1. bosniyalı siyasətçi və bosniya və herseqovinanın ilk prezidenti (1990-1996) və prezident şurasının üzvü (1996-2000).
indiyə kimi haqqında yazılmadığına təəccübləndiyim şəxsiyyət. vəkil, aktivist, filosof, yazıçı və siyasətçi.

8 avqust 1925 tarixində bosanski samac qəsəbəsində doğulub. atası bosniyalı və anası türk əsillidi. saraybosnada alman liseyində təhsil alıb. 16yaşında "müsəlman gənclər klubu"nu qurub. bu klub 2-ci dünya müharibəsi dövründə düşüncə klubluğundan çıxaraq aktiv fəaliyyətə başlayır. klub bir çox xeyriyyəçilik və maariflənmə işlərində təşkilatçılığa qoşulur.
1946-da yuqoslaviya müstəqil oldu. kommunist partiyası hakimiyyətə gəldi. aliya izzetbeqoviçin islamla bağlı fəaliyyətlərini nəzərə alaraq 1949-cu ildə islamçılıq günahlandırılmasıyla həbsə düşdü və 5il cəza aldı. 1983-cü ildə oğlu aliyanın məqalələrini, yazılarını toplayaraq "islami manifesto" adlı kitab çıxarır və eyni ildə "hakim sistemi dəyişib islami dövlət halına gətirməyə cəhd"dən günahlı tutularaq 14il həbs cəzasına tutulur. kitabın yayılması ilə tərəfdarların təzyiqi ilə cəza müddəti əvvəlcə 11, sonra isə 9a endirilir. 1988-ci il əfv fərmanı ilə həbsdən çıxır. dostları ilə demokratik hərəkat partiyasını qurdu və 5 dekabr 1990 tarixində seçkilərdə qalib gələrək prezident oldu.
1992-1994 arası hadisələr mənə 20yanvar və qarabağ müharibəsini xatırlatdı. serblər və onlara kömək edən yuqoslaviya ordusu bosniyalılara qarşı birləşdilər. abş və avropa isə həmişəki kimi bu hadisələrə göz yumur. bu müddət ərzində aliya danışıqlar aparır, sülh üçün çalışır. 1994 sonunda ölən müsəlman sayı 250mini, köç etdirilənlər isə 1milyonu keçdi. belə bir çətin vəziyyətdə əllərində çox az silah olan bosniyalı müsəlmanların soyqırımını dayandırmaq üçün qərbin ortaya qoyduğu dayton müqaviləsini 1995ci ildə abşda imzalamışdır. vəfat etdiyi günə qədər partiyasının başçısı olmuşdur. 19 oktyabr 2003-cü ildə vəfat etmişdir. məzarı sarayevodadır.
əsərləri:
islam manifesti
islam deklarasyonu ve islamî yenidən doğuşun problemləri
şərq və qərb arasında islam
tarixə şahidliyim.

qeyd: bugün serbiyada yaşayan boşnak dostum bosniyada aliyanı sevməyənlərin də olduğunu dedi. səbəb kimi isə dayton müqaviləsinə razı olmasını göstərirlər. bu yolla satqınlıq etdiyini düşünənlər var.