rübabə muradova, bülbül, alim qasımov, sevda ələkbərzadə, zülfü adıgözəlov, mələkxanım əyyubova kimi bir çox sənətçi tərəfindən ifa olunsa da, mənə görə hələ də möhrü vurulmamış olaraq qalır. sanki hələ heç bir ifaçı ədibin orada ifadə etmək istədiklərini tam şəkildə çatdıra bilməyib. mənə ən xoş təsir bağışlayan ifaçılar isə "arxadan vurulan zərbə" filmində maşını təmir edərkən epizodik olaraq da olsa, onu çox ürəkdən zümzümə edən rasim balayev
(youtube: 
)
və simfonik üslubda ifa edən anar şuşalı (link )
) *
təəssüf ki, tam variantı yoxdur
olub.fikrət əmirov librettosu bu pyesin əsasında yazılan " sevil operası"nın ilkin variantında - operanın girişində - "sevilin ariozosu" olan hissənin əvvəlində bu mahnıdan xor ifasında istifadə etsə də, operanın növbəti işləmələrində bu hissə ixtisar edilmişdir.
mahnı özü bayatı şiraz ladındadır və demək olar ki, bayatı-isfahan şöbəsindən sonra bütün xanəndələr tərəfindən oxunur. maraqlı xüsusiyyətlərindən biri də odur ki, bir sıra muğam şöbələrindən sonra bir-birini əvəz edən müxtəlif təsniflər ifa etmək olsa da, unikal təsniflərdən biridir ki, əvəzedicisi yoxdur.
həyat yoldaşı sona xanım xatirələrində bu mahnının necə yaranmasını belə nəql edir:
"Cəfərin belə bir xasiyyəti var idi: bir pyes yazmağı düşünəndə əvvəl onun qəhrəmanlarından birinin mahnısını fikirləşirdi. Bəzən bunu xalq mahnılarından götürür, bəzən də özü yeni bir mahnı yaradardı. Sözlərini yazır, hətta musiqisini də özü bəstələyirdi. Bu mahnını uzun zaman dodaqaltı oxuyur, pianoda çalırdı, sonra pyesi yazmağa başlayırdı. Məsələn: “Od gəlini”ndə Solmazın “Mən bir solmaz yarpağam ki”, “1905-ci ildə” Sonanın “Azad bir quşdum”, “Almaz”da Yaxşının “Gərək günəş dağları aşıb sönməyəydi”, “Yaşar”da Yaqutun “Küçələrə su səpmişəm”, “Sevil”də Sevilin “Sənə nə olub, zalım yar?” mahnıları belə yaranmışdır.
Cəfər “Sevil” əsərini yazmamışdan bir-iki ay qabaq belə bir mahnı oxuyardı:
Sənə nə olub zalım yar,
Qadan-balan alım yar.
Sən ki, belə deyildin,
Səni bir öyrədən var.
Cəfər işdən gələndə, oturanda, yatanda, işləyəndə həmişə bu mahnını oxuyardı. Bir dəfə mən Cəfərdən soruşdum ki, bir mahnını oxuyarlar bir dəfə, iki dəfə, üç dəfə, yoxsa səhər-axşam, axşam-səhər dilindən düşmür, bu nədir? Cəfər dedi ki, Sonası, sən bilmirsən, bir əsər yazacağam ki, onun mahnılarını bütün xalq oxusun. Onda bilərsən ki, bu mahnı nə deməkdir. Amma Cəfər nədən, nə mövzüda əsər yazacağını demədi."
Pyesdə orjinal variantı belədir:
Sənə nə olub, zalım yar?
Qadan, balan alım yar.
Sən ki, belə deyildin,
Səni bir öyrədən var.
Aman, ay aman, zalım yar!
Aşağıdakı formada ifa olunur:
Onu demə, zalım
Dərdin-bəlan alım, yar!
Sən ki belə deyildin,
Səni bir öyrədən var.
Qurban olum o gözlərə,
Məni salıb nə günlərə!..
Araxçının haşımı,
Hara qoyum başımı?
Gedib yenə gələrəm,
Tökmə gözün yaşını.
Bir çay dərin ətirli,
Gətir, səpim ətiri.
O qaş, o göz səndə var,
Görən özün itirir.
Bağçamızda sarı gül,
Sari bülbül, sari gül,
Gec açıldın, tez soldun,
Olmayaydın barı gül…
Getmə, getmə, gözəl yar,
Sənə bir sözüm var,
Sən ki, böylə deyildin,
Səni bir öyrədən var.
Qurban olum o gözlərə,
Salıb məni bu düzlərə…
sevda ələkbərzadə
(youtube: )
)zülfü adıgözəlov
(youtube: )
)ağaxan abullayev: https://youtu.be/O1fTSMWkK2c?t=541
alim qasımov: https://youtu.be/lyYEpOXiC8U?t=1027
xor
(youtube: )
)mənbə.
https://cafarcabbarli.weebly.com/xatir601l601r.html
http://anl.az/el/c/cc-e3.pdf
http://musakademiya.musigi-dunya.az/noti/amirov_sevil.pdf
Bir mahnının tarixçəsi
(youtube: )
)