. 2-3 yaşları aralığında məhdud nevroloji və psixi inkişafımız səbəbi ilə dünyanı hər şeyin bizim ətrafımızda firlanmasından fərqli formada qavramırıq. Bu səbəblə də bir uşaq ana və atası mübahisə etdiyində özünü günahkar hiss edir. Bəzi insanlar müəyyən fəaliyyətlər səbəbi ilə psixotik pozuntulara daha tez tutulur. Qadınlarda kişilərə nisbətlə daha seyrək xəstələnir. Psixoza tutulma riskini artıran müxtəlif risk faktorları vardır (dispozisyon).Kəskin psixozda meydana çıxan çox sayda simptom daha zəyif formada daha əvvəllər müşahidə oluna bilər və bunlar önəmli erkən xəbərdarlıq əlamətləridir. Ancaq bir psixozun ilk əlaməti çox çətin diaqnostika edilir. Bir çox insan fövqəladə bir davranışın psixozun ortaya çıxmasından çox öncə başladığını aşkarlamaqdadır. Bu ilk əlamətlər adətən yeniyetmənin narkotik maddə istifadəsinə, əksik kooperasiyasına yozulur.
Psixozun tipik erkən əlamətləri aşağıdakılardır.
Şəxsin təbiətinin dəyişməsi:
- Gərginlik, əsəbilik, hədsiz həssaslıq
- Artan emosionallıq, qıcılanmağa meylli
- Yuxu pozuntuları (çox yatmaq və ya yuxudan qaçınma)
- iştahsızlıq
- Baxımsızlıq, qəribə geyinmək
- Təşəbbüssüzlük, enerji itgisi
Duyğuların dəyişməsi:
- Depressiya, əhval-ruhiyyədə dalğalanma
- Qorxular- xüsusilə zərər görmə, təhdid edilmə qorxusu
Məhsuldarlığın dəyişilməsi:
- Aşağı dözümlülük, xüsusilə stress altında
- Konsantrasiya pozuqluğu, hədsiz diqqətsizlik
- Performansın enməsi
Sosial sahədə dəyişiklik:
- Etibarsızlıq
- Sosial geri çəkilmə, izolyasiya
- Münasibətlərdə problemlər, dostluqların kəsilməsi
Maraqların dəyişməsi:
- Qəfil meydana çıxan qeyri-adi maraqlar, məsələn dini və ya fövqəltəbii obyektlərə, möcüzə-sehir və s. kimi məsələlərə maraq.
Qavrama və idrakın dəyişmsəsi:
- Qeyri-real qavramalar, özünün və ya çevrəsinin dəyişdiyi duyğusuna qapılma və s. Başqa insanların qavramadığı obyektləri görmə, dadma və ya qoxlama duyğusu.
- Özünəməxsus təsəvvürlər, qeyri-real idraklar məsələn, başqalarının yaşantılarının, davranışlarının və ya sözlərinin özünə aid edilməsi; izlənildiyinə dair düşüncələr; başqalarının ona aid düşüncələrə müdaxilə etdiyi, özlərin onu kontrol etdiyi duyğusu və s.