+13 əjdaha
1. işlənmə yerinə görə sözlər ümumişlək və ümumişlək olmayan qruplara ayrılır.1) ümumişlək sözlərin əksəriyyəti işlədilir və başa düşülür.
2) ümumişlək olmayan sözlər hamının başa düşmədiyi və məhdud dairədə işlədilən sözlərə deyilir. bunlar daxildir:
dialektlər,tarixizm, və arxaizmlər,neologizmlər,terminlər,varvarizm,vulqarizmlər.
1) dialektlər:
şivələr-məhəlli sözlər olur,müxtəlif regionlarda işlənir. lakin işlədilən bütün sözlərin ədəbi dildə qarşılığı olur.
2) köhnəlmiş sözlər:
vaxtı ilə dilimizdə fəal işlənən lakin hal-hazırda leksikadan çıxan sözlərdir. köhnəlmiş sözlər iki qrupa ayrılır - tarixizm və arxaizm.
1) tarixizm - vaxtı ilə mövcud olan - silah,ölçü,məişət,insan,pul,vəzifə və.s adlarıdır.
2) arxaizm - tarixizmlərdən fərqli olaraq hazırda mövcüd olan lakin vaxtı ilə başqa cür adlandırılan əşya və hadisələrin adlarıdır.
qeyd: bəzi sözlər həm ümumişlək,həm də arxaik mənada başa düşülə bilər. buna misal olaraq bu sözləri göstərmək olar: kəpənək,dərnək,uçmaq,ər,ayaq,boy,arı,soy,varmaq.
3) terminlər (ixtisas sözləri də deyilir) : müəyyən elm sahəsinə aid sözlərdir. terminlər konkret,birmənalı,çoxu alınma olur.
elmləri 3 sahəyə bölürlər:
1) texniki
2) təbiət
3) humanitar
qeyd: terminlərin bir hissəsi yalnız termin kimi işləndiyi halda,bəzi hissəsi həm termin,həm də ümumişlək mənada işlənə bilir. məsələn:
turşu - həm termin,həm ümumişlək
faciə - həm termin,həm ümumişlək
zülal - həm termin,həm ümumişlək
montiya - termin. ( fərqləndirmək üçün)
4) neologizmlər - yeni sözlər də adlanır, son 20-25 ildə dilimizə daxil olan və hələlik əksəriyyəti tərəfindən başa düşülməyən sözlərdir. neologizmlər də həm milli həm alınma olur.
5) varvarizm - başqa dilə məxsua sözlər olub,dilimizdə hələ normativləşməyib. məsələn:
molədes - varvar.
6) vulqarizm - söyüş və kobud sözlərə deyilir.
7) dirilən sözlər - vaxtı ilə işlənən,sonradan arxaikləşən,son illərdə isə yenidən fəallaşan sözlərdir.