Rəvayətə görə səhər edam olunacaq əsgərin axşam qızına məktubda yazdığı sözlərindən ərsəyə gəlmiş iran folk mahnısıdır.
Heç bir sevgi ölümün qarşısın ala bilmir demək belə insanı məhv etməyə bəs edir.həyatın belə tərəfi rast gəlməyibsə yerdə qalan hər şeyin üstəsindən gəlmək olar deyə düşünür insan.
Mahnı çoxları tərəfindən oxunsa da sara naeini'in ifası hədsiz incidir.
" bunu necə yeyirlər? " cümləsinin bütövlüklə özü, çörək satanın, ya da meyvə satanın "hansından yerindən verim?" sualındakı, "ətli yerindən ver cümləsi" . yolda gördüyün maşını dostuna göstərib - "sürücüyə demişdim burda saxlasın" kimi duzsuz zarafatın edildiyi cümlələrdəndir.
Bu cümlələri bir yerə yığsam "das kapital 2" çıxar ortaya. sonra da evi basarlar ki işçi, əməkçi inqilaba çağırışdır bu.
Ağır dillə yazılan oxunması vaxt ala biləcək çoxları tərəfindan bilinməyən herman hesse əsəri. Əsər ikinci dünya müharibəsi zamanı yazılıb və yazara nobel mükafatı qazandırmışdır. Dilinin sadə olmaması, bir nəfəsə oxunub bitirilməməsi bəlkə də çox tanınmamasına səbəbdir.elə kitabın mənim əlimə düşməsi də bir təsadüf nəticəsində olmuşdur və bu vaxta kimi belə əsərin varlığından xəbərdar deyildim. illər əvvəl bir dəfəyə oxuyub bitirə bilmədiyim əsər kitabın qalın olmadından savayı dilinin qəliz olması ilə də bağlıdır.
Əsərin mövzusu şərq və qərb mədəniyyətlərinin sintezindən yaranmış utopik bir dünya və həmən bu dünyanın sakinlərinin oynadığı muncuq oyunudur. Ola bilsin ki mənim kimi bir çox oxuyucuya oyunun mahiyyəti qaranlıq qalsın və kitabda olan çox sayda latın dilindən ifadələr əsər haqqında qaranlıq məqamlar yaratsın.
Oyun sənət və elmin vəhdətindən yaranıb yüksək intellektə sahib insanlar tərəfindən oynanılır.musiqi və riyaziyyat eliminin qarışılıq tapdığını sənətdə elm, elmdə sənət göstərilib sanki. Oyunun gerçəkləşdiyi yer Kastaliya vilayəti olmayan utopik bir yerdir və sakinlər normal insanlardan qat qat intellektli sanki xüsusi olaraq yaradılmış ali irq nümayəndələridirlər.musiqini, incəsənəti, elmi dərindən mənimsəyib və bununla kifayyətlənməyib bunların sintezindən oyun yaradıblar. Əsas məsələ isə kitab 1943 cü ildə dünya müharibəsinin ən qızğın vaxtı yazılıb və distopiyadan utopiya doğub sanki. Əsərdəki kimi yüksək cəmiyyətin yaranması intellektual insanların tərəfindən edilə biləcək və müharibələrin də elə intellektual ların dayandıra biləcəyi başa salınıb. ancaq ikinci dünya müharibəsi zamanı bunların baş vermədiyini intellektualların müharibənin gedişini dəyişmədiyi mesajı verilir oxuyucuya.
Əlbəttə ki tək mövzu utopik cəmiyyətlə də məhdudlanmır. Şəqr qərb vəhdəti, insan münasibətləri, həyat haqqında insanın axtarışları, meditasiya, bilgi elm, daima öyrənmək istəyidir.
çəkilişi ayrı maraqlı , sözləri içdən , mahnı isə dağıdır adamı , hardasa eşidənda "bağla onu sən canı" demək istəyirsən. yol mahnısıdır, dostluq , qardaşlıq ,yoldaşlıq mahnısıdır ən əsas. bəli ,bəli rammstein belə işlər də görür.
sözləri hər nə qədər sadə olsa da alman dili bilmədən qulaq asıram əslində. tərcüməyə görə hər kəsdən üzr istəyib qısa da olsa bura
klipdən də göründüyü qədəri ilə qrupun bir üzvü sevilmir və dağa dırmanış zamanı yıxılaraq ağır yaralanır.ancaq nə olur olsun hamı bir olub adamı ordan xilas edib dağın zirvəsinə kimi aparıb çıxarda bilirlər.
sözləri alman dilindı anlaşılmaz ola biləcəyini nəzərə alıb ingilis dilində paylaşmaq istəyirəm.
i'm going to go into the fir trees
there where i last saw her
but the evening is throwing a cloth upon the land
and upon the ways behind the edge of the forest
and the forest it is so black and empty
woe is me, oh woe
and the birds sing no more
without you i cannot be
without you
with you i am alone too
without you
without you i count the hours without you
with you the seconds stand still
they aren't worth it
on the branches in the ditches
it's now silent and without life
and breathing becomes oh so hard for me
woe is me, oh woe
and the birds sing no more
without you i cannot be
without you
with you i am alone too
without you
without you i count the hours without you
with you the seconds stand still
they aren't worth it without you
Eşitdiyiniz, bildiyiniz nağılları paylaşa biləcəyiniz başlıq.
Çox gözəl Günəş və balıqlar adlı afrika xalq nağılı eştimişdim uzun müddət əvvəl.bəklə daha çox oxuyarıq deyib vətənə millətə xeyirli olsun bu səbəblə.
sivil ölkələrdə anormal olan şeylərin bizdə normal sayılması imkan verir ki insanlarımızın hansı səviyyədə trol olduğunu görə bilək. unitazın içindən bir gün bir nəfərin çıxıb "vətəndaş neynirsən burda ayıb deyil ? " deməsi kimi bir qorxu var içimdə. məhlədən çıxıb harasa gedəndə blokun ağzında oturan xalaların məni skan eləməsindən dolayı ayağım ayağıma dolaşıb yıxıldığım az olmayıb. indi o xalalar , dayılar texnalogiyanın inkişafi ilə (sosial mediada qan eləyirlər (eləsinlər mənə nə)vəziyyəti açmaq üçü misal mahiyyətində yazdım sadəcə olaraq ) öz poxların üzə çıxarmışdırlar. " hani marjinal bizdik?" . belə ki kim nə eləyir eləsin heç maraqlı da deyil .təki qafqazlı dediqodusu, avtoritarlığı ,bunu da burda göt çıxarım xislətini olmasın . elə əsas mövzu da burunun duyğu orqanı kimi işlədilməyin mövzusudur.
məsələyə yaşadığım bir hadisə ilə aydınlıq gətirib , bu şərqli insanının hər zanam " neynirsən , " ayıb deyil ?"deməsi , olur olmaz şeylər danışması , qeybətdən tut yalana kimi bütün keyfiyyətsizlərini iki söz ilə ortaya çıxardığı hadisədir.
dostumla avropanı gəzmə qərarı verib ölkədən çıxıb sonunda rahat nəfəs ala biləcəyimiz yerlərə getməyi planlaşdırmışdıq. elə deyilən kimi də olmuşdu.
avropanın mərkəzində bildiyiniz kultural şok yaşayırdıq. küçənin orta yerində bizim tarqovu küçəsi kimi yerdə polisin qabağında camaatın ot çəkməsi , millətin istədiyi kimi sevgisini göstərməsi və sairə olduğu yerdə biri də gəlib demirdi ki " ay filankəs ayıbdı bu nə hərəkətdi eləyirsən ? "
yeməyin yeyib skamyasında oturub insanların sıx gəzdiyi küçədə dostum siqaretini sarmağa başlamışdı və küçədə gəzən polislər yaxınlaşıb artıq bir kəlmə də demirdilər.
elə bu ərəfədə arxadan elə bil bayatı-şiraz səsləndi , seygah eşidildi. qəribə aksent ilə bir nəfər "no smoking" deyirdi. baxdıq ki bu gözünü üzünü sevdiyimiz qardaşımız ya pakistanlı ya hindistanlıdır. dostum mənə qayıtdı ki için s*ikm dünyanın o başına da gedirsən xeyri yoxdu burda da allahın pakistanlısı səni tapib ağsaqqalıq eləyir.
mövzunun qeybət , yalan, böhtan , şərqli xisləti , burunların hər yerə soxma ehtiyyacı , hər gün görüb eşitdiyimiz söydüyümüz tiplərin burda belə namus keşikçiliyi eləmələridir. siyahını yaz yaz uzatmaq olar. məsələnin digər tərəfi maraqlı deyil və mövzuya uyğun başlığı tapa bilməyib sol framede bu başlığı görüb ən yaxşısı bura yazmaqdır dediyim başlıqdır.
onsuz da insanlarımızın böyük əksəri 20 yaşda ölüb morqa getməyənlərdəndir.
bir axşamın qaralamasıdır fevral , oxunmur
və sürünərək yavaşa səbəb olur mart
sarıyla hesablaşmışıq
ilk ağlayışım sevmədiyim meyvədə getdi
-almada
qızdırmalı uşağın üzü qaldı sarıya
o qadının səsində sirli nəsə var
yağışı ağlamaq üçün gözləyənlərdəndir
son dəfə açanda pəncərəsini
ucsuz-bucaqsız ölüb gələcək zaman
yol verməməliyik misraya,
misrada çoxala bilər
o qadında sirli nəsə var, güldü
günün hər vaxtına düşmür bu açar
sevincin kilidinə ümidin qandalına düşmür
sübhlə köməkləşib almışıq qəddardan
günün hər vaxtına düşmür
məqsədim təzədən razılaşmaqdır dünyayla
uşaqların təkcə üzləri görür sabahı,
ayaqları görmür
göndərilməyən məktubları o uşaq yazıb
bəlkə də uşağın əlindən tutub o qadın yazıb
elə indicə harasa getməliyəm
gecikirəm özümə ,ünvanımı dəyişməliyəm
məqsədim təzədən razılaşmaqdır dünyayla
uşaqların təkcə üzləri görür sabahı,
ayaqları görmür
batman sistemin itidir. sistemin iti olmaq dünyanın hər yerində eyni olub iylənmiş dəyərləri sizə soxuşduranların yanında olmaqdır. əzilənin belindən qazanılan pullarla uğur hekayəsi yaratmaqdır. atanın gül balaları , sinifin pullu əlaçılarıdır. nizam-intizam keşikçiləridirlər. etibarımıza xəyanət edib işlərinə gələn şeyləri istədikləri kimi idarə etmələridir.
joker isə nə qədər rəngarəng olur olsun yenə də nizamlanmayan dəliliyi olan biridir. vəhşi xarizmasının altında manyak, xəstə , dozası olmayan şəxsiyyət gəzdirir. bildiyimiz axmaq , avara xəbərlərdə gördüyümüz , nifrət duyduğumuz tiplərdəndir. xaos yaratmaqdan başqa heçbir ali məqsədi yoxdur. göz qırpmadan kəsib doğrayar (sonuncu joker bunun tərsi olur. evdə hamını doğrayıb balacaboy dostunun alnından öpüb evdən çıxır amma ) insanı.
ümumi baxnda demək olar ki hər insanın az da olsa içində bir joker yatır falan filan. əyləncə doludur, sevilən tipdir, darıxdırıcı deyil amma və lakin bu sayılanların hamısının bir qədəri olduqda maraqlı olur .joker`də isə deyilənlər qədərsiz ,ölçüsüz xəstəlik dərəcəsindədir. məktəbin ən avara tiplərindəndir elə bil .bir yerdən sonra sıxmağa , narahatlıq verməyə başlayır. qısa olaraq cinayətkar deyil , xəstə biridir joker.
gündəlik həyatda joker kimi cahil cəsarətliləri görmək çətin deyil. deyirsən bu nəyin özgüvənidir , allaha rüşvət verib həyatınızı tapşırmısınız?
jokerin belə olmağına kifayət qədər səbəb ola bilər .elə batman`ın da səbələri olar bilər. ancaq məsələ səbəblərə baxmadan bu ikilinin müqayisəsidir.
xülasə , bu ikilinin fərqli həyatları , fərqli düşüncələri olsa da əslində ikisi də eyni gözə qoyulacaq tiplərdir.
fəlakət , distopiya mövzusunda çəkilmiş əksər fəlakət filmlərdən fərqli olub tamaşaçını həyatı sorğulamağa itələyən sakit , sadə dili olan gözəl film.
dünyanı əlinə alan global fəlakət insanların həyatında bir çox dəyişiklik etmişdir. baş verən hadisələrə aşina olmayan insanlar vəziyyətin qəribəliyindən dolayı qorxu və panika içində yaşamaqdadırlar. xəstəliyin hər dəfə fərqli dalğalarla yayılması , fərqli formalarda özünü göstərməyə başlayır. duyğu orqanlarının sıradan çıxması, qəfil gələn aclıq hissi, heyvan kimi yemək yemə istəyi, səsləri eşitməmək, əsəblərin gərilməsindən dolayı insanlara deyilən ağır sözlər , özündə olmama hallarını və sairə görmək olar.
illər sonra fəlakət haqqında çəkilən filmin dünyada gerçəkləşməsi , həqiqətə dönməsi bundan sonra daha hansı fəlakərin yaşanacağı sualın yaradır istər istəməz.
eva green`in epidemioloq , ewan mcgregor aşpaz olaraq canlandırıldığı baş rollar fəlakət zamanı bir birlərin təsdüf nəticəsində tanıyırlar və aralarında sevgi münasibəti yaranır.
siqaret , pəncərədən atılan çaxmaq, cütlüyün banyo qəbul edərkən sabunla yeyişmələri , sabunu iştahla yemələri , filmə rəng qatan səhnələrdəndir. eva greenin olduğu filmdə bunları sadalamaq yersiz olsa da yenə də yazım istədim.
filmin sonunda hər şeyin itib gedəcəyi bir dünyada sevginin qalacağı mesajı verilir sanki.
bunları dad ,qoxu bilmə qabiliyyətini itirmiş halda yazıram və vəziyyətin necə murdar olduğunu bildirmək istərdim. hər dəfə həzz alaraq içdiyin içkilərdən o həzzi ala bilmirsən , ac yoxsa tox olduğunu belə tapmaqda çətinlik çəkirsən .