tragediya

1. rəvayətə görə qədim yunanıstanda şərab allahı* belə allahdan bizdə nöş yoxdu? dionisin şərəfinə təşkil olunan mərasimlərdə keçilər kəsilirdi * niyə keçi? * çünki, yunanıstan ərazisi dağlıq olduğundan, keçi şəraitə ən uyğun heyvandır * keşi bol olunca da gəl bunu da dionisin şərəfinə kəsək demişlər, yəqin ki başlarına keçi dərisi geyinən xor üzvləri* satirlər nəğmə oxuyurdular. tragediya da burdan alınmışdır keçilər nəğməsi deməkdir. aeschylus tragediyanın banisidir. ümumilikdə aeschylus, sophocles və euripides yunan facisinin qızıl üçlüyü hesab olunur.

2. tagediya yunan sözüdür, mənası "keçilər haqqında nəğmə" deməkdir. faciə janrında yazılmış əsərlərdə yazıçının çatdırmaq istədiyi yüksək ideyalar, böyük ümidlər məhv olur. çox zaman baş qəhrəmanın ölümü göstərilir. baş qəhrəmanın ölümü ilə ifadə olunan faciə, əslində ümumi faciədir. bir nəfərin deyil, bütün kütlənin faciəsidir. müsbət qəhrəman fiziki cəhətdən məhv olsa da, mənəvi cəhətdən yaşayır və qalib gəlir. azərbaycan ədəbiyyatında ilk faciə əsəri nəcəf bəy vəzirovun müəllifi olduğu "müsibəti-fəxrəddin" faciəsidir.

faciə əsərinin baş qəhrəmanı daha çox müsbət obrazlar olur. ancaq ədəbiyyatımızda baş qəhrəmanı mənfi obraz olan faciə əsərləri də var. əbdürrəhim bəy haqverdiyevin "ağa məhəmməd şah qacar" əsərinin baş qəhrəmanı mənfi obrazdır.

tragediyalar həm nəzm, həm nəsrlə yazılır. hüseyn cavidin 1910-cu ildə yazdığı "ana" faciəsi ilk mənzum faciə hesab edilir.

ədəbiyyatda elə faciə əsərləri var ki, orada acı, olduqca kədərli, həmçinin çox düşündürücü gülüş olur. bu zaman tragediya və komediya anlayışları birləşərək tragikomediya anlayışı əmələ gəlir. bu əsərlər oxucunu bir yandan düşündürür, buna rəğmən də güldürür, güldürərək düşündürür. ədəbiyyatımızda cəlil məmmədquluzadə ən böyük tragikomeidya yaradıcısıdır. "anamın kitabı", "ölülər", "dəli yığıncağı" kimi əsərlər tragikomeidyalardır.

tragediya

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!