19. qəbul alandan sonra...

ay zəngin ailə, ay kasıbçılıq kimi mağdur ədəbiyyatı etməyəcəm. onsuz harvard və digər ivy league universitetlərdə sadəcə zəngin uşaqları oxuyur demək də mənbəsiz filansız götdən uydurmaq olar amma bu dünyada matthew effekti deyə bir reallıq var və təəssüf ki ən çox üçüncü dünya ölkələrində yaşayanlara girir bu effekt

nədir bu? qısacası deyir ki, maddi vəziyyəti yaxşı olan biri bundan istifadə edərək daha da çox varlanır, güc qazanır, təhsil ala bilər və s. zənginlər daha zəngiləşir teması. bu məsələ ilə əlaqəsini izah edəcəm aşağıda

bəli, harvard universitetinə qəbul alandan sonra harvard ailənizin maddi vəziyyətini əks etdirən bir sənəd tələb edir, əgər ailəniz bu pulu ödəyə bilməyəcəksə sizə tam təqaüd verir və bu prosesin adı da need-blind scholarship adlanır, əslinə qalsa need-blind daha geniş bir prosesdir, yəni həm də universitetə müraciətlərin dəyərləndirildiyi vaxt tələbəliyə namizəd abituriyentin maddi vəziyyəti nəzərə alınmadan aparılan qəbul prosesinə də need-blind admission deyilir. hər nə isə

qısacası harvard təqaüdünüzü verir amma məsələ orasındadır ki, harvarda qəbul olacaq tələbə profilinə də çatmaq üçün, yəni o sosial fəaliyyətləri, olimpiadaları və s. cvinizə əlavə etmək üçün azından götdü başdı bir məktəbdə oxumalısız, götdü başdı məktəblərin də qiymətləri orta statistik bir azərbaycanlı ailənin afedersiniz ama götü üçün deyil. harvard və ivy legue universitetlər bizim bdular, qafqazlar kimi sadəcə imtahan nəticənizə baxmır, yəni sat-dən 1600 yığmaqla, subject testlərdə full nəticə almaqla bu universitetlərə girmək mümkün deyil, profiliniz əla olmalıdır.

məsələn, əvvəlki türk liseylərində olimpiada teması qəşəng idi, rayondakı liseylərdən olan uşaqları da bakıya yığıb gətirirdilər olimpiadalardan qabaq, bir neçə ay hazırlıq zad olurdu o ərəfədə. dövlət məktəblərində isə özbaşına hazırlaşmalı idin, o da direktor prosedura əngəl olmasa. bundan 10 il qabaq riyaziyyat olimpiadasında məktəbdə full nəticə almışdım, plus da müəllim osturağa basmışdı ki, qravitona biriləri kömək edib, çünki pox boyda balaca suala iki səhifə cavab yazıb. qayıdıb şit-şit üzümə gülürdü ki, heç olmasa müəllimə deyərdin çox da bəlli etməzdi də bunu bir uşağın yaza bilməyəcəyini. qəribəsi isə olimpiada keçirilən otaqda bir riyaziyyat müəlliməsi nəzarətçi idi, o da özü.

sonra səs səda çıxmadı, yəni heç bilmədim necə oldu, nə oldu amma şəhər olimpiadasının üzünü zadı görmədim. bir il sonra başqa bir mövzuda olimpiadalarda sualların yoxlanılmaslı idimi ya nə, belə bir kadroda çalışan müəllimimiz demişdi ki, olimpiadalar sözün əsl mənasında bazardır.

digər bir məsələ isə sosial fəaliyyətlərin yaxşı olmasıdır. ki bu da dövlət məktəblərində çətin kimi görünür. şəxsən bizim dövrümüzdə tək sosial fəaliyyət asvaltın üstündə futbol oynamaq idi, o da yıxılıb göt-baş olurduq, sonra bir həftə mazgimizi sikirdilər evdən ki, sözə baxmırsan və s.

harvard, princeton, durub tək-tək sıralamadan konkret desək bu ivy league və bu kimi qəbul faizi aşağı olan universitetlərə üçüncü dünya ölkələrindən birinin qəbul olması çox çox nadir hallarda baş verir, söhbət bakalavr səviyyəsindən gedir

bayaq matthew effektindən danışdım, bax o da burda işə düşür, üçüncü dünya ölkələrində pulu olan və bundan istifadə edənlər daha yaxşı gələcək qura bilirlər, azından daha avantajlı, bir addım irəlidə ola bilirlər, thats why bu tip ölkələrdə harvardın istədiyi tələbə profilinə çatmaq çətindir, yəni məsələ qəbuldan sonra onsuz da təqaüd veriləcək məsələsi yox, qəbul olana qədər bir ətək pul tökməli olduğun məsələsidir. çox da şey edib ümid zad qırmaq istəmirəm çünki əvvəlkinə nisbətən indi daha rahatlaşıb, 10 il qabağa görə indi daha rahatdır harvard profilinə çatmaq, 10 il qabaq isə xəyal idi

belə də bakalavr üçün çox özünüzü öldürməyin deyə nacizane bir tövsiyyə verəcəm çünki əsas vacibi doktorantura təhsilidir, türkiyənin, avropanın ortalama universitetlərindən yaxşı gpa və yanaşı yaxşı bir cv ilə məzun olub yenə dünyadakı bütün prestijli təhsil, ilim irfan yuvalarının qapısını döyə, bayrağımızı * ehehehe bu intellektual kruqlarda göyə qaldıra bilərsiz * ehehehe v2

matthew effekti üçün istinad. https://en.wikipedia.org/wiki/Matthew_effect