(youtube: 
)
)James Dewey Watson;
1962ci ildə fiziologiya və tibb sahəsində Francis Crick və Maurice Wilkins ilə birlikdə nobel mükafatını
haqqı ilə qazanan şəxs. uzun müddətli araşdırmalarının nəticəsi olaraq , 1953cü ildə naturedə yayınlanan məqaləsi belə başlayırdı: deoksiribonukleik asid * turşu murşu deyildir bu, dost üçün bir quruluş formulu təklif edirik.
bu cümlənin ardında çox uzun hekayə yatır. ondan öncəsini və sonrasını, dəyişməyəcək keçmişini gizləyişini və dəyişdirəcəyi bəşər övladının gələcəyini ifadə edir watson.
watson bir molekulyar bioloq, genetik, zooloqdur.
1956cı ildə Harvard universiteti molekulyar biologiya və biokimya professoru olan watson zamanla laboratoriyasında araşdırmalarını genişlədir, xərçəng üzərində geniş eksperiment toplusunu belə bir araya gətirir. human Genome Projectə faydalarını da əsirgəmir. #136836 entrymdə bu barədə qeyd etmişəm biraz.
bəs bunların hamısı tamamilə onun işlərinin nəticəsidir?
- bir qismi. kölgədə qalan adlar var. watsonın bu aralar gündəmə gəlməsi ilə getdikcə böyüyən kölgədə.
* Friedrich Miescher - azərbaycan biologiya dərsliklərində də vaxtilə bəhsi keçən alim irin yığınında hələ 1869cu ildə hüceyrə (burada söhbət mövzusu leykositlərdir) nukleusunun tərkibindəki "nuklein"dən bəhs edir. bəli, dna-dır bu! ətraflı.
* Phoebus Levene - bir zəncir quruluşunu təsvir edirdi. yüksək enerjili fosfor rabitələrini ifadə edirdi. nukleotidləri canlandırırdı. bu zəncirin qısa olduğunu bildirir, təkrarlanan quruluşları tıxanan formuluna çarə olaraq göstərirdi.
* William Astbury - hələ foto 51
dən daha öncə, x şüası nın difraksiyasını dair görüntülər əldə edir, keratin üzərində araşdırmaları o vaxtlar kvant mexanikasının kimya üzərində təsirləri, biokimya, kristalloqrafiya, molekulyar biologiya mövzusunda apardığı araşdırmaların nəticəsi olaraq 1954cü ildə kimya sahəsində nobel laureatı olan linus paulingə ilham mənbəyi olur. o linus paulinq ki düz 8 il sonra, Marie Curienin və John Bardeenin kimya sahəsində nobel qazandığı, watsonın da daxil olduğu o üçlünün tibb və fiziologiya sahəsində nobel aldığı zaman nuklear araşdırmaları səbəbi ilə nobel sülh mükafatını da əldən qaçırmır. o linus paulinq ki, double helixdə bol bəhsi keçir, çünki watson və crickin dna quruluşunun əldə olan ideal variantını təklif etməsi yollarında onun da çox yardımı olur, işlərin laboratoriya və nəzəriyyə bölümündə.* bir neçə ad daha; 1928də Frederick Griffith pnevmokokk bakteriyaları haqqında məqalə yayınlayır. qeyd olunur ki, fərqli şəkillərdə olan çeşidli pnevmokok bakteriyalarını "bir-birinə qarışdırmaqla" onların formalarında və morfologiyalarında dəyişiklikləri müşahidə etmək olar. 1940larda apardığı araşdırmalarda, Oswald Avery , Colin MacLeod və Maclyn McCarty bunu təmin edən şeyin dna olduğunu iddia edirlər. həmin məqalə
.* Alfred Hershey, Martha Chase ilə birlikdə 1950ci illərdə araşdırmalarının nəticəsi olaraq, Escherichia coli üzərində parazitlik edən, genetik materialı dna-dan ibarət olan Enterobakteriofaq T2
Hershey-Chase eksperimentinə daxil edilir , o vaxt üçün böyük elmi kəşf olan, dna-nın genetik rolunu, irsi funksiyalar gördüyünü ispat edirlər. *
siz bir də mendeli düşünün!
bu cəhdlər, irəliləyişlər mükafatsız da qalmır, hershey 1969cu ildə "virusların genetik quruluşu haqqında kəşfləri və replikasiya mexanizmasının açıqlanmasından dolayı "tibb və fiziologiya sahəsində nobeli
qazanır. daha sonralar indi bütün məktəblilərin bildiyi chargaff qaydaları
ortaya çıxır, dna çox geniş araşdırma silsilələrinə qonaq olur, alimlərin təcrübə hədəfinə çevrilir, insanlığa böyük qatqı təmin etmək adına bizimlə birlikdə olmaqdan, zamanın axıcı ağırlığı altında məmnuniyyətini ifadə edir..artıq 2014cü ilin sonlarıdır və rna növlərinin araşdırılması ilə aparılan testlə depressiyada olub olmadığınızı müəyyən edirlər, gen müalicəsi metodları kodonumuzdakı kiçik mutasiyaların səbəb olduğu böyük xəstəliklərlə bağlı ümid verməkdə davam edir və eyni anda dünyanın onlarca bölgəsində dna haqqında danışılır, mübahisə olunur, laboratoriyalar, elm ocaqları bilgi transferindən doymur, hər şeyin daha yaxşı olması adına bir-biri ilə getdikcə böyüyən bu mübarizəyə girərək rəqabət gücünü artırmaqçün əlindən gələni edir..(youtube: )
)və sizə ən önəmli bəzi adları da çəkəcəm. taleyin paradoksal oyunun qurbanlarından qısa bəhs edim.
rosalind franklin - viroloq * biologiya məktəb dərsliklərindən məşhur olan tütün mozaikası virusunun anasını ağlatmışdır. eyni zamanda uşaqlarda o zamanlar böyük kütləyə xitab edən ölümcül virus olan polio haqqında araşdırmaları vardı. , karbon kimya * kömür və qrafit və biokimyasının araşdırılmasında geniş araşdırmaların sahibi, kristalloqraf və biofizik.
çox yanlış bir zamanda və yerdə doğulan franklin ailəsinin təkid etməsinə və qarşı çıxmasına baxmayaraq, təhsilini davam etdirir, elmə olan marağı onu irəliyə aparırdı. bəli, yüksək ixtisas məktəbinə qəbul olmuşdu, o dönəm zərif cinsin sıxışdırıldığı, təhsildə əngəllərlə qarşılaşdığı bir zamanda, fədakarlığı və çalışqanlığı sayəsində.
foto 51
lə məşhurdur franklin. ona yön verən John Randallla birlikdə işləyirdi. və watsonın double helixdə bəhs etdiyi kimi, sonralar elə kitabda bəhs etdiyi kimi, rosienin tanış olduğu Wilkinsin və onun vasitəsilə də crickin sayəsində bu məlumatlara sahib olunmuşdu. foto 51, rosalind franklin ilə iş görən fizik raymond goslingin, 1952ci ilin mayında x şüası kristalloqrafiyası metodu ilə çəkdiyi dna rəsmidir. o dövr üçün, bu ən yaxşısı idi, ən mükəmməl idi!james watson və francis crick bu 10 il sonra qazandığı nobel mükafatı barədə araşdırmalarını sürətləndirməsində, yuxarıda qeyd etdiyim şəxslərin də araşdırmalarını, məlumat hovuzunu əsas alaraq, izləyərək o dönəm üçün ediləcək ən ideal versiyanı irəli sürmüşdülər.
əslində o vaxt irəli sürülən dna - z-dna ( burdan bax.
) dediyimiz quruluş idi, bu ziqzaq formul, əslində çox daha yayğın olan, hamının bildiyi b-dnadan daha yaxından baxılarsa, xeyli fərqlidir. + bir də a-dnaya ayrıseçkilik etməyək.
sanki burada, şəklin çəkildiyi ildə göstərilən və bilinəni
iddia edibmişcəsinə bu məşhur fotonu dünyada məşhur etməyi də bacarır.. bax. franklin riyazi hesablamaları ilə can sıxırdı sanki, ətrafındakı kişilərin yanında sönük qalan, daha doğrusu sönük buraxılan bu qıvrımlı gözəl mənə 2 nəfəri daha xatırladır - zamansız doğulan, layiq olduğu dəyəri ala bilməyən lisa meitneri və ölümünü elm yolunda apardığı araşdırmalarda çürüdən, fəda edən, özünü radiasiyaya məruziyyətinə qurban verən marie curie .
rosalind franklin ön plana çıxa bilmədi, 1953 - 1958ci illər arasında virologiya sahəsində araşdırmalarına davam etdi və yenə də uğurlu oldu.
nobel mükafatı nədir ki, bu qədər təzyiq və təlatüm sonrası baş verən uğursuzluqların yanında?
kim bilir bəlkə 4 il daha yaşasaydı o da bu mükafatı qazananlar siyahısında adı çəkilənlərdən olardı?
rosalind 1956cı ildə apardığı araşdırmalarda məruz qaldığı böyük radioaktiv dozadan, xərçəng diaqnozu qoyulduğunu öyrəndi. 2 il sonra, hələ 37 yaşında ikən, necə deyərlər, həyatının tumurcuqlanan dönəmində dünyaya gözlərini yumur.
dna araşdırdığı zaman öz dnasını məhv edən qadındır rosalind fraklin. ölüm səbəbi: yumurtalıq xərçəngi!
(ondan fərqli olaraq, dönəminin çılğın dahilərindən olan dostu linus paulinq isə prostat xərçənginə tutulmuşdu. xəstəliyi üzərində araşdırmalar aparır və c vitamini metaboliti olan askorbik asidi öz üzərində yoxlayaraq ölümünü 20 il gecikdirmiş, 93 yaşında ölmüşdü!)
indi rosalind ancaq doodle
olaraq qarşımıza çıxır, elmin qaynağını və yollarını, ustalarından, hekayələrcə öyrənmək istəyənlərin yaddaşına həkk olmaqla yetinir.(youtube: )
)əsl söhbət mövzumuz isə watson olduğuna görə;
1967ci ildə double helixi yazaraq ( The Double Helix: A Personal Account of the Discovery of the Structure of DNA ) dna kəşfinə gedən yolunu ifadə , ulduz xəstəliyini bəyan, bir növ də avtobioqrafiyasını yazmağa cəhd edir. hadisələrin geniş açıqlaması maraqlıdırsa, kitabı oxumağı şiddətlə tövsiyyə edirəm. türkcəyə ikili sarmal olaraq tərcümə edilib və axıcı bir tərzi var.
oxuduqca rosalind ilə münasibətlərinin kənardan göründüyü qədər qatı olmadığı bəlli olur, crickin iyrənc xarakterləri, wilkins və pauling barədədə də maraqlı hekayələr, həyatlarından hissələr yer alır. çalışmaları, araşdırmaları, zamanının bilgi toplusunu bir araya gətirmələri və nəticəyə gəlmələri - təsvir və model yaratmaları, yəni anlaşılan dildə ifadə edərək dnanın quruluşunu açıqlamağa çalışmaları yolunda etdikləri watsonın dilindən qeyd olunur.
watson haqqında, irqçi,
olduğu , seksist və sairə kimliyi barədə haqqında araşdırsanız öyrənə bilərsiniz.yaxın zamanlarda gündəmə gələn watson haqqında başlıq açılmaması səbəbi ilə yazdım əslində yuxarıdakı kiçik yazını və linklərin boşuna qoyulmadığına ümid, yazının oxunmasını təvəqqe edirəm.
əslində watsondan əvvəl nobelin satılması halı olmamışdı mı? olmuşdu. ancaq ölümündən sonra.
watson sunday timesın məlumatına görə, dna haqqında araşdırmaları ilə əlaqəli olaraq "heç kim var olduğumu həqiqətən qəbullanmaq istəmirmiş kimi" açıqlamasını verərək, ilk dəfə olaraq nobelini deyilənə görə maddi səbəblərdən satışa çıxarmışdı.
arsenal futbol klubunun da əsas hissədarlarından olan, ingiltərənin ən varlı adamlarından olan rus milyarder Alisher Usmanov 4.8 milyon dolara nobel mükafatını alır.
ancaq verdiyi açıqlamada biznesmen; "fikrimcə, çox dəyərli bir elm adamının uğurlarının təqdiri olaraq verilən bir mükafatın satılması qəbulolunmazdır. o, bəşər tarixinin ən böyük bioloqlarından biridir və dna quruluşu ilə bağlı kəşfi ilə layiq olduğu mükafat elə sahibinə də aid olmalıdır." deyərəkdən mükafatı watsona geri təqdim edir. guardiandan.
beləliklə;
bu, bəzən ədalət axtarmaq üçün gec qalındığının, insani xarakterlərin elm adamı olmaqda rolunun və çəkilən əziyyətlərin yerdə qalmayacağının, buraxılmadığının kiçik bir dərsi olaraq yaddaşımızın cüzi hissəsini zəbt edəcək olan hekayə idi.
hər kəs, bu 86 yaşlı qocanın hekayəsindən qavraya bildiyi nəticələri çıxaracaqdır. və ən əsası alınması gərəkən mesaj uzun illər əvvəl mükəmməl sətirlərcə çatdırılmağa çalışılmışdı əslində:
Sağlığında qiymət verək insanlara.