master və marqarita

dünən bitirdiyim və məni haqqında entry girməyə sövq edəcək qədər təsirləndirən bulqakov romanı. sovet dövrünə qarşı kəskin tənqidi yanaşımın olduğu bu kitabda eyni zamanda pis ilə yaxşının mübarizəsinə yazarın fəlsəfi baxış bucağı mükəmməl şəkildə ifadə edilmişdir. (baxma: gölgeler kaybolduğunda yer yüzü nasıl görünür) iki hekayə paralel şəkildə ilərlədiyi üçün, həm isanın dövründəki qüds şəhəri, isanın edamı, həm də 30 cu illərin soveti haqqında bilgi sahibi edir roman insanı. hər baxımdan geniş romandır yəni. ama bütün bunlar bir qırağa qoysaq, mənə ən çox təsir edən şey təsvir edilən cəmiyyətlərin ( iki diktatorun, sezarın və stalinin dövründəki cəmiyyətlərin) bizim diktatorun dövründəki cəmiyyətə bənzəməsidir. əsərdəki "en büyük ahlaki çöküntü korkaklıktır." cümləsi mübarizə aparmayan, haqsızlığa qarşı dirənməyən xalqımızı çox gözəl ifadə edir. və bir də mənə nə qədər cahil olduğumu xatırladan kitabdır. diqqətlə oxuyub, haqqında o qədər araşdırma etməmə baxmayaraq 20 fazini güclə başa düşmüşəm bu kitabda deyilmək istənilənin. ən çox da yazarın səni məqsədli şəkildə şeytan'ın tərəfini tutmağa zorlamasındakı məqsədidir mənə qaranlıq qalan. və bunu kimi minlərlə şey.

azərbaycanda sahibsiz itlərin öldürülməsi

bu kadrları avropa oyunlarına görə gələcək turist və idmançılara göstərsək yəqin ki çoxu oyunları baykot edər. bizim şərəfsizlərdə əl-ataşa düşüb heyvan dərnəklərinə pul zad bağışlayar, sırf ölkəmizin adı yaxşı çıxsın deyə cənab prezidentimiz bir iki dənə təzə heyvan sığınacağının ( hansılar ki sonra istifadəsiz qalacaq) lentini kəsər, bu kadrları da çox guman ermənilərim üstünə atarlar. amma burda kimsə etiraz səsini ucaltsa ya qozlarına almazlar, ya da bölməyə aparıb susdurarlar öz murdar üsulları ilə. bu görüntüləri görəndən sonra fikirləşirəm ki, bunların əlində olsa sırf görüntü yaxşı olsun, azərbaycanın nüfuzu artsın deyə, olimpiya oyunlarından qabaq hamımızı bu itlər kimi güllələyib yandırarlar. vətəndaş olaraq dəyərimiz budur bu hökümətin gözündə.

dəniz cərəyanları

cənubi amerika materikinin qərbində yerləşən atakama səhrasının dünyanın ən quraq ərazisinə, onunla demək olar eyni enlikdə yerləşib, materikin şərq sahillərini əhatə edən braziliya yaylasının isə rütubətli əraziyə çevrilməsinə səbəb olan oken axınları. əmələ gəlməsinə səbəb daimi küləklər və koriolis qüvvəsidir. ayrıca avropanın da iqliminin mülayim olmasının səbəblərindən biri də qolfistirim isti cərəyanıdır. (digər səbəblərdən biri də dağların paralel istiqamətində yerləşib okeandan gələn rütubətli hava axınlarının qarşısını kəsməməsidir.)

din və elm

dinin elmin soyuqluğuna və tərəfsizliyinə toxunmadığı müddətcə yanaşı olmalarında problem olmayan iki məhvum. bilirsiz, burda din cahillikdir, kilsə orta əsrlərdə qadınları yandırırdı, müsəlmanlar axmaqdı deyib keçmək asandı, ama məsələnin kökünə enmək lazımdır. şəxsən mən ilk əmri "oxu" olan bir dinin (ərəb dilində oxu felinin yanında heç bir şey işlənmədikdə ümumi mənada işləndiyini və sadəcə bu kitabı deyil, ətrafımızdamı hər şeyi oxumağı ifadə etdiyini eşitmişdim.) elmə bu qədər zidd olduğunu da düşünmürəm. islam mədəniyyətinin ilk vaxtlarındakı elmin inkişaf səviyyəsi də göz qabağındadır. ama bu da danılmazıdr ki, hər hansı bir ideologiya elmə zərər verə bilər. insan zəif məxluqdur və inacına məğlub olub elmi yanılda bilər. ama bu hər inanca aiddir. müsəlmana da, ateistə də, kommunistə də, vegeteryana da. ki bunları bir kənara qoyub indiki şərtlərdən danışsaq, aydın məsələdir ki, indiki müsəlmanların 90 faizi elmdən çox çox uzaqdadırlar. ama bunu islamla bağlamaq da yalnışdır. çünki dediyim kimi elmdən uzaqlaşma hər inanc sahibinə aid ola bilər ( ki hər birimiz zaman zaman öz inandıqlarımıza görə gerçəklərdən uzaqlaşırıq) lakin hal hazırda bu hadisə ən çox müsəlmanların başına gəlib.

rusdilli əhalidəki türkiyə nifrəti

mənim üçün irqçi insan bir heçdir. irqçi insanları əlimdən gəldikcə ciddiyə almamağa çalışıram. çünki bir insan ki beyninə o irqçi düşüncəni yerləşdirdi, ona bir şeyi başa salmaq taxtaya divara başa salmaqla oxşardır. amma bəzən insanların irqçi düşüncülərini anlamaq olur. anadan olandan erməni nifrəti ilə böyüdülən azərbaycanlını, hər terror hədisəsində adı keçən kürdə nifrət edən türkü, ya da tarixi səbəblərdən dolayı türkə nifrət edən avropalını müəyyən qədər başa düşmək olar. amma türk ölkəsində yaşayıb, əsli nəsli türk olan bir insanın türk nifrətini anlamaq hədsiz dərəcədə çətindir. ey insanlar, siz türksünüz, kökləriniz oğuz tayfalarından gəlir. özünüzü paralasanızda, bütün tarixi faktları rədd etsəniz də türksünüz. azərbaycan türkü. tarix boyu bu torpaqlarda gəlmə hesab edilən, erməni, gürcünün nifrətini qazanmış oğuz türklərisiniz. sizin nə iran xalqıyla, nə kürdlərlə, nə gürcülərlə, nə də ruslarla bir bağınız yoxdu. ( sonradan qaynayıb qarışmağımız və o xalqaların müəyyən adətlərini mənimsəməyimiz bizi o xalqla qohum etmir) o bəyənmdiyiniz türkiyə türkləri də türkdür və sizinlə eyni köklərə malikdir. yəni adətiniz, ənənəniz, diliniz birdir onlarla. və millət olaraq da, istəyir qəbul edin istəyir etməyin, türklərlə çox bənzərik. bütün xüsusiyyətlərimiz rusdan, ermənidən nə bilim farsdan çox o bəyənmədiyiniz türklərlə eynidir. siz də türksünüz yəni, əhatənizin böyük bir qismi, sevdiyiniz sevmədiyiniz hamı da türkdür. düzdür, türklərin müasiri adətən bizim müasirdən daha müasirdir. onların kəndlisi bizim kəndlimizdən daha cahildir. ( demək olarki eynidirlər ama nəysə) ama bu sadəcə onların75 milyon bizimsə 9 milyondan az olması ilə bağlıdır. ( bizim sovet keçmişimiz və s. də var təbii.)
not: bu arada bəzilərimiz osmanlının 1918 də bura gəlməsini amerikanın iraqa demokratiya aparmasına bənzədib. nə demək olar ki, fantaziyanıza quzu kəsim . (baxma: tp) -*