1. "Obomovçuluq" 1859-cu ildə ivan Qonçarovun "Oblomov" əsəri ilə ortaya çıxmış, tək "tənbəllik" açıqlaması ilə kifayətlənməyən, üstündə daha uzun düşünmək lazım olan məfhumdur. "Oblomovçuluq" görünənin əksi olaraq şüurlu ətalət, ekzistensial tragediya, cəmiyyət və dünya sisteminə passiv üsyan olaraq dəyənləndirilə bilər. Qonçarovun bu obrazın simasında bizə aydınlatmaq istədiyi mövzu sadəcə "tənbəllik"dən ibarət ola bilməzdi, lakin bir müddət sonra rus ədəbiyyat terminindən çıxıb rus məişət dilinə qədər yol alan bu məfhum səhv anlaşılaraq V.i. Leninin belə "Rusiya üç inqilab etdi, lakin biz hər dəfə Oblomovluğun qarşısında məğlub olduq, çünki Oblomovluq təkcə rus burjuasına deyil, ümumilikdə rus cəmiyyətinə xasdır" sözləri ilə toxunduğu mövzu olaraq məhz tənbəllik və işəyaramazlıq olaraq anlaşılmışdır.

Məfhumun aid olduğu baş qəhrəmanın bu fəlsəfəsi bizə əvvəlcə keçici bir dövr kimi görünür: yeniyetməlik yaşında bir çox mühüm elmlərə yiyələnən Oblomov gənc yaşlarında məmurluğa alışa bilməyərək işi buraxır, bütün fəaliyyəti yeyib-içmək və yatmaqdan ibarətdir. Lakin daha sonra Olqa ilə tanış olur. Sevginin gətirdiyi aktivlik fikri ilə ona qarşı bizdə ümid işığı yaranır. Oblomov fəlsəfəsinə əks olaraq aktiv həyat keçirməyə, oxuyub-yazmağa, gəzməyə, əsas da maraqlanmağa başlayır, hətta köhnə xalatını da bir kənara atır. Bununla biz Oblomovun əslində tənbəl olmadığını, istədikdə bacardığını görürük. Olqa kimi Oblomovun dəyişəcəyini, özünün daha yararlı bir versiyasına çevriləcəyi günü gözləyirik. Amma Oblomovun fəlsəfəsi keçici bir dövr deyildi, bu onun istəyi üzrə seçdiyi bütün bir həyat tərzi idi. Elə bir həyat tərzi ki, var-dövlətinin müəyyən qismini, sağlamlığını, burjua həyatının üstünlüklərini və həyatından bir neçə ilini əlindən aldı.

Yenə də "Oblomovçuluq" məfhumunun məğzinə qayıtsaq, biz bunu şüurlu tənbəllik halı olaraq götürə bilərik. "Oblomovçuluq" hər şeyin bir addım öncəsini hesablamaq, bütün işləri ən incə detalına qədər planlaşdırmaq, hər şeyin və hər kəsin fərqində olmaq nəticəsində gələn tükənmişlikdir.

Hər birimizin həyatında tükəndiyimiz, başımızın qarışıq olduğu, heç bir planımızın olmadığı, buna görə də situasiyanı atlada bilmədiyimiz anlar olur. Bu zaman çıxış yolu tapıb vəziyyətdən çıxırıq, düşünüb o planı yerinə yetiririk. Oblomovçuluq isə bunun əksidir. Onlar aktiv düşüncə halında olarkən, tamamilə passiv hərəkət halında dayanırlar. Daim problemləri düşünür, qarşılarına maneə qoyur, o aktı yerinə yetirməkdən vaz keçirlər.

Oblomovçuluğu psixoloji cəhətdən depressiya, travma, motivasiya əksikliyi və s. ilə əlaqələndirmək olar. Lakin "Oblomov" əsərində bu daha çox onun böyümə şəraiti və ona qarşı olan davranışların- fərd kimi yetişməsinə, azad şəkildə hərəkət edib seçim haqqı tanınmasına icazə verilməməsi nəticəsində meydana gələn əskiklikdir. Nəticə etibarilə "Oblomovçuluq"- Həyatdan geri qalma, həyata və özünə yadlaşma, sözün əsl mənasında "rəfə qaldırılaraq" bir kənarda, insanlıqdan uzaq bir ömür sürməkdir.