lumpen proletariya

azərbaycan üçün bu kəsimə aşağıdakılar daxil ola bilər:

kənddən işləmək üçün şəhərə və ya xarici ölkəyə gedən insanlar. bu insanlar özlərinin kəndçi sinfinə mənsub olduqlarını qəbul etmirlər və şəhərdə yaşamaq, şəhərli olmaq onların təfəkküründə bir üst pillə sosial statusa malik olmaqdır və kənddən şəhərə gəlmiş insan artıq kənd həyatına yuxarıdan aşağı baxır, hətta hansısa bir kəndçi etirazında ilk qarşı qoyan insana çevrilir. kənddə yaşayan və öz işi ilə məşğul olan, kəndçi olduğunu bilən insan lümpen deyil.

kasıb olduğu halda, bahalı geyinib, bahalı əşyalar gəzdirən oğlanlar və qızlar. bu kəsim də kobudca desək, kasıb işçilərə nifrət edən, və özlərini öz sinifindən yadlaşdıran kəslərdir.

işi gücü ancaq intellektual danışıb, analiz vermək olan avaralar, çayxana intellektualları.

və gəldik böyük bir qismə. bu insanlar sistem tərəfindən lumpenləşdirilib. məsələn, məmməd süleymanovun gözəl ifadəsi ilə desək, qabağına bir-iki uşaq oyuncağı qoyub satan adam özünü sahibkar zənn edir. çünki sistem onu elə inandırıb və o artıq işçi sinifinə mənsub deyil, heç əsil sahibkar da deyil, bu gün nəsə satır, sabah maşın yuyacaq, birisigün kassir olacaq. bahalı geyinib, bahalı telefonlar işlədəcək. bu insanlar azərbaycanda çox böyük bir hissəni təşkil edir və işçi təbəqəsinin məhv olması ilə bunlar norma halına gəlib.

lumpen proletariya

sinfi şüuru, inqilab üçün motivasiyası olmayan, ideologiyasız, öz marağını tapa bilməyən fərdlərin əmələ gətirdiyi kəsim üçün karl marks və engels tərəfindən ortaya atılan terminologiya. hər bir xalq üçün fərqli xüsusiyyətlərlə müəyyən olunsa da ortaq məqamlar çoxdur; bu kəsmin sinfi şüuru olmur və böyük bir qismi işci sinfinə mənsub olsa da daim orta təbəqə və ya üst təbəqəyə oxşamağa, özlərini onlar kimi göstərməyə çalışırlar. marks bunları "hər sinif üçün istənməyən kəsim" və əks-inqilabi qüvvə adlandırırdı.

bunların arasında təhsilli işsizlər də var ki, bunlar özlərini intellektual olmadıqları halda intellektual göstərməyə çalışırlar. hər hansı bir fiziki və ya zehni əməklə məşğul olmadıqlarına baxmayaraq bilgiləri ilə özlərini hansısa sinifə sıramağa çalışırlar.

asparagas

yalan, saxta, uydurma xəbərlərə verilən addır. bu xəbərlər heç bir mənbəyə əsaslanmır, tamamilə bir və ya bir çox şəxsin xəyal gücünün məhsullarıdırr.

sırf bu işlə məşğul olan bəzi jurnal və qazetlər:
(bax: zaytung)
(baxma: asparagaz)
(baxma: the onion)

nebuch

sadəcə iki videosuna baxdığım, bununla belə onlarla məntiqi və anlatım səhvi ilə rastlaşdığım youtube kanalı. məsələn ilham almaq, təbiətdəki bir xassəni başqa bir hadisə üzərinə köçürməklə yeni qarışım yaratmaqdır ki, yaradıcılıq buna deyirik, bunu edənlər də yaradıcı şəxslərdir, yəni naqil üzərindən siqnal göndərmək də bilinən bir şey idi, əlifba da, bunları birləşdirib teleqraf yaratmaq yaradıcılıqdır. yəni, yaradıcı insan sadəcə təcrübələr aparıb, müşahidə edən maraqlı insandı. bu həmdə elmi işlərdə, bir modelin daha öncə həmin modelin istifadə olunmadığı bir sistemdə sınanması, müşahidə edilməsi kimi təzahür edir, və ya, qardaş string theoriyasını göt-baş anlayıb, hər şeyi qatıb bir-birinə, elə bil sırf video çəkmək üçün nələrinsə üzərində düşünür və popular elm kitablarını oxuyur.

buna baxıb anlatdıqlarını həqiqət sanacaq insanlar var, düşünmədən. bu səbəbdən bəyənməmək istəyirəm. yəni hər kəs anlatdıqlarını araşdırsa və ya düşünsə çox xeyirli kanal olardı, ancaq indi saxta elm sıramaqdan başqa bir işə yaramır.

analıq hüququ

anaxaqanlıqda var olan ierarxiya növü. bachofenə görə analıq hüququ atalıq hüququndan daha öncə var olub, və bu cəmiyyətdə toxum olaraq görülən erkəyin uşaqlarla heç bir əlaqəsi yoxdur və bütün uşaqlar sadəcə anaya bağlıdır, buna görə cəmiyyətdə ananın sözü keçir. analıq hüququ ailə cəmiyyətinin yaranması ilə yerini atalıq hüququna buraxıb. mifologiyada isə poseydonun amazonlara əsəbiləşməsi və onlara savaş açıb yox etməsi ilə yıxılıb yerini ataxaqanlığa buraxdığı təsvir edilir.

informasiya nəzəriyyəsi

tətbiqi riyaziyyatda, elektronikada və kompyuter elmlərində istifadə olunan, claude shannon tərəfindən informasiyanın sıxılması, ötürülməsi, saxlanılmasını təmin etmək üçün inkişaf etdirilmiş nəzəriyyə.

bir az açıqlamağa çalışım: fizikadakı entropiya anlayışından fərqli olaraq burda entropiya bir məlumat sətrinin təxmin edilməsi(ehtimal) üçün lazım olan ortalama rəqəmə verilən addır. ehtimal nəzəriyyəsinin məşhur torba və şar məsələsi ilə açıqlamaq olar bunu. tutuq ki, bir torbada n fərqli rəngdə şar var, bu torbada n çoxluğuna daxil olan bir rəngli şarı çəkmə ehtimalı 1/n-dir. eyni zamanda bu bizim bir çəkişdə torbadan ala biləcəyimiz informasiya miqdarıdır, çünki hansı rəngin çıxacağını bilmirdik. əgər torbadakı bütün şarlar eyni rəngdə olsaydı, biz hansı rəngdə şarı çəkəcəyimizi bildiyimiz üçün çəkiliş sonrası bizim əldə etdiyimiz informasiya 1 olacaqdı, çünki hansı rəngdə şarı çəkəcəyimizi bilirik. n böyüdükcə bizim əldə edə biləcəyimiz informasiyaların sayı da çoxalır və bu saya entropiya deyilir və belə hesablanır(h- entopiya):

h(x)=-(x∈x)∑p(x)log(p(x))

əslində bu entropiya anlayışı fizikadakından heç də fərqli deyil, fizikadakı entopiya anlayışı sistemdəki nizamsızlığı və zamanın axınını müəyyən edir(qısaca yazdım), burdakı entropiya da eyni şeyləri bir informasiya sistemi üçün təyin edir, yəni bir proqram həmişə entropiyasını 1-ə çatdırıb sonlanmağı hədəfləyir, ehtimallar azalaraq sonda nəticə qalır və bu da sistemin zamanının miqdarını və istiqamətini müəyyən edir.

informasiya nəzəriyyəsi hazırda itkisiz məlumat sıxışdırma(məs: zip), itkili məlumat sıxışdırmada(məs: mp3, jpeg, 3gp), kommunikasiyada (məs: dsl, adsl) və s. tətbiq edilir.

qanadlı böcəklərin işıq ilə imtahanı

ağcaqanad, güvə, çəyirtgə və s. qanadlı böcəklərin lanpa ətrafında dəlicəsinə dövr vurması və ya gecə açıq havada kompyuter və ya telefonla işləyərkən üz-gözünüzə hücum etməsi tam olaraq açıqlanmamış bir fenomendir.

bəzi teoriyalar var, bunlardan ən ağlabatanı; bu böcəklərin yönlərini günəş və ya ay kimi işıq saçan göy cizimləri ilə təyin etməsi, və süni işıq qaynaqlarının onların bu hissiyatını pozduğu üçün həmin süni işıq qaynağını referans alaraq hərəkət etməyə çalışdıqda belə bir vəziyyət yaranır. belə ki, lampanı günəş və ya ay kimi qəbul edir, normalda hara gedir getsin, böyüyüb ya kiçilməyən və ya təsiri dəyişməyən günəş və aydan fərqli olaraq lampadan uzaqlaşdıqda obyekt kiçilir və təsiri dəyişir, buna görə böcəklərin hərəkət edə biləcəyi ortalama bir məsəfə qalır ki, böcəklər lampadan bu məsafədə yalnız bir sfera üzrə hərəkət edə bilərlər.

bu da bir həqiqətdir ki, bu böcəklərin bəziləri, əgər işıq mənbəyi kəsilməsə ölənə qədər orda dövr vuracaqlar.

(bax: phototaxis)
(bax: phototropism)

the return

dünən avtobusda baxdığım gözəl film. film çox realist irəliləyir, ata personajı əla, səhnələr gözəl, ssenari gözəl irəliləyir və film bitir, gözəl bir film! vaxtın necə keçdiyini hiss etmədim, məqsədim də bu idi. ancaq, o qutu məsələsi beynimə ilişdi, qutuda nə var idi görəsən? deyə sual verib yenidən həmin səhnələrə qayıtdım, bəlkə uzun yol hipnozuna məruz qalıb səhnələri görməmişəm deyə, yox, rejissor həqiqətən qutunun içində nə olduğu bizə demir, halbuki qutunu xüsusi vurğulayırdı. telefonda başqa filmlər də var idi, ancaq bu filmdən sonra başqasına keçə bilmədim, pəncərənin pərdəsini açıb, bu şəhərdə sədaları altında pəncərədən baxaraq qutunun filmdə nə işə yaradığını düşünməyə başladım və bingo, gic zarafatların müşayiəti ilə həqiqət bədənimi bürüdü. qutu atanın digər həyatı idi, ailədən kənardakı həyatı, işləri, özü. uşaqları da gəzməyə apararkən əslində qutunun dalıyca gedirdi. filmin ssenarisinin süjet xəttinə diqqətli nəzər salsaq əslində filmin baş qəhramanı atadır və uşaqlar epizodik personajlardır. 12 ildən sonra evə qayıdan ata, qutunun dalıyca getməyə qərar verir və bu yolda başından keçənlər anlatılır, uşaqlar sadəcə onu müşayiət edir. filmi bu baxış bucağından irdələdikdə daha vurucu olur, bu ssenarinin götürüb filmin uşaqların gözündən çəkilməsi isə rejissorun möhtəşəmliyidi. qutunun içində nə olduğunu bilmirik çünki, biz onsuz atanın həyatından heç nə bilmirdik, və qutu da ata kimi dənizin dibinə batır.

mulholland drive

david lynchin həm ssenarisini yazıb, həm də rejissorluğunu etdiyi 2001-ci il istehsalı film. baş rollarda naomi watts, laura elena harring ve justin theroux yer alır. qara film, psixolojik, dram janrındadı və hər david lynch filmi kimi baxdıqdan sonra "nəyə baxdım mən?" deyirsiniz özünüzə, sürrealizm, simvolika, personajların qarışması və anaxronik anlatım bu sualı yaradır. filmdəki bu mahnı isə sadə və yadda qalandı:

(youtube: )