1. ana arxetipi, carl gustav jungun müdafiyəsinə qalxdığı dört arxetipin birinci mərhələsidir. jung buna qısaca analıq kompleksi adını verməklə kifayətlənərək, davam edir: uşaqlarda başqaldıran paranoyanın səbəbini analarda axtarmaq lazımdır. (bu zamanla yeni yetməlik - yetişkinlik çağlarında cinsəl isbatın varlığı/olmaması hallarıyla ilk günahkarın atadan çox ana olduğu frazasını iləri sürəcək...)
junga görə ana kompleksinin oğlan uşaqları üstündə üzə çıxma halı; homoseksuallıq, don juanizm və iqtidarsızlıqla sərhədlənir.

homoseksuallıqda heteroseksual istəyin bastırılması, şüuraltı /şüur-dışı olaraq anaya bağlıdır. (mübahisəyə olduqca açıqdır)
don juanizmdə isə ana modeli (əsas da vaginal olaraq) bütün qadınların daxili və xarici dünyalarında axtarılmaqdadır.

jungun erosun inkişafı adını verdiyi alt kateqoriya isə qız uşaqlarıyla əlaqəlidir: ananın qısqanılması və ondan üstün olma istəyi, adətən fəlakətlə nəticələnən sonraki periyodların leitmotifidir. bu tip qadınlar romantik və sensasif əlaqələrə daha yaxındırlar. evli kişilərə maraq salırlar. buna səbəb isə, evliliyi (müqəddəs ailə portreti) yox etmə, dağıdma istəyiylə açıqlanır. hədəflərinə çatdıqlarında isə, analıq instinktinin əksikliyi ucbatından, maraq dairələrində əsas fiqur halında olan evli kişiləri (bu arada onlar artıq evli deyillər) həyatlarından qovurlar. hədəf artıq başqa ailə rəisləri olur.

ikinci alt kateqoriya, anayla empatiya: qadının istəməyə istəməyə heyran qaldığı ana modelindən söhbət gedir. bu tip qadınlar analıq hegemoniyasından xilas olmağı bacarmadıqları üçün çöl dünyaya qarşı tamamiylə əksləri olduğu maska taxırlar. buna isə jung sədaqət və boyun əymə adını verir.

və mənim ən sevdiyim, minlərlə (hətta milyonlarla) kişinin qarşılaşdığı problemi ifadə edir jung: o qadın tipajı o qədər boşdur ki (daxili) bir kişi onlarda hər şeyi tapabiləcəyini fikirləşir; maskaları o qədər dərindir ki, kişi yaranan bu bilinməzlik və tapmacanın qarşısında, açıqlanması çətin hüzur tapdığını zənn edir. kiçildikcə kiçilir.

ayrıca (bax: femme fatale)