pritça
![]()
kafkanın məhkəmə romanından bir pritça:
“qanunun qapısında keşikçi durur. bu keşikçinin yanına kənddən bir kişi gəlir və xahiş edir ki, onu içəri buraxsın. ancaq keşikçi deyir ki, indi ona içəri keçməyə icazə verə bilməz. kişi bir az fikirləşir və soruşur ki, sonra keçə bilərmi. “ola bilər,” – deyir keşikçi. – “ancaq indi olmaz!” həmişə olduğu kimi, onda da qanunun qapısı açıq olur və keşikçi də yana çəkildiyi üçün kişi əyilib qapıdan içəri baxır. keşikçi bunu görəndə gülür və deyir: “əgər sənin üçün belə maraqlıdırsa, mənim yasaq etməyimə baxma, içəri gir. ancaq yadında saxla: mən güclüyəm. ancaq həm də keşikçilərin ən zəifiyəm. hər zalın qapısında keşikçi durur, biri də o birindən güclü olur. mən elə üçüncünü görəndə, qorxdum. kənddən gələn kişi işin belə çətin olacağını gözləmirmiş, fikirləşirmiş ki, qanunun qapısı hamı üçün həmişə açıq olmalıdır, ancaq indi diqqətlə keşikçinin qalın kürkünə, dik burnuna, seyrək, qara saqqalına baxıb qərara alır ki, icazə verənə qədər gözləsin. keşikçi ona bir kətil verir ki, qapının yanında oturub gözləsin. kişi günlərlə, illərlə orda oturur. çox çalışır ki, içəri keçsin və xahiş-minnətilə keşikçini yorur. keşikçi də tez-tez onu sorğu-suala tutur, hardan gəldiyini soruşur, böyük adamlar kimi məsələyə dəxli olmayan suallar verir və axırda da həmişəki kimi deyir ki, hələ buraxa bilməz. çoxlu səfər ehtiyatı götürmüş kişi qiymətə baxmır, ələ almaq üçün hamısını ona verir ki, içəri buraxsın. düzdür, keşikçi verilənin hamısını götürür və götürəndə də deyir: “ ona görə götürürəm ki, fikirləşməyəsən: vay, bundan istifadə eləmədim” . bu uzun illər ərzində kişi ara vermədən keşikçini müşahidə edir. başqa keşikçiləri unudur, fikirləşir ki, onu qanunun içinə buraxmayan elə birinci keşikçidir. ilk illərdə bu kor təsadüfü ucadan lənətləyir, sonralar qocalanda isə öz- özünə donquldanır. lap uşaq kimi olur, illər uzunu keşikçini yaxından öyrənə-öyrənə, onun kürkünün yaxalığındakı birələri də tanıyır, onlardan da xahiş edir ki, kömək eləsinlər, keşikçini yola gətirsinlər. axırda gözlərinin işığı zəifləyir, doğrudanmı qaranlığın düşdüyünü, ya da gözlərininmi onu aldatdığını bilmir. ancaq indi qaranlıqda qanunun qapısındakı sönməz parıltını görür. artıq çox yaşaya bilmir. ölümündən qabaq illər uzunu qazandığı təcrübələr beynində bir yerə yığışıb elə bir sual yaradırlar ki, kişi onu hələ indiyəcən keşikçiyə verməmiş olur. qaxaca dönmüş bədənini tərpədə bilmədiyi üçün keşikçini əlinin işarəsi ilə yanına çağırır. keşikçi ona tərəf çox əyilməli olur, çünki kişi bapbalaca olmuşdu. “indi nəyi bilmək istəyirsən?” – deyə soruşur, – “səni heç razı salmaq olmur...” kişi deyir: “hamı qanuna can atır. bəs necə olur ki, bu uzun illər ərzində heç kəs ora girmək istəmədi?” keşikçi görür ki, artıq kişinin sonu çatıb, eşidə də bilmir və ona görə də çığıra-çığıra deyir: “ burdan heç kəs keçə bilməzdi, çünki bu giriş yalnız sənin üçün qoyulmuşdu. indi mən gedib onun qapısını bağlayaram!”
