tim berners-li

2004-cü ildə “ilin adamı” adına layiq görülən, ilk saytın yaradıcısıdır.

1980-cı ildə berners məlumatların saxlanılması üçün enquire qipertekst proqram təminatını yaradır. daha sonra o cenevədə avropa mərkəzi nüvə araşdırmasında (cern) işləyirkən öz kolleqalarına qipertekst sənədlərindən istifadəni və internetdə nümayişi təklif edir. və 1991-ci ildə cern https://www.

zeynalabdin əliyev

(baxma: zeynal bəy əlizadə)

ilk peşəkar azərbaycan heykəltaraşı.

azərbaycan demokratik respublikası dövründə bütün dövləti atributların tərtib olunmasında çox yaxından istirak etmiş; dövlət möhürünün, dövlət medallarının, poçt markalarının tərtibatını o, vermişdir. zeynalabdin 1923-cü ildə italiyada (perucada) accademia di belle artini “peşəkar heykəltaraş” diplomu ilə bitirmiş ilk və yeganə heykəltaraş idi.

zeynal abdin bakılı kommersantın oğlu idi. uşaqlıqdan rəsmlə, ağac üzərində oyma və gildən fiqurlar düzəltməklə məşğul olarmış. bakıda “realnı” məktəbini bitirdikdən sonra atasının təkidi ilə 1915-ci ildə moskvada kommersiya məktəbinə daxil olur. o, 1918-ci ilin payızında yenidən bakıya qayıdır. o zaman artıq azərbaycan demokratik respublikası qurulmuşdu. onu poçt və teleqraf nazirliyində baş mütəxəssis kimi işə götürürlər və 1918-1919-cu illərdə bütün medal və ordenlər, parlament nişanları, markalar zeynal abdin əliyevin çəkdiyi eskizlər əsasında hazırlanır.

1920-ci ildə dövlət hesabına avropada təhsil almağa göndərilən 100 gəncin içərisində zeynal abdin də var idi. o, italiyanın peruca şəhərində yerləşən incəsənət akademiyasının heykəltaraşlıq şöbəsinə daxil olur. azərbaycanda bolşeviklər hakimiyyətə gəldikdən sonra mühacirətdə qalmaq qərarına gəlir. dövlət tərəfindən təqaüdü dayandırıldıqda isə çox ağır maddi sıxıntılarla üzləşir və bütün çətinliklərə baxmayaraq, 1923 –cü ildə təhsilini başa vurub, fərdi sifarişlər almağa başlayır.

peruca şəhərində bethovenə və rusiya emiqrantı, “la skala” teatrının məşhur opera müğənnisi siqizmund zalesskiyə qoyulmuş məşhur büstlər zeynal abdin əliyevin əl işləridir.



istedadlı heykəltaraş zeynal abdinin məktub yazışmalarından belə məlum olur ki, 1920-1930-cu illərdə o, daha çox abş-da və türkiyədə çalışmışdır. onun çox məşhur olan “azərbaycanın gözəl incəsənət əsərləri” məqalələri 1934-cü ildə türkiyədə nəşr olunur.

zeynal abdinin ulu babası hacı mirzə əbdül rəhim 1832-ci ildə abbas qulu ağa bakixanovla birgə bakıda ilk uyezd məktəbi açır. həmin məktəbdə rus, azərbaycan dilləri, coğrafiya və digər elmlər tədris olunurdu və məktəbdə ilk olaraq müəllimliyi də o, özü etmiş, şagirdlərə azərbaycan dili və şəriətdən dərs demişdir. həmin o uyezd məktəbinin ilk məzunlarından biri də onun öz oğlu – mirzə zeynal abdin bəy əliyev olmuşdur (1826-1891).

mühacirətdə olanların hamısı, eləcə də, zeynal abdin mühacirətin ağır şərtləri altında yaşayırdılar. buna baxmayaraq, onlar, azərbaycanlı mühacirlərin görkəmli lideri olan ceyhun bəy hacıbəyli ilə (üzeyir haçıbəyovun parisdə yaşayan qardaşı) sıx əlaqə saxlayır və tez-tez ondan maddi və mənəvi dəstək alırdılar.

zeynalabdin qarşılaşdığı çətinliklərə baxmayaraq, italiyada tez bir zamanda istedadlı bir heykəltaraş kimi məşhurlaşır və o zamankı tanınmış adamlardan sifarişlər almağa başlayır. az keçmir ki, o, italiyada özünü yaratdığı əsərlərdən ibarət böyük bir şərgi təşkil edir.
azens.az

nişan üzüyü

qapalı dairə formasında olan üzükdür. əbədi sabitliyi ifadə edər.

nişan üzüyü adsız barmağa taxılır. bu da ürəyə aparan damarın məhz bu barmağdan keçməsi ilə əlaqələndirilir.

qədim yunanıstanda sol əlin adsız barmağında olan üzük onun sahibinin artıq sevgilisi olduğuna, çeçələ barmaqda olan üzük sahibinin hələ münasibət qurmağa hazır olmadığına, şəhadət barmağında olan üzük sahibinin özünə yar gəzdiyini, orta barmağdakı üzük isə sahibinin sevgi məsələlərində tam təcrübəsiz və təzə olduğunu göstərirdi. bu “üzük dili” xix əsrin sonlarına qədər davam etmişdir.

qədim misirdə nişan üzüyünü sol əldə gəzdirirdilər. elə indi də şərq ölkələrində nişan üzüyünü sol əldə gəzdirirlər. avropanın əksər ölkələrdə isə nişan üzüyü əvvəlcə sol ələ, toyda və toydan sonra isə sağ ələ taxılır.

nişan üzüyünü brilliantla ilk dəfə orta əsrlərdə italyanlar bəzəməyə başlamışlar. hazırda üzüyün içərisinə ad və digər sevgi sözlərinin yazılması ənənəsi avstriya hersoqu maksimilianın adı ilə bağlıdır. ilk dəfə o, mariya burqundskaya ilə evlənəndə ona bağışladığı nişan üzüyünün içərisinə sevgilisinin şərəfinə “m” hərfi yazdırmışdı.

dövrümüzdə adsız barmağa taxılan nişan üzüyünü misirdə ilk dəfə şahzadə nefertiti taxıb. hindistanda isə bu adətin daha qədimlərdə təşəkkül tapdığı haqda məlumatlar var. hindistanda brilliant daşın mənfi enerji daşıdığına inanırlar və hesab edirlər ki, yalnız hədiyyə edildikdə brilliant bu xüsusiyyətini itirir.

qədim romada insanlar "vena amoris"dən bəhs edirdilər. bu sözün tərcüməsi "eşq damarı" deməkdir. romalılar inanırdı ki, sol əlin sağdan 4-cü barmağı xüsusi bir damarla ürəyə birləşir. amerika, kanada, yaponiya, hindistan və qərbi avropada da bu inanca əməl edirlər.

əvvələr istifadə olunmuş üzüyü nişan üzüyü kimi istifadə etmək yaxşı deyil, yalnız irsi olaraq verilən üzük buna aid deyil.

adətlərimizə görə nişan mərasimində oğlan və qızın adsız barmaqlarına taxılan üzük onları bir-birinə bağlayır. nişanlı qız barmağındakı üzüyü çıxarmamalı, ətrafdakılar onun nişanlı olduğunu barmağındakı nişanədən bilməlidir. xix əsrin əvvəllərində azərbaycanda qadınlar 5 barmağın hamısına üzük taxardı. əgər qadın baş barmağına üzük taxırsa, deməli, o, duldur. şəhadət barmaqda üzük "yar axtarıram" deməkdir. uzun-orta barmağa üzük taxılırsa, bunun anlamı qadının evli olması demək idi. adsız barmağa üzüyü nişanlı qızlar taxardı.

çeçələ barmağa üzüyü isə hələ ərə getməyi düşünməyən qızlar taxırdı. adsız barmağın isə ürəklə əlaqəsi olduğunu düşünürdülər. həm də nişanlılar bir-birindən uzaqda olurdular və nişanlılar bu barmağın sehirli bir qüvvəyə malik olduğuna və uzaq olsalar da ürəklərini birləşdirdiyinə inanırdılar.

beynəlxalq qırmızı xaç komitəsi

1863-cü ildə cenevrədə (isveçrə) yaradılmışdır.

komitə yaradılanadək heç bir yerdə müharibə edən tərəflərə neytral olan belə bir qrup yox idi.

“qırmızı xaç” komitəsinin bayrağı – ağ fonda qırmızı xaçdır ki, bu da isveçrə bayrağının əksidir, yəni ki, isveçrə bayrağı qırmızı fonda ağ xaçdır, beynəlxalq qırmızı xaç komitəsinin bayrağı isə, ağ fonda qırmızı xaçdır.

isveçrə bankiri olmuş anri dünan (1828-1910) “qırmızı xaç” cəmiyyətini xristian aləmində müharibə zamanı neytral statuslu həkimlərin yaralı əsgərlərə təmənnasız tibbi yardım etmək məqsədi ilə yaratmışdır.

belə ki, 1859-cu il, iyunun 24-də solferino döyüşü zamanı 40 mindən çox əsgərin həlakından sonra, o, öz həyatını yaralı əsgərlərin müalicəsinə həsr etmiş və həmin döyüş zamanı yaralılara, ümumiyyətlə, tibbi yardımın olmamasını görüncə şoka düşmüşdür. belə olan halda o, “qızmızı xaç” cəmiyyətini yaradacağına qəti qərar verir və avropanın 4 tanınmış iş adamı ilə birləşərək, belə bir beynəlxalq cəmiyyət yaradır.

cenevrə konvensiyası zamanı bu cəmiyyətin əsas mövqeyi və beynəlxalq statusu müəyyənləşdirilmiş və qırmızı xaç bu humanitar qrupun simvolu kimi qəbul edilmişdir.

beynəlxalq qırmızı xaç cəmiyyətinin loqotipindəki qırmızı xaç isveçrə bayrağının əks rəngləridir. bu da cəmiyyətin ilk yaradıcısı olan məşhur isveçrəli xeyriyyəçi anri dünanın şərəfinə seçilmişdir.

ilk öncə bu cəmiyyətin loqotipi xaç formalı 5 qırmızı kvadratdan ibarət idi. ağ fon isə hər yerdə və hər kəs tərəfindən qəbul olunmuş sülh və müdafiə rəmzi hesab edilir. sonradan ağ fonda xaç şəkilli 5 qırmızı kvadrat ləğv edilir və onun yerində toplama şəkilli 2 qırmızı kvadrat saxlanılır.

hal-hazırda “ beynəlxalq qırmızı xaç” cəmiyyətinin dünyanın hər yerində nümayəndəlikləri vardır. bu cəmiyyət tək hərbi münaqişələrdə yaralanan, xəsarət alanlara deyil, təbii fəlakət zamanı əziyyət və ziyan çəkənlərə də yardımlar göstərir.

mahatma gandhi

hind xalqının müstəqilliyi və azadlığı yolunda çox şeylər etmiş xadim.

1915-ci ildə tanınmış hind yazıçısı robendranat taqor ilk dəfə mohandas qandiyə “mahatma” titulu vermişdir. “mahatma” – “böyük qəlb”, “böyük qəlbli” mənasını verir. amma qandi özü bu titulu heç vaxt qəbul etmirdi. o, deyirmiş: - “mən bu titula layiq deyiləm.”

qandidən 5 maraqlı sitat, bunları oxuyandan sonra bəlkə özünüzdə bir dəyişiklik hiss etdiniz.

dəyişin... bütün aləmdə hansı dəyişiklikləri görmək istəyirsinizsə, həmin dəyişiklikləri özünüzdə edin. təkrar edirəm, ilk növbədə özünüzdən başlayın. əgər dəyişmək istəyiriksə, buna özümüz nümunə olmalıyıq. əgər siz özünüzdə hər hansı bir dəyişikliyə nail ola bilsəniz, bir çoxları da sizə baxıb dəyişəcək. hər bir kəs hər hansı bir uğursuzluqda höküməti, cəmiyyəti və s. günahlandıra bilər amma tək-tük adam tapılar ki, bütün günahları özündə görsün və özü dəyişməyə başlasın...

düzgün suallar verin. sual o zaman daha güclü olur ki, insanların tərəqqisinə xidmət etsin. düzgün sualları həmişə düz adamlara verin. həyatın dəyəri verilən sualların dəyərliliyindən birbaşa asılıdır. siz dəyərli sual verməsəniz, dəyərli cavab ala bilməyəcəksiniz.


həmişə hərəkətdə olun (fəaliyyət göstərin)... belə bir fəlsəfi variantı əsas götürmək lazımdır; “ bugün edəcəyin işi sabaha qoyma”. sabah ola bilər ki, olmasın, keçmiş isə arxada qalıb. biz indiki zamanda yaşayırıq, ona görə də “burada və bu saat” prinsipi ilə çalışmalı və fəaliyyət göstərməliyik. “bizim gələcəyimiz indi görəcəyimiz işlərdən asılıdır.”


bağışlamağı bacarın. zəiflər bağışlaya bilmir. bağışlamaq güclülərə xasdır. tez bağışlaya bilmək, zəifliyə dəlalət eləmir. əksinə, bu ruhən güclu olmağı göstərir.


məsləkinizə diqqət edin. sizin məsləkiniz, sizin fikirləriniz olacaq. sizin fikirləriniz sizin sözləriniz olacaq. sizin sözləriniz sizin əməlləriniz olacaq, əməlləriniz sizin vərdişləriniz olacaq. sizin vərdişləriniz sizin qiymətiniz olacaq. sizin qiymətiniz isə sizin taleyiniz olacaq. öz gələcəyinizi necə görmək istəyirsinizsə, bu yolda inamla addımlamalısınız və uğur qazanmağa çalışmalısınız. əgər uğur qazanacağınıza inamınız böyükdürsə, demək, mütləq uğur sizinlədir. birinci dəfədən alınmasa da növbəti dəfələr alınacağına daha inamlı olmalısınız.

oqtay əfəndiyev

səfəvilərin azərbaycan dövləti olduğunu sübut edən şəxs.

oqtay əfəndiyev 1926-cı il martın 26-da bakı şəhərində ziyalı ailəsində anadan olmuşdu.

o, keçmiş ssri-nin ən nüfuzlu ali təhsil ocaqlarından sayılan moskva şərqşünaslıq institutunu bitirmiş, ssri ea-nın şərqşünaslıq institutunun aspiranturasında təhsil almışdı. 1955-ci ildə namizədlik dissertasiyasını, 1969-cu ildə isə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmiş, 1993-cü ildə professor elmi adını almışdı. altmış ilə yaxın bir müddətdə amea tarix institutunda çalışan o.əfəndiyev 2001-ci ildən etibarən amea-nın müxbir üzvü idi.

o, azərbaycan səfəvişünaslıq məktəbinin banisidir. ilk dəfə məhz o.əfəndiyev səfəvilər dövlətinin azərbaycan dövləti olmasını tutarlı elmi faktlar əsasında sübut etmişdi. oqtay müəllimin araşdırmalarından əvvəl dövlətçiliyimizin səfəvi dövrü sanki tariximizin qaranlıqlarında itib-batmış gizli bir xəzinə idi.

mərhum alim səfəvi tarixi ilə əlaqədar bir sıra kitablar – monoqrafiyalar və qaynaqlar nəşr etdirmişdi: “xvi əsrin əvvəllərində azərbaycan səfəvilər dövlətinin yaranması” (rusca: bakı, 1961), “azərbaycan səfəvilər dövləti xvi əsrdə” (rusca: bakı, 1981; azərbaycanca: 1993 və 2007), “oruc bəy bayatın - iranlı don juanın kitabı” (rusca: bakı, 1988 - a.fərzəliyevlə birlikdə), “venesiyalılar şah i təhmasibin sarayında” (azərbaycanca və rusca, 2005), “rusiya və avropa oruc bəy bayatın - iranlı don juanın gözü ilə” (rusca: sankt-peterburq, 2007 - a.fərzəliyevlə birlikdə), “isgəndər bəy münşi. tarixi-aləmarayi-abbasi. i cild. ön söz, tərcümə, şərhlər və göstəricilər” (azərbaycanca, 2009 - n.musalı ilə birlikdə).

oqtay əfəndiyev vətənimizin orta əsrlər tarixinin digər dövrlərinin və problemlərinin öyrənilməsinə, elxanilər, qaraqoyunlular, ağqoyunlular və şirvanşahlar dövlətlərinin araşdırılmasına yönəlmiş məqalələrin də müəllifidir. bunlardan əlavə, o, azərbaycan tarixi üzrə 10-a qədər ümumiləşdirici əsərin yazılmasında yaxından iştirak etmiş, müstəqillik illərində çapdan çıxmış 7 cildlik “azərbaycan tarixi”nin üçüncü cildinin məsul redaktoru və başlıca müəlliflərindən olmuşdu. beynəlxalq ictimaiyyət tarixi keçmişimizlə bağlı bir çox gerçəklikləri məhz onun dilindən eşitmiş, onun qələmindən oxumuşdu.



uzun illər ərzində amea tarix institutunun “azərbaycanın orta əsrlər tarixi” şöbəsinə rəhbərlik edən o. əfəndiyev 6 elmlər doktoru və 12 elmlər namizədi yetişdirmişdir. tarix elmi qarşısındakı xidmətləri müqabilində o.əfəndiyev “şərəfli əməyə görə” medalı (1982), “şərəf nişanı” ordeni (1986) və azərbaycan respublikasının “şöhrət” ordeni (2004) ilə təltif edilmişdi. 2006-2007-ci illərdə görkəmli alim azərbaycan respublikası prezidenti yanında ali attestasiya komissiyasının tarix üzrə ekspert şurasının sədri olmuşdur.

2013-cü il fevral ayının 26-dan 27-nə keçən gecə çoxsaylı tarixçilər nəslinin ustadı, azərbaycan səfəvişünaslıq məktəbinin banisi, amea-nın müxbir üzvü, tarix elmləri doktoru, professor oqtay əbdülkərim oğlu əfəndiyev 87 yaşında vəfat etdi.
azens.az

george washington

abş-ın ilk prezidenti (1789-1797).

virciniyada keçirilən ilk kontinental konqresdə qətiyyətlə ingiltərənin müstəmləkə siyasətinə qarşı çıxanlardan biri olub. amerika hərbi qüvvələrinin ali baş komandanı kimi hərbi müqaviməti təşkil edən vaşinqton eyni zamanda, bu prosesə rəhbərlik edib. 8 il davam edən müharibə amerikanın tam müstəqilliyilə nəticələnib.

c.vaşinqton 11 fevral 1732-ci ildə virciniyada varlı plantator avqustin vaşinqtonun ailəsində dünyaya gəlib. 1752-ci il təqvim islahatında tarix 11 gün irəliyə çəkilib və elə o vaxtan 22 fevral c.vaşinqtonun doğum günü hesab edilib. uşaqlıq və yeniyetməlik dövrü, aldığı səthi təhsil onun gələcəkdə parlaq karyera sahibi olacağından xəbər vermirdi.



1743-cü il aprelin 12-də ailəyə bədbəxtlik üz verir. 11 yaşlı corcun atası vəfat edir. o vaxtkı ənənəyə görə, mirasın böyük hissəsi onun ögey qardaşları arasında bölüşdürülür. lakin qardaşlardan lourensin övladı olmadan vəfat edəcəyi təqdirdə, corc onun varisi kimi göstərilir.

atasının vəfatından üç ay sonra lourens varlı qonşuları uilyam ferfaksın qızı anna ilə evlənir. vaşinqtonun dünya görüşünün formalaşmasında ferfaksın böyük rolu olur. elə onun məsləhətilə 1748-ci ildə corc yerölçən kimi fəaliyyətə başlayır.

1752-ci ildə lourens vərəm xəstəliyindən vəfat edir və onun bütün varidatı, eyni zamanda aleksandria yaxınlığındakı maunt vernon malikanəsi corc vaşinqtona qalır. elə həmin vaxtdan o, mayor rütbəsində fəaliyyətə başlayır. çox keçmir ki, 22 yaşlı corc polkovnik rütbəsində fransız-hindu müharibəsinə cəlb edilir. burada o, özünü bacarıqlı hərbçi kimi göstərir. amma ingilis ordu zabitlərindən fərqli olaraq, onlara ikinci dərəcəli, ögey münasibət bəslənilir və demək olar ki, onun rəhbərlik etdiyi milis dəstəsindən yalnız sərhədləri qorumaq üçün istifadə edilir. bu, gənc vaşinqtonun qəlbində ingilis ağalığına qarşı dərin nifrət oyadır. bu hisslərin təsiri altında o, 1759-cu ildə istefaya gedib.

c.vaşinqton böyük sərvətə malik, dul və iki uşaq anası olan marta dendric kastislə ailə həyatı qurur. və özü də virciniya parlamentinin üzvü olan vaşinqton üçün müstəmləkənin plantator aristokratiyasına gedən yolda yaşıl işıq yanır.

vaşinqton 1763-cü ildən etibarən taxıl yetişdirməyə başlayır. böyük dəyirman tikdirməklə 60-cı illərin sonuna yaxın un ixracında uğurlar qazanır. beləliklə, o, plantasiyalarında nisbi iqtisadi sərbəstlik əldə edir.



10 may 1775-ci ildə filadelfiyada ikinci kontinental konqresin açılışı olur. bu konqresdə corc vaşinqton şimali amerika hərbi qüvvələrinin ali baş komandanı seçilir. ilk döyüşlərdən uğur qazanan vaşinqton ordusu 1776-cı ildə bostonu azad edir. müstəmləkələr bir-birinin ardınca öz müstəqilliklərini elan edirlər. bu hadisələrin məntiqi yekunu olaraq 1776-cı il iyulun 4-də filadelfiyada konqres “istiqlaliyyət bəyannaməsi” qəbul edir. t.cefferson tərəfindən yazılmış bu sənəd, yeni bir dövlət yarandığını elan etməklə yanaşı dünyada ilk dəfə insan azadlıqlarının şərhini verir. 1783-cü il dekabrın 23-də vaşinqton ali baş komandanlığı təntənəli surətdə konqresə qaytarır. bununla yanaşı güclü, mərkəzləşmiş hakimiyyətin yaradılmasının zəruriliyi haqqında hər bir ştat rəhbərliyinə məktub imzalayır. lakin ayrı-ayrı ştatların rəhbərliyi bu təklifə soyuq münasibət göstərir. onlar ştatlara daha geniş sərbəstlik verən konfederasiya tərəfdarı olduqlarını bildirirlər.

1787-ci ilin mayında yeni kontitusiya hazırlanması üçün konstitusiya konventi yaradılır. xüsusən a.hamilton və c.medisonu təkidi ilə vaşinqton konventə sədr seçilir. artıq c.vaşinqtonun prezident olacağı heç kimdə şübhə doğurmurdu. hətta 1788-ci il 4 iyul konstitusiya bayramı şənliklərində “vaşinqton prezident!” kimi şüarlar səsləndirilirdi.

nəhayət, 1789-cu il fevral ayının 4-də keçirilən prezident seçkilərində corc vaşinqton abş-ın ilk prezidenti seçilir. səslərin sayına görə ikinci yeri tutan con adams konstitusiyanın müvafiq maddəsinə, əsasən vitse-prezident olur. vaşinqtonun maunt vernondan nyu-yorka gəlişi bayram kimi qeyd olunur. o, 30 aprel 1789-cu ildə inauqurasiya nitqi söyləyir.

prezident olaraq ilk gördüyü iş hakimiyyətin icraedici orqanlarını yaratmaq olur. bunun üçün o, ətrafına intellektual və bacarıqlı şəxsləri toplayır. aleksandr hamilton maliyyə, tomas cefferson beynəlxalq əlaqələr, henri noks hərbi məsələlər, edmun rendolf ədliyyə naziri təyin edilir.

cəmiyyətdəki nüfuzuna baxmayaraq, o, ikinci dəfə prezident seçilmək istəmirdi. maunt vernona qayıdıb sakit həyat sürmək onun başlıca arzusu idi. lakin nazirlər arasındakı hərc-mərclik onun çox narahat edirdi. nazirlər bir fikirdə tam həmrəy idilər: “vaşinqton yenidən seçilməlidir!”

vaşinqton, xüsusən t.ceffersonun ciddi təkidlərindən sonra öz namizədliyi irəli sürür və 1792-ci il seçkilərində ikinci dəfə abş-ın prezidenti seçilir.

xatırladaq ki, o vaxt bir şəxsin iki dəfədən artıq prezident seçilməsinə hələ məhdudiyyət qoyulmasa da, o, bu imkandan sui-istifadə etməmiş, öz xələflərinə böyük nümunə göstərmişdir. f.d.ruzvelt istisna olmaqla, heç bir prezident üçüncü dəfə seçilməyib.



təsərrüfatla məşğul olan vaşinqton gündəlik yazmışdı. bu gündəlikdəki sonuncu qeyd 13 dekabr 1799-cu ildə edilmişdir. həmin gün o, fermalarına baş çəkir və yağan sulu qar onu tamamilə isladır. axşam evə qayıdarkən boğazında bərk ağrılar hiss edir. səhəri gün yüksək hərarət içində olan vaşinqtonu müalicə etmək üçün qonşu fermada praktika keçən üç həkimi çağırırlar. onların etdiyi müalicə yalnız qan alma olur. bu isə sonu sürətlə yaxınlaşdırır. axşam saat 10-a yaxın bu böyük insan əbədi olaraq gözlərini yumur.

istefaya çıxdığı 15 mart 1797-ci il tarixdən sonra maunt vernon malikanəsində yaşamağa başlayır və filadelfiyaya etdiyi qısa müddətli səfərləri nəzərə almasaq, buranı heç vaxt tərk etmir.

corc vaşinqton vəsiyyətnaməsində ona məxsus olan bütün qulların azad edilməsini yazır. o, müstəqillik haqqında bəyənnaməsinin prinsiplərini əsas tutaraq quldarlığı qəbul etmir, lakin quldarlığın tam şəkildə ləğv edilməsini də o dövr üçün qeyri-mümkün hesab edirdi. onun vəsiyyəti marta vaşinqton tərəfindən həyata keçirilmişdir.

juventus fc

bugün etibarıyla məni eski günlərimə qaytaran klub. o gün yaşadığım bir anı paylaşmaq istədim sizlərlə.

yuventus axırıncı dəfə finala çıxdığı vaxt 2003-cü ildə idi. deməli o vaxtda hələ bugünkü kimi xatırlıyıram yarımfinalda real madrid - juventus digər yarımfinal da inter - milan idi.

9-cu sinifdə oxuyurdum səf eləmirəmsə, həmən gün də məktəbdə müəlliməynən dalaşmışdım ərgən vaxtlarım idi müəllim orda oturma burda otur demişdi ora sənin yerin bura mənim yerim nağılvari söhbətlərdən sonra şilləni yapışdırmışdı sifətimnən. mən də sinifin ortasında rəzil olmuşdum bilmədim neyniyim qışqırdım bağırdım müəllimə itələdim qapını çırpdım çıxdım sinifdən. müəllimə çox pis pərt olmuşdu sinifdə uşaqlar sonra deyirdi ki, gözləri dolmuşdu və s. ( hələ də onun vicdan əzabını çəkirəm) sonra direktora gedib demişdi qısacası məktəbdən qovmaq səviyəsinə gəlmişdi, o gün də atam işlə əlaqəli rayona getmişdi. məktəbdən zəng eləyib atamı səhərsi gün məktəbə çağırmışdılar. o gecə də juve-real var idi.

nəsə başızı ağrıtmıyım. gecə oyunu izliyə izliyə papamı da gözdüyürdüm. papam gecə gəldi, başladı mən boyda kişini məktəbə çağırtmağa utanmırsan, nəbilim yekə oğlansan sənə yaraşır felan filan deyəndə mən də başımı sallıyırdım ki, trezeguet gol vurdu orda bir anlıq necə sevindimsə atam, mənə qulaq asmırsan deyib şapalağı yapışdırmışdı. atamın vurduğu tək şillə o vaxt idi. o gün juventusun qələbəsinə sevinəmməmişdim səhərə qədər məktəbdən qovulsam necə olacaq deyə düşünə düşünə yatammamışdım. an etibarıyla o günü yenidən yaşamış oldum.

gəncland

gəncədə qərb regionunun açıq havada inşa edilən ən böyük əyləncə kompleksi.

10 ha ərazidə salınıb. 20 ədəd müxtəlif attraksion quraşdırılıb. regionda ilk dəfə olaraq hündürlüyü 50 metr olan dairəvi karusel, eləcə də amerikan atraksion da gəncədə adrenalin həvəskarlarının istifadəsinə veriləcək.

"gəncland"də, həmçinin uşaqların marağına səbəb olacaq 60 ədəd heyvanat aləminə aid fiqur, 15 maşını olan avtodrom, oyun meydançası və qurğuları, nağıl personajlarından ibarət şəhərcik də inşa edilib. 2 il ərzində heydər əliyev park-kompleksində yaradılan bu imkanlardan elə uşaqlarını əyləndirməyə gətirən valideynlər də yararlana biləcək.


əyləncə məkanında 10 at olmaqla bir ippodrom, 50 metr uzunu olan 2 futbol meydançası da var. istirahət və əyləncə mərkəzi mayın 15-də istifadəyə veriləcək.

murad dadaşov

oğluna nəqliyat naziri ziya məmmədovun adını qoyan şoumen.

mən başa düşmürəm onsuz da sənin stilin, öz yolun var onsuz belə açıqlamalar vermək nəyivə lazımdı ki? hə çox sevirsən qardaşsan yenə də öz atannan nəbilim qaynatannan daha önəmli olabiləcək qədər sənə nə eliyə bilər ki? vəfat eləsə ya da xalq üçün gərçək anlamda böyük iş görən bir nazir olsa deyəsən ki hə düz eliyib. nə vaxt millət üçün can yandırıb, onlar üçün xeyriyə işi və s. görüb.

bütün günü xəbərlərdə ziyanın qoçularının xalqa qan uddurduğunu görürük. amma nə fayda bəlkə bir dəfə çıxıb xalqın arxasında durub. hələ o bir kənara mən bu nazirimizin səsini belə eşitməmişəm.

Allahın türkiyəsində belə sevmədiyimiz nifrət, elədiyimiz nazirlər nə hadisə olanda çıxır açıqlama verir. basıb bağlasa da nəsə danışır. görürsən ki, hə də bu adam yaşıyır.

mən arada sırada bu qoçularının taksi sürücülərini döyməsə adını heç gündəmdə də görmüyəcəm.hələ oğlu anar haqqında da vətənpərvər biri kimi tanıdığını deyib. ya bizim gözlərimiz kordu, yada ki nəbilim.

link

otellerdə yaşanan maraqlı əhvalatlar

lastminute.de saytının dünyadakı 500-dən çox otel ilə apardığı anket sonunda yayımladıqları əhvalatlardır.

almaniyanın drezden şəhərindəki 4 ulduzlu bir oteldə, qara kostyum geyinən otelin restoran müdiri və başdan aşağı ağlar içində olan otel aşbazı, olduqca yaşlı bir müştərinin otağının qapısını döyər. yaşlı müştəri otağının qapısını açdığında gördüyü mənzərə qarşısında şok olub, 'xeyr xeyr, hələ ölmə vaxtım gəlmiş ola bilməz' deyib və qapını dərhal bağlıyar.

şotlandiyanın paytaxtı edinburg'dakı bir oteldə müştərilərdən biri resepsıyona zin eliyər və otağından necə çölə çıxa biləcəyini soruşar. resepsiyondakı şəxs, otaqdan çıxmaq üçün yalnız tək bir qapının olduğunu söyləyincə bu cavabı verər: "yaxşı amma bu qapının üzərində, 'narahat etməyin' yazısı yazılıb axı."


ispaniyanın barcelona şəhərində bir otelin müştərisi əlində televizor pultu ilə resepsiyona enər və soruşar: "görəsən bu telefon necə işləyir?"

madriddəki bir otelin işçilərinə zəng edən təzə kürəkən, səhər oyandığında yatağında yoldaşının yanında tanımadıqları bir kişinin yatdığını deyər. sonrasında yataqdakı bu üçüncü adamın toy kutlamasına qatılan qonaqların biri olduğu, həddindən artıq içməsi nəticəsində səhv otağa girərək, təzə evlilərin yatağına yatdığı ortaya çıxar.


istanbulda 4 ulduzlu bir otelin müdiri günün birində qardaşını oteldə qonaq edər. iş çıxışında qardaşına ayırttığı otağa gedir. otağa girəndə minibardan içki içər, duş alar və traş olar. duşdan çıxınca qarşısında qardaşını deyil, tanımadığı bir müştərini görür. o an otaqları qarışdırdığını, qardaşı üçün ayırttığı otaq yerinə başqa bir müştərinin otağına girdiyini fərq edər və çox utanar.


milanda 4 ulduzlu bir otelə 2 nəfər rezervasyon edirlər. otel işçiləri yalnız iki nəfərlik üçün olan otağa bu cütlüyün yaxınlarının balkondan dırmaşdığını görər.

qızıl

həmişə niyə baha olduğu haqqında fikirləşdiyim metal.

çünki qızıl korroziyaya uğramır, sürtünməyə davamlıdır, görünüşü gözəl və cəlbedicidir.

asan emal olunur, kompaktdır və saxtalaşdırılması elə də asan deyil. buna görə də qızıl həmişə hər bir malın dəyərinə ekvivalent hesab edilmişdir, həmçinin pula da.

vaxtilə bütün dünyanı bürümüş “qızıl qızdırması”, qızılın istifadədə hədsiz dərəcədə çoxalması bu metalın qiymətinə də, iqtisadiyyata da mənfi təsir görtərmişdir. məsələn: orta əsrlərdə konkistadorların amerikadan ispaniyaya gətirdikləri külli miqdarda qızıl ölkədə qiymətlərin sürətlə artmasına və uzunmüddətli iqtisadi böhrana səbəb olmuşdur.

qeyd etmək lazımdır ki, ta qədimdən indiyədək qızıl öz dəyərini saxlamış, hal-hazırda da dünya bazarında hər bir mala ekvivalent kimi hesablanmaqdadır. hal-hazırda qızılın dəyəri daha yüksək, hətta əlçatmaz dərəcədə yüksək ola bilərdi, xx əsrin əvvəllərində dünyəvi valyutaların qızılla dəyərləndirilməsinin qarşısı alınmasaydı.

qızıl hal-hazırda maliyyə bazarının aktivlərindən biri hesab edilir. maliyyə bazarında qızılın qiyməti şəraitdən, vəziyyətdən asılı olaraq artıb-azala bilir. qızılın qiymətinin dəyişməsinə kənar təlabat, yəni – zərgərlik və ya digər istehsalat sahələri təsir göstərə bilir, amma bu çox vaxt hasilatın dəyərinin məhdudlaşdırılması ilə tənzimlənir.

yer kürəsində ən çox qızıl ehtiyatı dəniz sularındadır. amma bu hasilat gəlirlilik baxımından, hələ ki, elə də sərfəli deyildir.

azərbaycan soyadları

bizim soyadlarımızın yaranması sovet hakimiyyətinin qurulduğu ilk illərə təsadüf edir. hələ xix əsrdə azərbaycanlıların antroponimik modeli əsas adlardan və ata adlarından ibarət idi. kişilərdə ata adına “oğlu” və ya “zadə” (oğlu) əlavə olunurdu. məsələn: ibrahim səttar oğlu, ziya nəcəfzadə və s. qadınlarda isə “qızı” əlavə olunurdu. məsələn: reyhan qurban qızı və s.

bu cür soyadlar, əsasən, xüsusi imtiyazlara malik olan sinfin nümayəndələrinə şamil edilirdi. elə sovet azərbaycanı yaradılarkən də bu adamlara ilk olaraq soyadları verilmişdir. sadə adamlarda isə hələ uzun müddət ikitərkibli antroponimik model saxlanılmışdır. belə ki, sadə adamlarda fərqləndirmək və tanıtmaq üçün ada ləqəblər qoyulması modeli mövcud idi. məsələn: keçəl məmməd, çolaq əhməd, uzun qasım və s...

ilk azərbaycanlı soyadları ata, baba adlarından ibarət olurdu və bu adlara yalnız “oğlu” və ya “qızı” sözləri əlavə olunurdu. belə adlara indi də rast gəlinir. məsələn: əliağa səlimzadə və ya cəfəroğlu, səfəroğlu, ramazanzadə və s... amma sovet hakimiyyətinin ilk illərində azərbaycanda “ruslaşmış soyadlar” variantından istifadə olunmağa başlandı. misal olaraq: səmədov, qasımov, mansurov, vəzirov və s...

baxmayaraq ki, əksəriyyət azərbaycanlı soyadları patronimlərdən ibarətdir, bəzi hallarda peşələrlə bağlı olan soyadlara da rast gəlinir. məsələn: vəkilov, həkimov və s... bəzi hallarda isə soyadlarda “xan” və “bəy” sözləri də əlavə olunur. bu da soyadı daşıyanın yüksək statuslu nəsildən olduğunu bildirir. buna talışxanov, qubaxanov, şəkixanov və s. soyadarı misal göstərmək olar. bakıxanov soyadı da bu soyadı daşıyanın bakı xanı nəslindən olduğunu biruzə verir.

azərbaycanlı soyadları ölkədən kənarda da geniş yayılmışdır. belə ki, gürcüstan ədliyyə nazirliyinin vətəndaşların qeydiyyat reestri agentliyinin verdiyi rəsmi məlumatlara əsasən, gürcüstanda yaşayan azərbaycanlı soyadlarından ən çox yayılanı məmmədov (25.968 nəfər) və əliyev (17.605 nəfər) soyadlarıdır.

2013-cü ilin mart ayından azərbaycan ədliyyə nazirliyinin qərarı ilə azərbaycanlı soyadları öz kökünə qaytarılmışdır. belə ki, soyadlara “zadə”, “oğlu” və “qızı” sonluqlarının əlavə olunması rəsmiləşdirilmişdir. burada da, əsas məqsəd ərəb, fars və türk köklü soyadların sonluqlarının rus soyadı sonluqları olan “ov”, “yev”dən fərqləndiyini göstərməkdir.
azens.az

borçalı

dünyanın ən qədim insan məskənlərindən biri hesab edilən mahal.

qədim dövr mənbələri burada eradan əvvəl i minillikdə xəzərlərin əcdadları olan müşklərin yaşadıqlarını, eyni zamanda bu dövrdə iskit-kimmer tayfalarının burada məskunlaşdıqlarını qeyd edirlər.

etimoloji araşdırmalara görə borçalı toponiminin "börü" və "çala" sözlərinin birləşməsindən əmələ gəldiyi ehtimal edilir. mənası "qurd çalası" və ya "qurd oylağı" deməkdir. erkən orta əsr pəhləvi mənbələri bоrçalını «qоrdman» (qurd adamların yurdu), gürcü mənbələri «qurdis хеvi» (qurd çalası), ərəb mənbələri berşaliya və ya börüçölü, avropa səyyahları isə turque georgia, yəni türk gürcüstanı adlandırmışlar. alban tarixçisi musa kalankatlı ii – iv əsrlərdə barsillərin cənubi qafqazda möhkəmlənmələri haqqında məlumat vermişdir. bu isə borçalı termininin həm toponim, həm də etnonim mənasında işlənildiyini göstərir.

bоrçalı mahalının ərazisi indiki gürcüstan rеspublikasının cənub - şərq (dmanisi (başkеçid), bоlnisi (bоlus), marnеuli (sarvan, candar, qızılhacılı), qardabani (qaratəpə), zalqanın (barmaqsız) bir hissəsi, rustavi (bоstanşəhər), indiki еrmənistan rеspublikasının şimalını (nоyambеryan (baranlı), spitak (hamamlı), amasiya (ağbaba), stеpanavan (calalоğlu), kalininо (daşır)) əhatə еtmişdir. lakin istər çar rusiyasının, istərsə də sovet hakimiyyətinin dövründə bоrçalının yaşı 1000 illərdən bəri türk dilində оlan yеr adları süni şəkildə dəyişdirilmiş, qоndarma adlarla əvəz еdilmişdir. əvvəllər bu prоsеs iri rayоn mərkəzlərini, daha sоnra isə kəndləri əhatə еtmişdir.


eramızın ilk illərində buntürklərin və kimmerlərin törəmələri olan kəmərlərin makedoniyalı iskəndər tərəfindən buraya köçürülmüş iverlərlə apardıqları mübarizə ilə yanaşı, mənbələr ii əsrdən başlayaraq borçalıya əvvəlcə bulqarların, daha sonra isə hunların, savirlərin və onoğurların borçalı ərazisində möhkəmlənmələri haqqında məlumat verirlər. 628-ci ildə borçalı göytürk xaqanlığının tərkibinə qatılmış,daha sonra isə xəzər xaqanlığının nəzarətində olmuşdur.

türk tayfalarının borçalı ərazisində məskunlaşması cənubi qafqazın ərəb xilafətinin tərkibində olduğu illərdə də davam edirdi. xilafətin süqutu nəticəsində digər azərbaycan ərazilərində olduğu kimi borçalıda da qədim dövlətçilik ənənələri dirçəldildi – tiflis və dumanis əmirlikləri yaradıldı. bu əmirliklər adətən sacilər,daha sonra isə salarilər sülalələri tərəfindən idarə edilən azərbaycana bağlı idilər.

səlcuqluların cənubi qafqaza gəlişi ilə cənubi qafqazda , o cümlədən borçalıda da islam - türk amilinin qəti şəkildə qələbəsinə gətirib çıxartdı. 1118-ci ildə səlcuqlulara qarşı mübarizə aparmaq məqsədilə abxaz - kartvel hökmdarı david baqrationi (aqmaşanebeli ) 40 min qıpçaq türkünü borçalı və ona bitişik bölgələrə yerləşdirdi . 1121-ci ildə bu qıpçaqların köməyilə didqori döyüşündə səlcuqlu hərbi dəstəsi üzərində qələbə qazanan iv david tiflis müsəlman əmirliyini ləğv etdi və dmanisi əmirliyinin ərazisini işğal etdi.


bununla belə yerli əhalinin dini və etnik tərkibini nəzərə alan baqratilər sülaləsindən olan gürcü hakimləri kəsdirdikləri pullarda məhəmməd peyğəmbərin adını zərb etdirir, onların rəğbətini qazanmaq məqsədilə cümə namazlarına gələrək xütbələrə qulaq asırdılar. tiflisdə isə ümumiyyətlə donuz saxlamaq qadağan edilmişdi. iv david tərəfindən tiflisə köçürülmüş xristian əhalisinin bir qismi 1226-cı ildə xarəzmşah cəlaləddin tərəfindən qovuldu, qalanları isə islamı qəbul etdi.

xiii əsrin 20-ci illərindən başlayan monqol hücumları 60 - cı illərdə bütün cənubi qafqazın , o cümlədən borçalının da elxanilər dövlətinin tərkibinə qatılması ilə nəticələndi. başqa monqol ulusu olan qızıl orda ilə cənubi qafqaz uğrunda mübarizə aparan elxanilər, qızıl ordada hakimiyyətdə olan bərkə xanın yanından qaçıb gələn monqol feodallarını dumanisdə yerləşdirdilər.

xiv əsrin sonlarında cənubi qafqaza gələn əmir teymur 1386 - cı ildə borçalıdakı yağlıca düzənliyində ordugah quraraq borçalıda yaşayan qıpçaq ellərini özünə tabe etdi.



xv əsrin 20-ci illərindən azərbaycan qaraqoyunlu dövlətinin tərkibinə qatılan borçalı, bu dövləti əvəz edən ağqoyunluların xüsusi diqqət yetirdikləri bir bölgə idi. ağqoyunlu həsən padşah və onun oğlu sultan yaqubun dövründə borçalı ərazisində yerləşən, mühüm strateji məntəqə olan ağcaqala daha da möhkəmləndirildi.

xvi əsrin i rübündən başlayaraq osmanlı - səfəvi müharibələrinin gedişində dəfələrlə əldən - ələ keçən borçalı əsasən səfəvilərin nüfuz dairəsində qalmış və qarabağ bəylərbəyiliyinin tərkibində olmuşdur.

2002-ci ildə aparılmış sonuncu siyahıyaalmanın nəticələrinə görə əhalinin etnik tərkibində azərbaycanlılar üstünlük (cəmi əhali üzrə 45,1%, kənd əhalisi üzrə 62,5%) təşkil edir. ikinci ən çoxsaylı milli toplum gürcülər (cəmi əhali üzrə 44%, kənd əhalisi üzrə 28,4%), üçüncü isə ermənilərdir. regionda ailələrin sayı 133215-ə, hər ailəyə düşən insanların sayı isə 3,7 nəfərə bərabər olmuşdur.

bakı bulvarı

(bax: dənizkənarı bulvar)

bakı bulvarının ideyası bakı şəhər dumasının mühəndisi məmməd həsən hacınskiyə məxsusdur.

siyasətçi, ictimai xadim və mühəndis olan m. hacınski 1875-ci il martın 3-də bakıda doğulmuşdur. 1902-ci ildə isə peterburq texnoloji institutunu bitirmişdir. gənc mühəndis bir neçə ay moskvada maarifpərvər azərbaycan varlılarından şəmsi əsədullayevin neftayırma zavodlarının tikintisində çalışmış, həmin ilin axırlarında isə doğma bakıya qayıdaraq, şəhər upravasının (bələdiyyə) tikinti şöbəsinin rəisi təyin olunmuşdur.

m.h.hacıncki 1908-ci ildə bakı şəhər idarəsində tikinti şöbəsinə başçılıq etmiş, bakının abadlaşdırılması və inşaat işlərinin genişlənməsinə səy göstərmişdir; şəhərin baş planının (1898, müəllifi fon der nonne) layihəsini təkmilləşdirmişdir. 1909-1910 illərdə bakı dənizkənarı parkının salınması (tikintisi 1912-ci ildə başa çatdırılmışdır) və dəniz hamamının tikilməsi m.h.hacınskinin fəaliyyəti ilə bağlıdır.

hacınski1909-cu il. bakı dumasının iclasında bələdiyyənin tikinti şöbəsinin müdiri məhəmməd həsən hacınski çıxış edir: «əhalinin asudə vaxtının keçirilməsi üçün şəhərdə yeganə olan mixaylovski bağı (indiki filarmoniya bağı) azlıq edir və günün tələblərinə cavab vermir». ertəsi gün bakının bütün qəzetləri bu çıxışı şərh edir və xəbər verirlər ki, şəhərdə, axır ki, dənizkənarı bulvar yaradılacaq və bu işə məhəmməd həsən hacınski rəhbərlik edəcək.

bakı bulvarının layihəsi üçün müsabiqə elan edilir. müsabiqəyə şəhərin təxminən 30 memarı qatılır. onların arasında zivər bəy əhmədbəyov, ploşko, edel kimi ünlülər də vardı.

ilk bulvar indikindən xeyli qısa olub. ilk bulvar qafqaz merkuri körpüsündən (indiki kukla teatrı) başlayıb seyid mirbabayevin evinədək (azneft) uzanırdı. tikinti işləri 2 ilə bitir, 1911-ci ildən bulvar bakılıların sevimli məkanına çevrilir.

m.h.hacınski zaqafqaziya demokratik federativ respublikası (zdfr) hökumətində ticarət və sənaye naziri vəzifəsini icra etmişdir. seymin batum konfransında iştirak edən 6 əsas nümayəndəsindən biri olmuş, məhəmməd əmin rəsulzadə ilə birlikdə azərbaycan tərəfini təmsil etmişdir. zdfr-in süqutundan sonra (1918, 26 may) m.h.hacınski mayın 27-də yaradılan azərbaycan milli şurasının üzvü olmuş, 22.12.1919 – 15.02.1920 — illərdə daxili işlər naziri vəzifəsini yerinə yetirmişdir. o, milli şuranın azərbaycanın istiqlal bəyannaməsini qəbul edən 26 üzvündən biri idi. hacınski azərbaycan parlamentinin üzvü olmuşdur. o, əlimərdan bəy topçubaşovun başçılığı ilə paris sülh konfransında (1919-1920) iştirak edən nümayəndə heyətinin tərkibinə daxil idi. paris sülh danışıqları zamanı o, əlimərdan bəy topçubaşovla birlikdə abş, böyük britaniya, almaniya, italiya, türkiyə, iran və b. ölkələrin başçıları, dövlət nümayəndələri, diplomatları ilə görüşərək, azərbaycan xalqının istiqlal mübarizəsi, ölkənin ağır iqtisadi vəziyyəti, zəngin neft ehtiyatı haqqında məlumat vermişlər.

1920-ci il martın 30-da hökumət istefa verdikdə, azərbaycan cümhuriyyəti parlamenti yeni hökumətin təşkilini m.h.hacınskiyə tapşırdı. azərbaycan xalq cümhuriyyətinin taleyi üçün son dərəcə məsuliyyətli bir zamanda m.h.hacınskinin lənglik göstərərək hökuməti təşkil edə bilməməsi hakimiyyət böhranını daha da dərinləşdirmişdi.

azərbaycan xalq cümhuriyyəti devrildikdən sonra hacınski azərbaycan sovet sosialist respublikası ali xalq təsərrüfatı şurasında, zaqafqaziya dövlət plan komitəsində müxtəlif rəhbər vəzifələrdə çalışmış, azərbaycan şəhərlərinin abadlaşdırılmasında iştirak etmişdir. sovet hakimiyyəti dövründə azərbaycanın başqa görkəmli ictimai-siyasi xadimləri kimi m.h.hacınski də represiyaya məruz qalmışdır. l. beriyanın göstərişi ilə 1930-cu il dekabrın 3-də tiflisdə zaqafqaziya dövlət siyasi idarəsi (dsi) tərəfindən həbs edilərək, ağır işgəncələrə məruz qalan m.h.hacınski “azərbaycan milli mərkəzinin” işi üzrə ittiham olunmuşdur. 9 fevral 1931-ci ildə ağır həbsxana həyatına dözməyərək ürək xəstəliyinə və vərəmə tutulan m.h. hacınski, istintaq sənədlərinə görə, “özünü asmaqla” intihar etmişdir.
azens.az

laçın

əvvəllər adı abdallar olan rayon. 1923-cü ildən şəhər statusu alıb və 1926-cı ildən laçın adlandırılıb.

1930-cu ildə laçın inzibati rayonu təşkil edilərkən laçın şəhəri onun mərkəzinə çevrilib.

məşhur hind şairi əmir xosrov dəhləvinin həyatından bəhs edən mənbələrdə onun atasının soyadında «laçın» sözü diqqəti cəlb edir.onun adı belədir: əmir mahmud şəms laçın. tarixi mənbələrdən aydın olur ki, onun ata-babası hindistana orta asiyanın işğalı ilə əlaqədar gəlmişlər. o zaman «laçın» türk tayfası türkmənistanın cənubunda kopetdağında məskunlaşmışdılar. hindistanda yaşayıb-yaratmış, dövrünün ən böyük şairi əmir xosrov dəhləvinin adında tayfasının adı göstərilmişdir.

«laçın» türk tayfası xiii əsrin əvvəllərində türkmənistanın cənubundakı ərazilərdə yaşayırdı. monqolların hücumu zamanı laçın tayfalarının bir hissəsi azərbaycana pənah gətirib. onlar qarabağın yuxarı bölgəsində — xaçın məlikliyində, xəlfəlidə, eləcə də qarqarçay, həkəriçay hövzələri yaxınlığında məskən salmışlar. «laçın» türk tayfasının bir hissəsi isə hindistanda sığınacaq tapmışdır.

orta əsrlərdə azərbaycanda laçın qalası və laçın şəhəri də olmuşdur. qarabağda laçın qalasının olmasını kirakos gəncəli qeyd etmişdir. o, yazır ki, laçın həsən cəlalın qalalarından biri idi. azərbaycanda orta əsrlərdə laçın adlı şəhər də olmuşdur ki, bu şəhərdə pul kəsilirdi. bu şəhər çobani xanlarının zamanında daha da şöhrətlənmişdi.

ermənistan ordusu 1992-ci il mayın 17-də şuşanın turşsu kəndi və ermənistanın gorus rayonu istiqamətindən hücuma keçərək laçını işğal edib. işğal 18 mayda tam başa çatıb...

işğal nəticəsində 1 şəhər, 1 qəsəbə və 120 kənd düşmən əlinə keçib, 264 nəfər şəhid olub, 65 nəfər girov götürülüb, 103 nəfər əlil olub. rayon üzrə 1 yaşdan 16 yaşadək 24374 uşaqdan 18-i şəhid, 225 nəfəri əlil olub, 31-i hər iki valideynini itirib.

rayon ərazisindəki 133 iri və orta müəssisə, 20 tibb müəssisəsi, 217 mədəniyyət ocağı, 40-dək mədəni və tarixi abidə, onlarla təhsil müəssisəsi hazırda işğal altındadır.

laçınlılar respublikanın 57 şəhər və rayonunda müvəqqəti məskunlaşaraq, məcburi köçkünlük həyatı yaşayır. rayonun bütün icra strukturları ağcabədi rayonunun taxtakörpü ərazisində fəaliyyət göstərir.

qarabağ müharibəsində bütün istiqamətlərdə döyüşən laçının igid övladlarından 238 nəfər şəhid olub, 66 adam girov götürülüb, 105 nəfər əlilə çevrilib. müharibədə xüsusi şücaət göstərmiş laçınlılardan beş nəfəri azərbaycan milli qəhrəmanı adına layiq görülüb.

rayonun işğalını reallaşdıran düşmən qüvvələrinin böyük hissəsi laçın dəhlizi vasitəsi ilə daxil olub.

azens.az