qəbir ziyarəti

11. kiçik qardaşımınkına gedəndə ən çox kövrəldən hadisədi. hərdən çox geniş düşünüb ölümü ciddiyə almamağa çalışır və həyata olduğu kimi, olduğu yerdən, pozitiv davam eləməyə cəhd eliyirsən. amma ara vermək həmişə gərəkli olur. arabir ağlına gəlməməyi mümkün deyil ki, fikirləşirsən, olsaydı qardaşım indi yanımda, necə olardı. ananın-atanın xatirələrinə qulaq asıb, biraz da keçişdirməyə çalışırsan, özünü onun yerini doldurmaqçün nə gərəkirsə etməyə hazır hiss eliyirsən o an. təki o ağrını-acını yada saldırmayasan onlara. bilirəm, uşaqlar cənnətə gedir öləndə, ancaq cənnətdən daha pisini, bu dünyanı daha çox görməyə onun da haqqı vardı deyə fikirləşirsən. köhnə şəkilləri açmağa, illər əvvəli xatırlamağa çalışırsan, 1 yaş ad günü tortunun ətrafında gülən üzlər, daha geniş ailə görürsən, kövrəlirsən, duyğusallaşırsan, ancaq kişilər ağlamaz deyib tutursan özünü. ötəri yanaşırmış kimi, daha çox sual vermirsən ki, onsuz da yetərincə gərgin olan mühitdə qanqaraçılıq yaratmayasan.

bir söz var ha, böyük ayaqqabılara uşaq qəbri deyirlər. o sözü birinci dəfə orda başa düşmüşdüm. əmimin (#131985) qəbrinin yanında bir isti yay günü özündən daha dərin olan kiçik vannada, bir parça suda boğulan kiçik qardaşımın adsız qəbri var. həmişə fikirləşirdim ki balaca olanda, görəsən həqiqətən böyük ayaqqabının içindəmi basdırırlar uşaqları. elə deyilmiş, bilirəm artıq. uşaqların ölümü o qədər acıdır ki, xəyalların ən başdaca çökür, haqqında bəhs etmək istədiklərin, yaşanılanlar o qədər azdı ki, xatırlamadıqca əzab çəkirsən. ona görədir ki, həmişə valideynlər övladlarının ölümünü görməkdənsə əksini diləyirlər tanrıdan.

qardaşınız, bacınız varsa, qoruyun. atam həmişə deyir, biz gedəcəyik bir gün, ona görə sənə atanı ya ananı çox istəyirsən soruşanda, bacını de, elə də yanaş. bir-birinizə qalan siz olacaqsınız deyir. hər nə qədər didişsəniz də, sevin bir-birinizi deyir. böyüdükcə başa düşürsən bunları. ətrafınızdakı hər kəsi qoruyun, dəyərini bilin. hər nə qədər şablon olsa da deyəcəm, yaşadığınız hər anı, bizi yoxluğa çəkən bir qüvvəyə qarşı qoymaq adına bir-birinizi sevməyə, birlikdə keçirməyə çalışın. sağlığında qiymət verin, bir-birinizə. -*

12. qəbir ziyarəti xüsusən yaxınını itirən birisi üçün çox kədərlidir. ana-ata, bacı-qardaş qəbiridirsə bir başqa kədərlidir. halbuki məsələ kədərdən fərqli olmalıdır, çünki ölümdə insanı üzən şey xatirələrdir. ölən adamla nə qədər isti, yaxın xatirələriniz varsa bir o qədər üzüləcəksən. öldükdən müəyyən müddət sonra ölü yaxınlarının yenə şən-şaqraq həyata əvvəlkitək davam etməsi, beyində artlq o xatirə bazasının silinməsi və yerini başqa şeylərin doldurmasıdır.

insan kimlik olaraq beyində özünü hiss edən şüurdur. yəni beyninizdə düşündüyünüz, mübahisə etdiyiniz, danışdığınız "mən" var a, siz əslində osunuz, onun qəbri də bu bədənimizdir. o "mən şüuuru" ölümdən - yəni bioloji bədənin ölməsi, çürüməsi, bitməsindən sonra da qalır. çünki o, bədəndə hiss edilsə də, əslində maddi bədənə aid olmayan, maddi olmayan "düşüncədir". amma beyinin yaratdığı bir şeydir.

qəbir ziyarətinə gəldikdə, keşməkeşli bu yaşayış içində ölüm deyilən şeyi xatırlayıb, ölənin sadəcə bədəninin çürüməsi, şüürunun - əsas kimliyin var olmasını, eynən bu prosesin özümün də bir gün mütləq yaşayacağımı xatırlamaq və mümkün olduğu qədər doğru yaşamağa çalışmaqdır.

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!