1. şəxsiyyət tarixi inkşaf prosesində formalaşan və ictimai -sosial münasibətlərin daşıyıcısı olan konkret şəxsdir.

ictimai-sosial münasibətlərin pozulması və ya cəmiyyətə uyğun olmaması şəxsiyyət pozuntusuna səbəb olur.bunu ilk dəfə s.priçard klinik tədqiqatını vermişdir. 1891 ci ildə kox şəxsiyyət pozuntularını bir araya toplayaraq psixopatiyalar adlandırmışdır.şəxsiyyət pozuntularını araşdıran rus alimi balinski apardığı məhkəmə tibbi ekspertizalarını təhlil edərkən psixatriya terminini işlətmişdir.

20-ci əsrdə kepler-kreçmerin təsnifatı şəxsiyyət pozuntularının müxtəlif tiplərinin fenomoloji xüsusiyyətlərinə əsaslanırdı;

oyanıqlar-xarici qıcıqlara qarşı güclü emosional reaksiyaları ilə diqqəti cəlb edənlər.

davamsızlar-xarici təsirlərə ilk növbədə təlqinə həssas olanlar

gopçular-ağlasığmaz yalanları hər şeyi şişirtməklə yaymağı sevənlər

deyingənlər-eqoist heç kəslə yola getməyən qeybətcil

meyl pozuntusu olanlar-ilk növbədə seksual pozuntusu olmaları ilə narkomaniyaya marağı olmaları ilə fərqlənirlər

antisosial pozuntuya meyilli olanlar ictimai qaydalara riayət etməyənlər və s

qannuşkin ilk dəfə şəxsiyyət pozuntularının ümumi sistematikasını yaratdı.o tsikloidlər,şizoidlər,isteriklər,antisosial psixopatlar,sarsaqlar,paranoidlər kimi şəxsiyyət pozuntuları qruplarını təklif etmişdir.

şəxsiyyət pozuntusu həm şəxsin özünün həm də onun ətrafını əhatə edən insanların iztirablarına səbəb olan xasiyyətin disharmoniyasıdır.

qannuşkin şəxsiyyət pozuntusu dioqnozunu 3 əlamətə əsasən qoymağı təklif etmişdir.

xarakteroloji total pozuntu
həyat boyu onların az dəyişkən və davamlılığı
ictimai uyğunlaşmanın dəyişməsi
paranoid-qapalı qeyri-səmimi ,həmişə özündən razı şəxs kimi tanınan bu tip insanlar yüksək qiymətli idealarla yaşayan öz bilik və bacarıqlarını həmişə nümayiş etdirməyə səy etdirirlər,tənqidi mülahizələri rədd edirlər,başqalarını fikrini inkar edirlər,tənha yaşamağa meyl göstərirlər,bəzən olduqca qəddar,ədalətsiz hərəkət etməyə meyillidirlər bu şəxsləri sutyaqakverulyant adlandırırlar.

şizoid-başlıca əlaməti austik təfəkkürə malik olmaları başqalarından asanlıqla fərqlənirlər.nitq kasad və bir neçə sözdən ibarət olur,eyni tip hərəkətlərdən ibarət jestləri vardır.uyuşmurlar, təkliyi sevirlər,qeyri adi məşğuliyyətə maraq göstərirlər.senzetivlər və ekspansivlərə bölünürlər.

dissosialcəmiyyətə zidd gedən antisosial tip şəxsiyyət pozuntusu- başqalarına qarşı istək və məhəbbət yaratmaq qabiliyyətinin olmaması, qəflətli hərəkətlərə meyilli olmaq, öznü günahlandıra bilməmə, etdiyi neqativ hərəkətləri başa düşməmə ,ailə üzvlərinə iş yoldaşlarına əzab vermək,onları alçaltmaq və s.öz intim tələblərinə malik olmaq üçün hər cür hərəkətklərə kobudluğa təhqirə və fiziki güc tətbiq edirlər.

emosional davamsız və ya affektiv tip şəxsiyyət pozulmaları –müxtəlif ədəbiyyatlarda əhval ruhiyyə və ya şəxsiyyət pozuntusu kimi deyil ayrıca xəstəlik kimi təqdim edirlər.bu tip insanlari heç nə ruhlandırmır,sevinc hissi onlara yaddır, ləng hərəkətli insanlardır,öz vəzifə borcların vicdanla yerinə yetirirlər və buna görə hamının hörmət bəslədiyi insanlardır.bu tip insanlarda hipertenik və distenik proseslər baş verir.

isterik tip şəxsiyyət pozuntusu -hamının diqqətini çəkməyə çalışan aparıcı rolda olmağa can atan, daha çox həyəcanlı olan emosional zəngin görünməyə can atsalar da başqalarının iztirabına biganə qalmağı bacaran şəxslərdir.gərginlik yaranarsa dərhal pis vəziyyətə düşür müxtəlif emosional hallar keçirir cəngolmalar nümayiş etdirirlər,özlərinə xəsarət yetirə bilərlər.kreçmer onları yalançılar və gopçular adlandırmısdır.

anakastik və ya obsestiv kompulsiv tip -kövrək inamsız ,aciz ,xüsusi diqqət edilməsini tələb edirlər,şübhəli qətiyyətsiz,yaxşı sənətkar olduqları halda bu fəaliyyətlərin göstərməkdə acizlik çəkirlər,öz hərəkətlərini dönə dönə təkrar etməyə təhlil etməyə sövq edirlər.”yox”cavabın almaqdan qorxurlar,heç kimə müraciət etmirlər.

təşvişli tip şəxsiyyət pozulmaları-həyəcanlı, təşvişli ,qayğılı olurlar.özlərinə inamsız daim təhlükə gözləyən olurlar.həmişə kimdənsə yardım gözləyirlər və bunun üçün özlərini zavallı göstərirlər.onların dostları tanışları çox olmur ,təzə işə başlamaq onlar üçün çox çətindi.

asılı tip şəxsiyyət pozuntusu-bu pozuntulu insanlar iradəsiz,başqalarından hər an kömək almağa çalışan adam kimi görünürlər.məsuliyyətli işə girişmək onlar üçün çox çətindir və bu onları qorxuya salır.