4. vaxtaşırı öz təriqətləri ilə maraqlanan tərəfdarlarınn şablonlaşmış, xeyir və şər anlayışları olan islamın bir qolu. tərifdə demək istəyirəm ki, bu təriqətin tərəfdarları, əgər şiəlik ilə içli-dışlı olmaq yolunda irəliləyirlərsə düşmənlərini və ya dostlarını qəlibləşmiş obrazlara bənzədirlər. çox maraqlı bir fenomendir. düşmənlərə çox vaxt firon ya da yezid obrazını yaraşdırarlar. klassik xeyir-şər mübarizəsi hekayələri kimi o nümunələri tanıyırlar. fironun musa ilə didişməsi, yezidin hüseyn ilə didişməsi. gülməlidi. üstündən əsrlər keçmiş, real ya da uydurma əhvalatların, dastanlaşmış forması ilə milyonları motivasiya eləyə bilmələri necə də qəribədi. hz. əli çox ucaldılır. deyir əsirlərin başını şəxsən özü bir-bir kəsərmiş. islamı yaymaq uğruna mübarizə aparırmış, eybi yox. düşmənlər də anlaşmaları pozublar da yazıq neynəməli idi. sonra hz. hüseyn lazımsız yerə dağ başına çıxarılır. yazıq yerinə qoyulur. sanki dünyanın ən bədbəxt hadisəsi gəlib onun başına. sanki bu dünyada başqa heç kimə qəhbəlik elənilmiyib. sanki islam qoşunları heç vaxt qəhbəlik eləmiyib. yezidlə aralarında hakimiyyət mübarizəsi olub, sadəcə yezid bic tərpənib bu qədər. hüseyn lap qızıl kimi insan olsun, yezidlə apardığı münaqişə hakimiyyət mübarizəsidi, ağalıq, hökmranlıq etmək uğrunda münaqişədi. kimin həqiqətən hakimiyyət haqqı olduğu sən "hüseynin haqqı idi" deməklə olmur. əlinin də tərəfdarları ondan əvvəlkini öldürüb keçirtmişdilər onu hakimiyyətə. sonra o öldürüləndə yenə keçdilər məsum moduna. hüseyn də dediyim kimi hakimiyyət uğrunda mübarizənin qurbanı oldu. nəsə müqəddəs bir amalı yox idi ki, öldürülməsi bu günlərə qədər matəm saxlanılmasına səbəb olsun. ola bilər əlinin də hüseynin də çox müsbət cəhətləri var idi, bir çox hikmətli sözlər deyiblər, möminlərə yaxşı davranıblar(!). amma bu onların hakimiyyət istəyən başkəsənlər olduqları həqiqətini dəyişdirməz. eynilə digər xəlifələr və hz. məhəmmədin özü. kökü iqtisadi maraqlara dayanan hakimiyyət üstündə münaqişədən bir din iki hissəyə ayrılır ki, gələcəkdə bunlardan birinin yetirmələri başqasına dostcasına məsləhət verəndə "birdən əhli sünnə kimi səhv yola gedərsən" ifadəsini işlədirlər. ya da ateist səhifəsin girib adminləri yezidə, firona bənzətmək. uşaqlar, o cümə xütbələrində məscidə təkcə otaq ətiri buraxmırlar deyəsən.