nazim hikmet və necip fazıl

1. nazım hikmeti tanımağım uşaqlıq illərinə qədər gedib çıxır. kommunist bir ölkədə doğulmuş olmanın verdiyi öncəlik sırasıyla onu tanımışdım. lap hələ beş yaşımda atamın "al bu da sənin kitabın olsun" dediyi və kitaba sahib çıxmanın ilki olan o sovet uşaq ensiklopediyasından onu bilirəm; oxumağı öyrəndiyim və kitablara yönəldiyim ibtidai sinif illərindən. "sən yanmasan, mən yanmasam, necə çıxar qaranlıqlar aydınlığa" misralarını oxuduğumdan ta ki, şüurumun və yaddaşımın yaşayacağı ana qədər mənim olmuşdu. çok təsirlənmişdim. insan öz razılığı ilə necə yanardı ki? yanmanın yaxşı bir şey olduğunu balaca bir uşaq qəbul edə bilərdimi? kitabdaki fotosundan mənə bığlı və görkəmli bir əsilzadə baxırdı. bilinən odur ki, heç bir şey anlayam bilməmişdim amma bu misralar ruhuma yazılmışdı. bir də ki, xırdaca bir ayrıntı vardı, soyadı "ran" olarak verilmişdi. eksisözlüyə baxana qədər, nə mənaya gəldiyini öyrənə bilməyəcəkdim.

necip fazıl lise dövründə, yaşadığım şəhərdəki türk məktəbini imtahanla qazanmağımla, digər türk şair və yazarlarını tanıdığım təbii bir prosesdə qarşıma çıxmışdı. doğrusu, onu tanımağımla təsirlənməyim arasında uzun bir zaman keçmişdi.

onu qəbul eləməyimdə mərhum prezidentimiz, idealist və düşüncə insanı olan əbülfəz elçibəyin təsiri böyükdür. öz içdən gələn səsiylə oxuduğu " sakarya türküsü`ylə" millətimin/millətimizin qədərini rəsm edirdi sanki. güclü ikən zəyif hala düşürülən, coşğun bir çay ikən bənd atılıb kanala həbsedilən, belinə hambal palanı qoylan, keçmişi şanlı bu günü içlər acısı konkret anadolu`nun, bütöv baxdığımızda türk müsəlman millətlərinin qədərini foto əsərlər kimi sanki gözlərimizin önünə sərmişdi bu dərinlərdən gələn səslə. "benimse alın yazım, yokuşlarda susamak" bütün mübariz ruhların qədəri idi bu. qiyməti bilinməmək, yoxuşlarda tərləmək, bir qurtum suya möhtac buraxılmaq amma vaz keçməmək... eynən imam hüseyn kimi...

nəticəyə gəlsək, ikisi də dəyərimizdir, yaşanmış tariximizdir, qazancımız və itkimizdir. başqaları üçün məsumca "hərşeyə rəğmən yanma, kül olma amma aydınlatma" idealını " vicdân azâbına eş, kayna kayna sakarya,öz yurdunda garipsin, öz vatanında parya" ilə yan yana gətirdiyimizdə içtən gələn səsləri eşidə bilərik.

2. türkiyədə ədəbiyyat oxuyan gənclərin tez-tez üzləşdiyi imtahan suallarından biridir. hansı və nəyə görə? bir dostum durmadan bu haqda şikayət edirdi, çünki sola yaxın olduğundan imtahanda necip fazılı tərifləmək istəmirdi, amma müəllim sağçı olduğundan bunu etməyə məcbur idi, bilmirdi imtahan cavabını fikirləşsin, yoxsa öz vicdanıyla mühakiməsini həll etsin. nazım hikmeti türkiyə və türk ədəbiyyatı üçün ən yaxşı dəyərini göstərən ifadələrdən biri orhan veli kanık ın dediyi:

"nazım dünyada tanınan tek türk şair, o da türklere rağmen, yapılan haksızlıklara rağmen tanınıyor" sözləridir.

necip türkiyədə sağ kəsimin əlində bayraq kimi tutduğu, tuta bildiyi tək şairdir, nazım isə dünya solunun ən parlaq imzalarından biri. yeniyetməliyim nazım hikmet təsiri altında yazılan şeirlər yazaraq keçdiyi üçün getdikcə daha da obyektivlikdən uzaqlaşaram deyə burda dururam. hər ikisini oxuyun, zövq alın, mətnə dəyər verin.

nazim hikmet və necip fazıl

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!