azərbaycan ateisti başlığını gördüm və kor-təbii bunlar ağlımdan keçdi, üzərində dərin refleksiya etmədən bura yazmağa qərara aldım -* çox güman ki, bu məsələ düşüncə adamları, sosioloqlar tərəfindən, hətta sıravi yazıçılar tərəfindən olduqca çeynənmiş mövzudur hansı ki, ağlıma ilk növbədə pierre bourdieu'nun "la distinction ..." başlıqlı əsəri gəlir, elə sosiologiyanın xx əsrdəki ən məşhur və önəmli əsərlərindən biri sayılır. ancaq həm entry şəklində deyil, daha qeyri-ciddi yer olan postlar bölməsində - bizim çayxanamızda yazdığım üçün ümid edirəm bu zehnimdən birbaşa keçən primitiv və ibtidai fikirlərimi məzur görərsiniz -* lakin, nəzərə aldıqda ki, həqiqətən ağıl ağıldan üstündür (əslində tənqidi düşünmə bacarığını nəzərdə tuturam, bir tənqid digər tənqiddən üstündür, funksional olaraq bir problemi olmayan bütün insanlarda məna görə intellekt bərabərdir bəzən bizim dildə bu söz ağıl sözüylə sinonim olub deyə ona görə şərh etmə ehtiyacı duydum, ancaq intellekt özü çox mənasız bir konseptdir ki, birinin digərindən hansısa işi daha yaxşı niyə edə bildiyinin izahını tapa bilmirik deyə, tez izahat veririk ki, onun inetllekti yüksəkdir ya iq'sü, xalçanın altına tozu süpürməkdən başqa bir şey deyil, izahsızlıqdır, intellekt adı altında problemi gizlədib izah verməməkdir, bu haqda fikirlərimi uzun-uzadı bölüşəcəyim detallı bir entry yazacam), deməli, bu prinsip ilə hərəkət etməliyik ki, dərrakəmizin imkanlarını daha da genişləndirib, daha böyük tərəqqilər əldə edək, qorxmadan, cəsarətlə fikirlərimizi özümüzdə saxlamaq əvəzinə mümkün olduğu qədər maksimum yazaraq bu yazıları əbədiyyətin axışına buraxmalıyıq ki, hazırda var olan ictimaiyyətin və bundan belə yaşayacaq olan milyardlarda insanın zehnindəki kritik aparat tərəfindən didilib-deşilsin ki, biz ya bizdən sonra onları oxuyacaq olanlar yaratdığımız düşüncələri daha da sivrildəşdirib, bizim bəlkə də yarımçıq şəkildə dırmaşdığız bu tingin, heç olmasa geri qalanından davam edib onun ucundakı qönçəyə çatsınlar. bu cümlələr də olduqca popperanə oldu glş baxmayarq ki, fikrimizə açılan tənqid atəşini şəxsiyyətimizə hücum kimi qəbul olunmalı olmadığını nə qədər ki, kollektiv "intentional" (baxma: john searle) şəkildə qəbul etməmişik, bunun belə olduğu nə qədər ki ortaq konsensusa çevrilməyib çətin ki, bu iş kütləvi hal alsın, cəmiyyətin tərəqqisi yenə də insan yaradıcılıq və təxəyyül (intellekt yox!) qabiliyyətinin ən fövqəladə və vacib cəhəti olan cəsarət və onun bətnindən doğan itaətsizliyin - kontr-faktual düşünmənin ümidinə qalıb. ona görə də sapere aude! indi bu məsələyə gəlsək, ümumiyyətlə bu tip etiketləri öz kimliklərinin vacib bir parçası kimi qabardan şəxslərin belə etməsinin səbəbi olaraq, yəqin ki, çoxumuza ilk ağla gələn izah kimi məlumdur ki, sadəcə müəyyən bir sosial çevrənin daxilinə girməyə çalışdıqları üçün və ya özünə bənzər adamları yığıb o çevrəni yaratmaq üçün bunu ictimailəşdirməkdə önəm duyurlar. mən bunun qətiyyən, əxlaqa zidd, yanlış bir şey olduğunu demirəm, hər bir insanın daxilində olan istəkdir mənə elə gəlir. həm hamıdan üstün bir elit azlıq intellektual (hətta mümkün olsa siyasi, iqtisadi ya hərbi hahaha hansı ki bu çox məşəqqətli və sonunda işıq görünməyən yoldur) zümrənin parçası olmaq, eyni zamanda yaşadığın cəmiyyətin böyük bir hissəsindən ciddi şəkildə fərqlənmək. bununla öz daxilindəki o nəfsi oxşayırsan, müasir təbirlə eqonun doyurursan. bu olduqca içdən gələn təbii istəkdir, bir növ tanınmaq üçün mübarizədir (baxma: Kampf um Anerkennung) ancaq qrup aidiyyatını üstlənərək. təsəvvür edin ki, əsasən şəhər əhalisinin nüvəsini təşkil edən buna bənzər tip azlıq elitlər 500 il əvvəl də həm avropada, həm elə islam aləmində biz din əhliyik, əyalətdə yaşayayanlar dinsiz və imansızdır baxmayaraq ki, onlar da xristianlıq və islam dininə etiqad edirdilər, ancaq onlar dini biliklərə, ilahiyyata, ərəb və fars və latın dilinə yiyələnmədikləri üçün - qısaca özlərini əyalətdəkilərindən fərqli qılan ayrıcalıqara sahib olduqları üçün çox rahat şəkildə biz və onlar ayrımı edirdilər. insan həmin insandır, çox da bir şey dəyişməyib. ancaq bir məsələni də aydınlaşdırmaqda yarar var ki, o etiketin özünü də biraz ələkdən keçirmək lazımdır. adamlar var ki, o çevrənin lap kənarında, kandarında üzəndə onlara kifayət edir, ona görə tək o ad onlara bəs edir. ancaq adamlar da var ki, onun lap dərininə nüfuz etmək istəyir, lap özəyini təşkil edən nüvəciyin parçası olmaq istəyir, dolayısıyla o seçilmişlərin arasına onları salmağa imkan yarada biləcək bütün biliklərlə yiyələnir. burada mən şərti olaraq ateist yazdım, siz onun yerinə istənilən bir x qoya bilərsiniz. məsələn, xx əsrdə yaradılmış gizli riyaziyyat qrupu ya cəmiyyəti bourbaki qrupun bir üzvü olmaq şərəfinə nail olmaq, yaxud şiə fəlsəfi düşüncəinin divlərindən sayılan seyid məhəmməd hüseyn təbatəbainin tələbəsindən biri olmaq, yaxud hindologiyanın görkəmli alimllərindən michael witzelin yaxın çevrəsinə daxil olmaq, roma tarixi ilə bağlı yazdığı əsərə görə nobel mükafatı alan theodor momsenin köməkçisi olmaq və s. bunların hamısı rum türkləri demiş bir ayrıcalıktır, ateist, şiə, solçu, millətçi, bakinets, oksford məzunu, mason, eynşteynin sürücüsü və s. indi bunların arasında o ayrıcalıqlar ki, intellektual baza yaratmağa imkan verir, o fərqliliyi özünün parçası kimi görən adamlar və daha da fərqliliyə sahib olan adamlara yaxınlaşmaq, münasibət qurmaq, o çevrənin bir parçasl olmaq üçün - əgər belə istək varsa, özünü inkişaf etdirir, marksın bütün əsərlərini oxuyur, nietzschenin bütün külliyatı ilə tanış olur, kant'ın saf ağlını tənqid etmək üçün islam səfərli küçəsini enib oradakı klubardan birinə özünü intellektual yoldaş axtarır, nəcəfə, quma yollanın böyük islam müdərrislərindən təhsil alır, orada özünə network yaradır. indi sonda bir şeyi deyim ki, doğrusu bunları beynimdən gəldikcə, olduğu kimi, dolçadan stəkana tökülən su kimi axıtdım bura, ancaq özüm də görürəm nə qədər xətalı, uyuşmayan fikirlər, dəxilsiz keçidlər var, gərək üzərində daha dərindən düşünüb sistematik bir şəkildə ifadə edib yersiz ümumiləşdirmələri, ortaya atdığım arqumentin ümumi süjet xəttindən aralanan fikirləri budayım. ancaq ərinirəm etməyə də, bura yazdığım bir cızma-qara kimi, çiy, bişməmiş sözlər kimi qəbul etməyinizi dönə-dönə istəyirəm hahahah sadəcə, palitrada ağlına gələn rənglərə fırçasını bulayıb kətanı al-əlvan qarma-qarışıq rənglərə bulayan bir rəssam kimi mən də içimdəki o burulğanı sözlərlə bura tökməyə, belə ifadə etməyə çalışdım...
mesaj @113328 4 ♥
09:37
mesaj @113328 4 ♥
09:37
@113328 bəzən trotsky və lenin'dən ilhamlanaraq içimdən keçən daxilində bütün ideallarımı gerçəkləşdirəcəyim, istədiyim adda və istədiyim şəkildə dövlət yaratmaq istəyi (bir dəfə burada da uşaqlarla cəhd etmişdik, müvəffəqiyyətsizliyə düçar olmuşduq amma inqilabçı üçün olduqca normal bir haldır hahahh xx əsrin nəzəri fiziklərindən wheeler təxmin ən belə demişdi ki, səhv etmə tezliyimizi maksikum artırmalıyıq ki, sonda doğrunu tapaq, mümkün olduğu qədər çox səhv etməliyik, sonda səhv edəcəyimiz bir yol qalmadığına görə, gedib doğru yola çıxaq, cəsarətsiz olsan, yerində sayacaqsan glş glş glş) və ya X əsrdəki var olmuş gizli qardaşlıq İxvan əl-Səfa kimi bir qardaşlıq yaratmaq, dünyanı, kainatı dərk etmək üçün öz adlarını naməlum saxlayıb gizli bir cəmiyyət qurmaq, ensiklopediya yazmaq ki, o dövrə kimi var olan biliyin bütün sahələrini əhatə edirdi, əlbəttə, imkanları çatdığı qədərilə, fizika, riyaziyyatdan tutmuş fəlsəfə, ilahiyyata kimi, musiqi, hətta psixologiya kimi hələ ibtidai vəziyyətdə, demək olar mövcud olmayan ancaq bugün o disiplinin sahəsinə daxil ola bilən mövzular da. Onlara tay, belə "vision"a, baxışa sahib adamlar tapıb ya onların çevrəsinə daxil olub, o zirvədən cəmiyyətin geri qalanına yuxarıdan aşağı baxmaq çox eqonu doyuran bir şey olmalıdır ki, ona belə şövqlə can atıram, tək mən yox, məncə, hər kəs, əlbəttə ki, öz qoyduğu meyarlar çərçivəsində. Özünü Tanrıya tay hiss etməyə bərabərdir mənim nəzdimdə.
@113328 bəzən trotsky və lenin'dən ilhamlanaraq içimdən keçən daxilində bütün ideallarımı gerçəkləşdirəcəyim, istədiyim adda və istədiyim şəkildə dövlət yaratmaq istəyi (bir dəfə burada da uşaqlarla cəhd etmişdik, müvəffəqiyyətsizliyə düçar olmuşduq amma inqilabçı üçün olduqca normal bir haldır hahahh xx əsrin nəzəri fiziklərindən wheeler təxmin ən belə demişdi ki, səhv etmə tezliyimizi maksikum artırmalıyıq ki, sonda doğrunu tapaq, mümkün olduğu qədər çox səhv etməliyik, sonda səhv edəcəyimiz bir yol qalmadığına görə, gedib doğru yola çıxaq, cəsarətsiz olsan, yerində sayacaqsan glş glş glş) və ya X əsrdəki var olmuş gizli qardaşlıq ixvan əl-Səfa kimi bir qardaşlıq yaratmaq, dünyanı, kainatı dərk etmək üçün öz adlarını naməlum saxlayıb gizli bir cəmiyyət qurmaq, ensiklopediya yazmaq ki, o dövrə kimi var olan biliyin bütün sahələrini əhatə edirdi, əlbəttə, imkanları çatdığı qədərilə, fizika, riyaziyyatdan tutmuş fəlsəfə, ilahiyyata kimi, musiqi, hətta psixologiya kimi hələ ibtidai vəziyyətdə, demək olar mövcud olmayan ancaq bugün o disiplinin sahəsinə daxil ola bilən mövzular da. Onlara tay, belə "vision"a, baxışa sahib adamlar tapıb ya onların çevrəsinə daxil olub, o zirvədən cəmiyyətin geri qalanına yuxarıdan aşağı baxmaq çox eqonu doyuran bir şey olmalıdır ki, ona belə şövqlə can atıram, tək mən yox, məncə, hər kəs, əlbəttə ki, öz qoyduğu meyarlar çərçivəsində. Özünü Tanrıya tay hiss etməyə bərabərdir mənim nəzdimdə.