1. bu başlığı açılmağa layiq gördüm. bəlkədə gələcəkdə oxuyub özümü yenidən analiz etmək üçün bir vasitə olar. bilmirəm bəzən ilahi hiss dediyim ümid dolu bu hisslər bütün ruhumu sarıyır. bunu dindar bir ailədə böyüməyim yaxud hal hazırda dindar olmağımla əlaqələndirmirəm. inancsız olduğum vaxtlarda belə bu hiss məndən əl çəkmirdi. daim kənardan bir qüvvənin durmadan mənə özünü sübut etməyə çalışdığını hiss edir, öncədən haqqında etdiyim təxminləri reallaşdıraraq özünü isbat etməyi bacarırdı. həyatda çalışdığım qədər qərarlarımı məntiqlə verməyə çalışmışam. duyğular həmişə işlərimi korlayıb. amma bu fərqli bir şey idi. nə zəkaya sığırdı, nə də duyğulara. eynilə bəzi qədim filosofların bu anlayışın insan şüurundan qat-qat üstün olduğunu, anlaşıla bilməyəcək səviyyədə olduğunu dedikləri kimi. bunun zamanla birbaşa tanrı olduğunu qəbul etdim bu sözsüz. amma bu mövzu olduqca qarışıqdı və hərkəsin öz baxış bucağı var. bəlkədə ifadə edilməsi ən çətin hiss olardı deyərdim. tanrının dilinin, kəlməsinin insana başa salınması yaxud onda əks olunması dəhşətli prosesdir. insanın varlığı bir andaca məhv ola bilər. fikrimcə bu hissin özü belə insandan insana dəyişir. amma tək bir məqsədə doğru yönləndirdiyi şübhəsizdir. tanrıyla birləşmək, həzz almaq, üstün hiss etmək və durmadan daha artığını diləmək. tanrılaşmaq deyərdim buna. kim bilir bəlkədə xristianların "ata" deyə nəzərdə tutduğu sanki ona qovuşmağın və birləşməyin müraciət formasıydı. tanrınında məqsədi bu idi onsuzda. özünü insanın simasında əks etdirmək yaxud başqa bir forma keçirmək. anlaşılması çətindir. əvvəl axır uca bir məqamdan göndərilmiş üstün "mesajlar" bəsitləşdirilərək, gah hisslərlə gah da peyğəmbərlərin yardımıyla insanoğluna çatdırılmağa çalışılıb. insan bəlkədə məsuliyyətli olub sözündən çıxmasaydı, əminəmki nə peyğəmbərə, nədəki vəhyə ehtiyac qalmazdı. sadəcə içindəki o müqəddəs hissi yaşadaraq tanrıya qovuşa bilərdi. heç bir vasitə - ibadət, kitab, peyğəmbər, vəhy olmadan. sadəcə ilk başladığımız yerə qayıtma istəyi. sırf bunu hiss etmək belə bəs edərdi insanoğluna. daha artıqdı amma hiss etdiklərim. heçnə yetmir artıq ifadə etməyə. sussam da, danışsam da xeyri yoxdu onsuzda. sadəcə varlığım bəs edir dərk etməyə.