kontrasepsiya
| sağlamlıq
əjdaha lazımdı
googlla
hele keçmiş dövrlerden koitus interruptus ,cinsi birleşmeden sonra vajinal duş alınması, teqvim üsulu kimi bir çox üsullar yoxlanılıb, ve istifade olunub.
günümüzde daha effektli üsullar var.
meselen kondomlar ve spermisit dermanlar bariyer üsullara aiddir. yeni mexanizmi spermatozoidin qadın cinsi orqanlarında irelileye bilmemesine dayanır. kondom mexaniki bariyer rolunu oynayaraq sadece hamilelikden yox,bir çox cinsi yolla keçen xestelikden de qoruyur.
spermisitler vaginanın ph.nı deyişerek kimyevi baryer rolunu oynayırlar.
daha uzunnüddetli kontrasepsiyanı uşaqlıq daxili vasitelerle heyata keçirmek olar. bele vasiteler 5-10 il erzinde effektli olur. mexanizmi uşaqlıq daxilinde her gün müeyyen miqdar horman (esasen progesteron) xaric ederek embrionun uşaqlığa implantasiyasını pozmağa esaslanır. daha çox artıq uşaq sahibi olmuş, ya da gelecekde bir daha uşaq sahibi olmaq istemeyecek qadınlara tövsiye olunur. endometriozis kimi bezi xesteliklerde müalice vasitesi kimi de istifade oluna biler.
günümüzde en çox istifade olunan vasitelerden biri de oral kontraseptivlerdir. terkibi hormonlardan ibaret, her gün eyni saatda qebul olunması lazım olan heblerdiler. mexanizmi terkibindeki hormonların ovulyasiyanı pozmasına esaslanır. tromboz, infarkt, kilo alma, xoş xasseli qaraciyer adenomuna sebeb olma kimi yan tesirleri var. müsbet terefi infertillik yaratmamasıdır.yeni istifadeni dayandıran her qadın asanlıqla uşaq sahibi ola biler. hetta araşdırmalara göre oral kontraseptiv istifadesinnen sonra diziqot ekizlerin dünyaya gelme ehtimalı artır. oral kontraseptivler de sadece qorunmağa yaramır, polikistoz ve hirsutizmde müalice vasitesi kimi istifade olunur.
bir de postkoital üsul var ki, qorunmasız cinsi birleşmeden sonrakı 72 saat erzinde qebul olunacaq tek bir hebden ibaretdir. hebin terkibi yüksek doz estrogen progesteeron kombinasiyasıdır. her zaman effektli olmayacaq bir üsuldur.
cerrahi sterilizasiya da mümkündür tebii ki. bu meqsede xidmet eliyen çox emeliyat üsulu ve texnikası var ki,ekseriyyetinin mexanizmi uşaqlıq borularının liqatura ya da klipsle bağlanmasına dayanır.
1)kişi və qadın sterilaziya üsulları - cərrahi üsullardır, daimidir. qadınlar üçün uşaqlıq borularının bağlanması, kişilər üçün vazektomiya. Bu üsuldan heç vaxt və ya artıq uşaq sahibi olmaq istəməyən insanlar istifadə etmək olar.
Digər danışılan üsullar isə müvəqqəti üsullara aiddir:
2) hormonal üsullar: tərkibinə görə kombinəolunmuş kontraseptivlər (kok-lar) və progesteron tərkibli kontraseptivlər ola bilər. Bura oral həblər, vaginal həlqələr, dərialtı implantlar, uşaqlıqdaxili vasitələr,inyeksiyalar və s. aiddir.
3) bariyer üsullar: kişi və qadın kondomları, diyafraqmalar, servikal qapaqlar, spermisitli süngərlər və s.
4) uşaqlıqdaxili vasitələr (udv): bunlar hormonlu və mis tərkibli ola bilir
5)ənənəvi üsullar da vardır ki, bura da təqvim, geriçəkilmə, vaginal duş kimi üsullar aiddir. Ənənəvi üsulların qoruyuculuğu çox aşağı olmaqla yanaşı, vaginal duş kimi üsulları həmçinin vaginanın normal mikroflorasını pozduğu üçün həmçininzərərlidir.
6) təcili kontrasepsiya üsulları- qorunmadam cinsi əlaqədə olduqdan sonra istifadə olunan üsullar. Ən çox həb üsulu tanınsa da bura həmçinin udv də aiddir. Həb əsasən hormon tərkibli olur və hormon səviyyəsi çox yüksək olduğundan istifadəsindən sonra digər hormonal üsullarla qorunmağa bir müddət ara vermək məsləhət görülür.
Kontrasepsiya həm hamiləlikdən qoruyur, həm də bariyer üsulları cinsi yolla yayılan xəstəliklərin qarşısı alır. Kontrasepsiya bizə istədiyimiz vaxt istədiyimiz sayda uşaq sahibi olmağa/olamamağa şərait yaratmaqla yanaşı istənməyən hamiləliyin qarşısını alır ki, bununla da abortların qarşısını alır.
Bu kontrasepsiya üsulları bir-birindən müddətinə, qoruyuculuq faizinə, yan təsirləeinə görə fərlənir. Hansı kontrasepsiya üsulunun seçilməsi isə olduqca fərdidir. Hər kəs kontrasepsiya üsulu seçərkən ginekoloqu ilə məsləhətləşməlidir.
üzv ol