52. hər halda bunun bağışlanacaq tərəfi olmalıdır: qadın düşməni sayılıram; lakin onlarsız yaşamamağı öyrənmişəm. qəribədir; insan yatağına düşməniylə girir, düşməniylə şeir yazır, düşməniylə gülüşür, düşmənini tərk edir, düşməni ona qayıdır və uzun vaxtdan sonra bu etirafı özünə etiraf edəcək qədər böyüyürsən: insan vaxt keçdikcə düşməninə çevirilir.
elədir; bu isə sizi iki zidd qütbə aparır:
birincisi, qadın əşyalaşır. ikincisinə qalanda isə o tanrısaldır. qadın, əşyayla tanrı arasında, yaradılanla yaradıcısı arasında sıxışıb qalan, varlıqdan başqası deyil.

niyə qadın əşyalaşır və niyə görə qadın düşməniyəm? * həddindən artıq italik səslənən suallar
qadın yaradılışın ilk günahıdır: dört min il əvvəl bəşəriyyətin ilk sürünən inqılabçısı ilan, həvvaya qadağan olunmuş meyvəni, ehtirası təklif etdiyi vaxt, həvva instinktlərini silah kimi istifadə etmiş, axmaq qadın prototipini yaradmışdı. bu hekayə isə hamımıza məlumdur; tanrı onları cənnətdən qovur və dünya fırlanmağa başlayır. bəli, qadın yaradılışın ilk günahıdır və dünyanın hərəkət etməsinə səbəb qadın instinktləridir.
instinkt qadının silahıdır. o instinktlər bütün bəşəriyyətin, tarixin, müharibənin, sənətin, sənətçinin istiqamətini dəyişdirib: instinktlər öldürücüdür və bütün bunları öyrənən kişinin əlində onlara düşmənçilik ilə yaxınlaşmaqdan başqa çarə qalmır.
əşya isə burada qaçış yoludur. təbii ki qadınların ruhunda bol miqdarda qancıqlıq və axmaqlıq var. fərqindədirlər. bizlər isə bunun hər nə qədər fərqində olsaq belə, nəticə olaraq insanıq və həmişə bu silahların fərqində deyilik. nəticə olaraq o silah düşmənlərimizlə sevişdiyimiz hər gün müxtəlif bədən nahiyələrimizə çevirilib. bir gün qadın onu atəşləyir və biz səhvlərimizi, axmaqlıqlarımızı fərq edirik. qadının düşüşü əşyalaşmasıdır. tanrılığını sübut etdiyi vaxtlar isə o, intiqamda və sevgidə kişidən daha qəddardır.

analarının övladlarına yüklədiyi ruhdan xilas olmağı bacarmayan kişilər, sevdikləri qadınlarda oidipal sevgini axtarırlar. bu köhnə hekayədir. sadəcə kişi bununla barışmalıdır: o qadın, dört yaşında anamızın bədənində gördüyümüz qadın olmayacaq. lakin kişilər bu ruhdan çətinliklə xilas olurlar. xilas olanları isə filosof olmağı seçir. bəli, bəli, bəli, qadınlar şeirsəldir, tanrısaldır, təbiətin sevgilisidir. bəlkə də analarımızın bizdən əsirgədiyi vəhşiliyi onlar vaistəsiylə öyrənirik. hamımız böyüyüb qadın kritiklər oluruq. yetişkinləşirik.
dəyişməyən isə bəzilərinin sözün bütün mənalarında gözəl olduqlarıdır. fikir verin: bu da oidipaldır.
platon idealar mövzusunda realistdir: gözəllik və qadınlıq ideasını öyrəndiyimiz üçün onlar gözəl və qadındırlar.
bu isə artıq təsəllidir. böyük müharibənin içindəyik və dəfələrlə öldürülməkdən çəkinmirik. seçimi olmadan, dört min il əvvəl məntiqi seçmək məcburiyyətində qalan kişinin isə, sözün açığı haqqı çatır.