mitoz bölünmə

orqanizmimizdə somatik hüceyrələrin başlıca bölünmə növü. mitoz 4 mərhələdən profaza, metafaza, anafaza, telofazadan ibarətdir. mitoz bölünməyə hazırlıq mərhələsi interfaza adlanır. mitoz bölünmə zamanı xromosom dəsti iki dəfə artır (kopyalanır) və daha sonra iki qız hüceyrə arasında bərabər sayda paylanır. beləliklə irsi material olduğu kimi hər iki qız hüceyrəyə ötürülür. metafazada hüceyrə mərkəzində tipik metafaza lövhəsi görülür. metafaza lövhəsi əkiz xromosomların hüceyrə mərkəzində düzülməsinə deyilir. daha sonra qütb cisimciklərinə doğru çəkilən xromosomlar, telofazada hüceyrələrarası arakəsmənin əmələ gəlməsiylə bölünmələrini tamamlayırlar. cinsi hüceyrələr istisna olmaqla bütün sağlam hüceyrələrimiz, diploid xromosom dəstinə- 2n ilə işarə olunur- malikdir. bu 23 cüt xromosoma işarədir. mitoz bölünmə zamanı yeni əmələ gələ hüceyrələr də diploid xromosom dəstinə malik olduğu üçün onlar da 2n ilə işarə edilir. meyozda isə irsi yük yarı-yarıya azalır və n ilə işarə olunur sadələşdirmək üçün.

varikosel

bilinən kişi sonsuzluq səbəbləri içində ən sıx qarşılaşılanıdır. bir çox kişi bu sadə xəstəlikdən xəbərsiz yaşayır. bunda yeniyetməlik dövründə pediatrların qızlara süd vəzi, oğlanlara da testis müayinəsini başa salmamasının da rolu var, sözsüz ki. varikoseldə daha çox sol testis, bəzən də hər iki testisdə testisin aşağı(distal) hissəsində əllə hiss edilən damar genişləməsi müşahidə olunur. əgər bu varsa həkimə müraciət edilməlidir. həkim palpasiyayla varikosel düşünərsə, diaqnoz və müalicə üçün istəyəcəyi 3 şey var:
-spermioqram
-hormon testi (qan)
-doppler usg (qızıl standart)
spermioqram alınması müəyyən olunmuş qaydayla, 24-48 saatlıq cinsel perhizdən sonrası və 2 fərqli vaxtda alınır cinsel perhiz
spermioqram nəticəsi sperm sayı, hərəkətliliyi, anormal sperm faizi, sperma miqdarı və s. kriteriyaları cavablandırır və cinsəl funksiyanın dəyərləndirilməsinə xidmət edir. bununla da gələcək müalicə proqramı müəyyən olunur. varikoselin medikal (dərman) müalicəsi yoxdur, tək müalicə cərrahiyyədir. mikrocərrahiyyə ən yeni müalicə seçimlərindəndir. əgər varikosel varsa və cinsəl funksiya pozulmayıbsa əməliyyat ehtimalı gecikdirilə bilər. sözsüz ki, bir neçə aydan bir spermioqramla cinsəl funksiya dəyərləndirilməsi apararaq.
qanda hormon (fsh/lh və s.) baxılması, əgər hormon profili normaldırsa əlavə patologiyaları ekarte edir.
varikoselin diqanozunda qızıl standart doppler usg'dir. usg ilə dəqiq diaqnoz qoyulur və varikosel dərəcələndirilməsi aparılır.

sözlük yazarlarının bürcləri

(baxma: sözlük yazarlarının ili)
(baxma: sözlük yazarlarının yüksələni)
(baxma: sözlük yazarlarının uğurlu daşı)
(baxma: sözlük yazarlarının bürclərinin ünsürü)
(baxma: firidun qurbansoy)
(baxma: səbuhi rəhimli)
(bax: ilham mirzəyev)

tuberculosis

qısaltması tbc olan, granulamatoz xəstəlik. əslində tuberkuloz təkcə ağciyərləri tutan xəstəlik deyil, sistemik xəstəlikdir. çox sıx rastlanır, hətta bizimki kimi ölkələrdə "hamıda var" səviyyəsində olduğu tədris olunur. tuberkulozun ağciyəri tutması, ağciyər formu ən çox ziyan verənidir, çünki bu zaman tənəffüslə yoluxur xəstəlik. ağciyərlər tutulubsa xəstə mütləq izolyasiya edilməlidir. ümumiyyətlə xəstəlik asemptomatik ya da latent dövrdə olur deyə çox vaxt gözdən qaçır və əlverişli şərait tapdığı anda- əlverişli şərait adətən hiv(+), orqan transplantasiyası, kimyaterapiya və s. olmuş immunsupressif vəziyyət olur- aktivləşir. bizə məktəblərdə intradermal (dəri içinə) edilən test (mantu) tuberkuloz antigeninə qarşı allergik reaksiyanı göstərir. tək bu testin diaqnostik əhəmiyyəti yoxdur, sadəcə həssas olanları, tapıb ikinci mərhələ testlərdən keçirmək üçündür. tarama testləri ikinci mərhələdə məktəbdən ağciyər qrafiyası- rentgen- çəkilməyə göndərilir. ağciyər rentgenində qovuqlar tuberkuloz ucun xarakterikdir, lakin həmişə qarşısınıza çıxmaya bilər. granuloma
tuberkuloz sistemik xəstəlikdi qanla və yaxud birbaşa yayılaraq müxtəlif orqan və toxumaları tuta bilər. qanla yayılan tuberkuloz miliyer tuberkuloz adlanır. iliyi, qaraciyəri, bağırsaqları və s. tutaraq orqana xas patologiyaları oxşar və ya fərqli tablolarla qarşımıza çıxa bilər. adətən tutduğu orqanlarda da granuloma əmələ gətirir. ən təhlükəli formlarından biri də tbc meningitidir- beynin əsasını tutması tipikdir. neyrologik problemlərlə, sinir tutulmaları , yeriyə bilməmə hallarıyla qarşılaşılır. beyin onurğa beyin mayesi testi gərəklidir.
müalicəsi xəstəliyin şiddətinə, forma və s.-yə görə fərqlənə bilər, amma standart 4-lü anti-tbc seçilir adətən: ethambutol, inh, pirazinamid və rifampisin
meningittə bura steroid də əlavə edilə bilir sinir tutulumu səbəbiylə.

aksaray

türklərin diliylə desək türklərin azınlık olduğu istanbul səmtidir. şəninə şeirlər, mahnılar, bayatılar yazıla biləcək yerdi, amma bir kəliməylə ifadə edəcək olsam, "qəhbəxana" deyərdim. əsasən axşam vaxtı simit sarayının yanında müxtəlif millətlərdən olan, adətən istifadə müddətini tamamlamış və ya tamamlamaq üzrə olan qəhbələr öz məhsullarını yüksək qiymətə alıcıların qarşısına çıxarırlar. bir az irəlidə, tramvaya doğru isə biri-birindən gijdıllaq insanlar- pezevenklər- sizə yaxınlaşıb "bayan lazım mı gençler?" soruşur. onlar da deyilənə görə, yoldan xam tutub aparıb barda filan qızların (qəhbə olub-olmadığı hələ ki, bizə məlum olmayan) hesabını ödədirlər. aksaray ümumiyyətlə istər avtovağzalının olması, istər burdakı insanların davranışı olsun 20 yanvarla oxşardılar, hətta mən onlara qardaşlaşmış səmtlər deyərdim. bir pis də şey var ki, azərbaycan, rus, gürcü restoranları aksaraydadı. hər dəfə kimləsə bu restoranlara gedəsi olanda o nöqtəsi simit sarayını yanı olur: "hardasan? -qəhbələrin yanına çatıram" və s.
ərəblər, neqrlər, bizim alverçilər, keçmiş sovet ölkələrindən gələnlər alışıb onlar nəysə də, aksarayda avropalı görəndə yazığım gəlir. elə bil surviora çıxıblar, acun bunları aksaraya buraxıb ki, davay yaşayın.