bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

kanun-i esasi



facebook twitter əjdaha lazımdı izlə dostlar   mən   googlla
səfəvilər imperiyası -
başlıqdakı ən bəyənilən yazılar:

+3 əjdaha

1. 1876-1924-cü illərdə fəaliyət göstərmiş Türkiyənin birinci konstitusiyası.

1848-ci il Fransız inqilabından sonra Avropanın hər yerində, o cümlədən Türkiyədə də inqilabçı
əhval-ruhiyyə artmışdı.
Frankfurt inqilabı, Macar inqilabı, isveçrə liberal inqilablarının baş verdiyi bu qanlı dövrdə
Osmanlı dövlətinin də daxilində italiya və Fransadaki gənc təşkilatlara bənzər təşkilatlar yaranmağa başladı.
Jön türklər adı ilə birləşən parlamentçi-milliyətçi türklər hökümət daxilindəki dəstəkçiləri ilə birgə keçirdikləri üst-üstə 2 çevrilişdən sonra (Öncə Əbdüləziz sonra da V Mehmet taxttan salındı) taxta ii Əbdülhəmidi keçirdilər. Taxta yeni çıxan sultanın heç bir real hakimiyyəti olmadığından çevrilişçilər elə həmin il Kanun-i Esasiyi elan etdilər.
Sənəd Türkiyənin ilk konstitusiyası olması baxımından böyük əhəmmiyət daşıyır. Ancaq Avropanın Fransa, ingiltərə kimi dövlətərindən fərqli olaraq bu konstitusiya padşahı demək olar ki heç bir şəkildə məhdudlaşdırmırdı. Hətda ona Parlameti ləğv etmək imkanı, günahkar gördüyü
bütün şəxsləri sürgün etmək hüququ kimi səlahiyyətlər verərək mütləqiyyəti bir növ legitimləşdirirdi.
Elə bu səbəblərdən ötürü ii Əbdülhəmid real hakimiyyəti ələ aldıqdan sonra parlamenti (Məclis-i məbusan) ləğv etdi və onsuz da hüquqi olaraq çox da əhəmmiyəti olmayan konstitusiyanı da simvolik hala saldı.
ii Əbdülhəmid ittihad və Tərəqqi cəmiyətinin hərbi çevrilisi ilə taxttan salındıqdan sonra isə parlament yenidən açıldı və konstitusiya yenidən fəal olmağa başladı. Ancaq Balkan və Trablusgarp muharibələrindəki rüsvayçı məğlubiyyətdən sonra həm parlament həm də konstitusiya yenidən hakimiyyət tərəfindən simvolik hala salındı.
1924-cü ildə isə Türkiyə Böyük Millət Məclisi tərəfindən ləğv olundu. Artıq dövr Kanun-i Esasinin yox, Ana Yasanın dövrü idi.



hamısını göstər

kanun-i esasi