empedokl

1. e.ə 490-430cu illərdə yaşamış filosof. fəlsəfi təlimin əsasında dörd element konsepsiyası dururdu.bu elementlər: atəş, hava, su və torpaq.empedokl bu elementləri həyatda mövcud olan hər şeyin kökü hesab edirdi. atəş-zevs, hava- gera, torpaq- qades, su- nestida obrazında ifadə olunurdu. lakin, empedoklun elementləri nə eley məktəbinin ilk materiyasına, nə də heraklitin atəşinə bənzəmirdi, empedokl elementləri passiv idi. ona görə empedokl bu dörd kökə iki hərəkətverici qüvvə əlavə etmişdir. biri sevgi, biri isə nifrət.

2. e.ə 490-430 cu illər arasında yaşadığı ehtimal olunan aqraqantlı filosof. empedokl ibn sinadan sonra tibb elminə ən çox töhvə vermiş mütəffəkkirlərdən hesab olunur. filosof hər şeyin əsasında dörd əsas ünsürün olduğunu deyirdi: od. su, torpaq, hava. filosof yaradıcı varlığı rədd edərək vurğulayırdı ki, əslində təbiətdə bir-biri ilə daim mübarizədə olan iki barışmaz qüvvə var: nifrət və sevgi. o deyirdi ki, əvvəllər yalnız sevgi mövcud olmuş, sonralar nifrət meydana çıxaraq, sevginin qarşısını kəsməyə çalışmışdır. empedoklun bu dualizmi bir növ zərdüştün dualizmini və təlimini xatırlardır. filosof təkamül haqqında da, maraqlı fikirlərlə çıxış edir. filosof deyirdi ki, doğulan körpə əgər qızdırsa, o zaman onun anası şimal bölgədəndir. əgər oğlan olarsa, o zaman atası cənubludur. bu o deməkdir ki, filosofla görə, qadınlar şimalı, kişilər isə, cənubu təmsil edirlər. bu iddia əslində ciddi maraq doğurur. çünki ilk insan qalıqlarına afrikada rastlayırıq. həmçinin monoteist dinlər də,ilk insan hesab etdikləri adəmin afrikalı olduğunu bildirirlər.

empedokl haqqında bir-biriylə uyuşmayan çoxlu fikirlərə rastlayırıq. bəziləri iddia edir ki, empedokl şaman olmuş, uçmağı bacarırmış və müxtəlif rituallar icra edərək, xəstələrini sağaldırmış. onun ölümü haqqında da fikirlər birmənalı səslənmir. mənbələrə istinadən deyə bilərik ki, filosof özünü vulkana ataraq intihar etmişdir. lakin heraklit empedokl haqqında yazır ki, o, heç də intihar etməyib, empedokl qeybə çəkilib, əslində yoxa çıxıb.

empedokl

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!