inteqral
əjdahalar googllainteqral tənliklər - məryəm mirzəxani - monte carlo metodu - beynəlxalq riyaziyyatçılar konqresi - calculus - fredholm nəzəriyyəsi - bir şeyin adını bilmək ilə o şeyi həqiqətən bilmək arasında fərq - sözaltı sözlük - riyaziyyat
F'(x) = f(x) və ya d(F(x)) = f(x)dx olsun. Belə F (x) funksiyasına f (x) - in ibtidai funksiyası deyilir.
tutaq ki, f(x) funksiyası müəyyən aralıqda verilmiş kəsilməz funksiyadır. O zaman tərif belə olacaq :
verilmiş aralığın bütün nöqtələrində F'(x) = f(x) bərabərliyini ödəyən F (x) funksiyasına həmin aralıqda f(x) funksiyasının ibtidai funksiyası deyilir.
məsələn , F(x) = 2x² funksiyası (- sonsuzluq ; sonsuzluq) aralığında f(x)=4x funksiyasının ibtidai funksiyasıdır.
F'(x) = (2x²)' = 2(x²)' = 4x = f(x)
teorem : tutaq ki, F(x) funksiyası verilmiş aralıqda f(x) kəsilməz funksiyasının ibtidai funksiyasıdır. onda ixtiyari c sabiti üçün
1) F(x) C funksiyası da həmin aralıqda ibtidai funksiyadır.
2) kəsilməz f(x) funksiyasının verilmiş aralıqdakı istənilən ibtidai funksiyası f(x) c şəklindədir
qeyd : (f(x) c)-yə ibtidai funksiyaların ümumi ifadəsi deyilir.
verilmiş f(x) funksiyasının bütün ibtidai funksiyalarının ümumi ifadəsinə onun qeyri-müəyyən inteqralı deyilir, inteqral f(x)dx kimi işarə edilir
Burada f(x) -inteqralaltı funksiya
f(x)dx -inteqralaltı ifadə
x- inteqrallama dəyişəni adlanır
xassələri :
1.(int. f(x)dx)'= f(x) yaxud d(int. f(x)dx)= f(x)dx
2. int. f' (x) dx = f(x) c və ya int. df(x) = f(x) c
burada f(x) - differensiallanan funksiyadır.
əsas elementar funksiyaların q-müəyyən inteqralları üçün müxtəlif düsturlar var , məsələn :
int. 1/x dx = ln |x| c
int. dx/ x²-a² = 1/2a ln |x-a/x a| c və s.
inteqrallamanın müxtəlif üsulları vardır :
1) DƏYiŞƏNiN ƏVƏZ EDiLMƏSi ÜSULU
2) hissə-hissə inteqrallama üsulu
üzv ol