fars mədəniyyətli, türk dilli, rus düşüncəli kütlə. günlük həyatımızda mətbəximizdən tutmuş bütün rituallarda fars mədəniyyətinin ağırlığı hiss olunur, indi son zamanlarda " abi"lar yaman təsir etməyə çalışır, amma çi fayda. dil olaraq ola bilər, aşko-kuşko tafya ilə gecə-gündüz plaza diziləri izləyən kəsim üçün türk dili və mədəniyyəti çəkici [ yox bil mismar] gələ bilər, amma adət və ənənələr bu qədər qısa zamanda dəyişmir. idarəetmə də məlum məsələ [köhnə] sovet idarəetməsi.
bəs biz kimik? Azərbaycan türkçəsi, Azərbaycan türkü. bütün bunlar osturaq söhbətdi. çünki, azərbaycan bir millətdən ibarət deyil, başqa etnik xalqlar da var. dil olaraq da tam türk dili deyil, istər günlük, istərsə də rəsmi dildə rusifikasiya hələ də ağırdı və ərəb-fars sözləri qalmaqdadır.
heydər əliyevin Azərbaycan tarixində ən böyük uğuru elə azərbaycanlı adının gətirilməsi olub. dil və millət olaraq azərbaycanlı oldu bitdi. qısaltması da: azəri. fərqlənmədiyimiz müddətcə, başqaları da bizə dəyər və hörmət qoymayacaq.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
üzv ol