nazirlər kabineti yanında operativ qərargah

Həmin adlı instagram səhifəsində "Feminizm öldürür" adlı post paylaşılan qurum:

"son intiharlar, xüsusən Sevil Atakişiyevanın ölüm faktı bizə bunu göstərdi ki, Feminizm olduqca təhlükəli bir cərəyandır və övladlarımızı uçuruma aparır. Feminizm qadınlara saxta azadlıq konsepsiyası (nə istəsən et,hara istəsən get, ailə dəyəri heçdir və.s.) təqdim edərək onları bu saxta konsepsiyanın köləsinə çevirir. Bunun köləsi olan insanlar isə, mümkünsüz olduğunu gördükdə intihara üz tuturlar. insanlara bu saxta konsepsiyanın zərərlərini aşılayıb, bunun azadlıq olmadığını, əksinə azğınlıq olduğunu təqdim etmək vətəndaş kimi hamımızın borcudur."

Gördüyünüz kimi yoldan keçən hər hansı birinin asanca qura biləcəyi qeyri-aydın, mübahisəli arqumentdir. Yazarları postu siyasət barədə yanlış informasiya yayma səbəbilə raport etməyə dəvət edirəm. It is inappropriate -> False Information -> Politics

https://www.instagram.com/p/CLmcNTclXef/?utm_source=ig_web_copy_link

Edit: post silindi

Edit: post bərpa edildi və daha sonra yenə silindi

availability heuristic

Bir koqnitiv psixologiya termini olub, hansısa bir məsələyə fikir bildirərkən yaddaşımızda daha yaxşı qalan nümunəyə istinad etmə meyilliliyinə deyilir (availability - mövcudluq, əlçatımlılıq, heuristic - qısayol). Misal üçün, "sağlam səhər yeməyində nə olmalıdır?" sualına cavab axtararkən bir çoxumuzun ağlına əvvəlcə yumurta misalı gələ bilər. Bunun səbəbi kobudca yaddaşda yumurta konseptinin səhər yeməyi mövzusunda daha əlçatan, tez ağla gələn olmasıdır.

Bu koqnitiv meyillilik çox vaxt yanıldıcı da ola bilir. Ağlımıza tez gələn qavramlar həmişə həqiqəti əks etdirmir və hətta statistik data, ondan alınan informasiya ilə ziddləşə bilir. Məsələn, messengerlərin darkwebdən daha təhlükəli olması başlığında ilk entry messengerlərin darkweb saytlarından daha təhlükəli ola biləcəyi informasiyasını statistik data ilə təqdim edir. Halbuki, availability heuristic müəyyən səbəblərdən bizə intuitiv şəkildə darkwebin daha təhlükəli olduğunu düşünməyə vadar edir. Bu sual həmin entryni oxumamış təsadüfi birinə verilsə, bu meyillilik səbəbilə darkweb cavabını vermə ehtimalı yüksəkdir.

(baxma: availability bias)

jean paul sartre

Fəlsəfəsinə dərindən maraq bəslədiyim filosoflardan biri olub həmişə.

Belə bir maraqlı xatirəm var bu mövzu ilə bağlı; Deməli, bir dəfə dostumda qalarkən axşam söhbət söhbəti açdı, Sartrın adı keçdi. Dostum qayıdıb "Sartrı xoşlamıram, adam azad seksi təbliğ edir, arvadının başqaları ilə yatmağına normal baxır" kimi bir ifadə işlətdi. Biz orada iki saat adamın fəlsəfəsini yox, "Sartr və azad seks", "Sartrın arvadının başqaları ilə yatması" (Sartr evlənməyib, sadəcə partnyoru Simone De Beauvoir ilə açıq münasibətdə olub) mövzularını müzakirə etdik. Halbuki, Sartrın fəlsəfəsində "azad seks" anlayışı heç vaxt mərkəzi bir tema olmayıb, sadəcə Sartrın azadlıq qavramının bir əlavə məhsulu olar bu anlayış, olsa-olsa.

Deməyim odur ki, Sartrın ekzistensializmi insan həyatını ən çox maraqlandıran, lakin buna baxmayaraq, orta insanın normal olaraq qavraması çox çətin olan mövzudur. insanlar üçün Sartrın "arvadının" kimlə yatması daha qavranılması asan mövzudur. Sartr insan həyatı haqda yazır, lakin o qədər detallara və xırdalıqlara girir ki, insanı bu qədər maraqlandırmalı olan mövzunu insan oxuyub başa düşə bilmir.

Əlbəttə, bu demək deyil ki, Sartrın yazdıqları mütləq ali səviyyədə, fəlsəfənin pik nöqtəsidir ki, insanlar üçün onu anlamaq çətindir. Sadəcə orta insan bu qədər xırdalığı, konsepsuallığı beynində emal/proses etməyi sevmir. Bundan əlavə, mən Sartrda da hər şeyi öz fəlsəfəsi ilə izah etmə meyilliliyi görürəm. Yanıla bilərəm, təbii.

Sartr "Varlıq və Heçlik" kitabını Heideggerin " Varlıq və Zaman" kitabına bir cavab olaraq yazmışdı. Fəqət Heidegger Sartrı onun fəlsəfəsini yanlış anladığı və əsəri Heideggerin nəzərdə tutmadığı fəlsəfi məcraya çəkdiyi iddiası ilə tənqid etmişdi. Bu tənqid bir az məndə sadə, amma gözəgəlimli bir paltarın bəzədilərək türklərin deyimi ilə "kokoş" və ya " rüküş" hala salınması təəssüratını oyadır.

Heideggerin fəlsəfəsi mənə Sartrınkından daha cazib gəlir. Yəqin, sözlük nikim da bunu göstərir.

azərbaycan əsgərlərinin erməni əsgərlərinə qarşı davranışı

the guardian son hadisələrlə bağlı "Videoda Dağlıq-Qarabağda başı kəsilən iki kişinin kimliyi müəyyənləşdirildi" başlığı ilə təzəcə xəbər yayımladı. Xəbərdə başı kəsilən iki erməni kişinin kimliyi və hadisənin necə baş verdiyi haqda məlumat verilir. The Guardian çox oxunan qəzetdir və Azərbaycanın hərbi qüvvələri haqda bədnam təəssüratın bu saytda verilməsi, sözsüz ki, bizim üçün fərəhləndirici bir şey deyil. Bizim milli medianın təkzib etmək üçün kifayət olmayacağı bir publikasiyadır.

seder-masochism

Tövratın ikinci kitabı "Çıxış" (bax: exodus) mövzusunu ələ alan satirik, dram-komediya janrında musiqili animasiya filmi. Nina Paley tərəfindən hazırlanıb. Demək olar, filmin tamamı kitabda bəhs edilən hadisələrin animasiyası üzərinə müasir janrda mahnıların səsləndirilməsinə həsr edilib, isanın danışdığı hissələr istisna olmaqla. Ən xoşuma gələn musiqili səhnə isə finala saxlanılan "This Land is Mine"dır, hansı ki tarix boyu Qüds üçün savaşan millətləri göstərir:

(youtube: )

(youtube: )

azərbaycan əsgərlərinin erməni əsgərlərinə qarşı davranışı

Sırf müharibənin və ya bizə qarşı edilən müharibə cinayətlərindən ziyadə, Azərbaycanlılara uşaqlıqdan indoktrinə edilən armenofob propaqandanın nəticələrindən biri kimi şərh edilə biləcək davranış. Bu müharibə olmasa belə, erməni xalqına qarşı Azərbaycanlılarda yaradılmış nifrət səbəbilə belə hadisələrin ortaya çıxma potensialı mənə ehtimal daxili gəlib həmişə.

Bu nifrət sistematik tərzdə yaradılıb, təhsilə belə inteqrasiya edilib. Tarix dərsinin ilk keçildiyi sinifdən (5-ci sinif) bəri tarix kitablarında anti-erməni, insanlıqdan çıxarıcı ifadələr işlənilir, hansı ki, o yaşda uşaqlar buna bu şəkildə məruz qalmamalıdır psixologiyalarının sağlamlığı üçün. Məs: erməni faşistləri, terroristləri, quldurları, bizə qarşı soyqırım törədənlər, hamilə qadınlarımızı öldürənlər və bunun kimi bir çox qrafik ifadələrə uşaqları kiçik yaşdan məruz qoyduqda, onların böyüyüb bu qədər kinli olması və bu cür arzuolunmaz hadisələrin subyekti olub öz imiclərini zədələmələri təəccüblü deyil. Əlbəttə, ermənilərin bizim əhaliyə qarşı cinayətləri olub, lakin bunları uşaqlara izah etməyin ədəb-ərkanı var. Oxuduğum orta məktəbdə dil-ədəbiyyat müəllimimiz uşaqlara "erməni körpəsini boğaram, heç yazığım da gəlməz" deyirdi, özü də qadın idi. Siz təsəvvürünüzə gətirin artıq vəziyyəti.

Buna qarşılıq erməni tarix kitablarında, maraqlı şəkildə, azərbaycanlılara qarşı bu dərəcədə destruktiv propaqanda yoxdur. Səhv etmirəmsə, Azərbaycan mövzusu erməni tarix dərsliyində 9-cu sinifdən əhatə olunur. Azərbaycana qarşı neqativ ifadələr var, lakin bizimki qədər dehumanizasiya yoxdur. Bəlkə də, erməni dövləti Azərbaycanın açıq şəkildə onlardan güclü olduğunu nəzərə alaraq maksimum dərəcədə dərsliklərdə bu nifrəti təbliğ etməyi özləri üçün təhlükəli hesab edir. Nəticədə, Rus hakimiyyəti də bizim xalqımızın başına hər cür oyunu açıb, lakin ruslar ermənilər qədər qaralanmır Azərbaycanda əksinə təzədən ölkəyə gətirilir, çünki güclüdürlər. Bu bir az vətənpərvər ritorikanın ikiüzlülüyünü ortaya sərir; ruslara qarşı heç bir anti-təbliğat aparılmır, halbuki, ağlı olan hər kəs bilir kimin bizə ən böyük təhdid törətdiyini.

zülm görənin zülm verənə çevrilməsi

Paulo Freire-ın " Pedagogy of the Oppressed" (Zülm görənin pedaqogiyası) kitabında keçən ifadə. Orijinalı ingiliscə belə tərcümə olunur:

“The oppressed, instead of striving for liberation, tend themselves to become oppressors.”

"Zülm görənlər azadlıq üçün savaşmaq əvəzinə, özləri zülm verənlərə çevrilməyə meyl edirlər."

Əlbəttə, "bütün zülm görənlər zülm verənə çevrilir" kimi ümumiləşdirmə elmi bir baxış bucağı deyil. Halbuki, zülm görən birinin zülm verənə, aqressiv, güc yolu ilə istəyinə nail olana "çevrilməsi" kimi bir tendensiya və ya fenomen qeyri-həqiqi deyil.

Freire-ın kitabı ənənəvi qərb dəyərlərinin öyrənimlərindən çox uzaq olduğu deyilir. Totalitar dövlətlərdə bu kitabın oxunmasının problemli olduğunu da oxumuşdum. Hətta irqi ayrıseçklik dövrü Cənubi Afrikasında bu kitab qadağan edilmişdi.

Belə baxdıqda, bir qədər "vague", ümumi, səthi olaraq qiymətləndirilə biləcək bir tezisdir. Bilirik ki, hər hal spesifikdir, hər şeyin səbəbi ayrıdır. Yenə də, belə bir fenomenin həqiqətdən çox uzaq olduğunu düşünmürəm, xüsusilə, siyasi-sosial məsələlərdə. Yenə "vague" nümunələr verəcəm; cəmiyyətdə hansı aktivist qrup, sosial və siyasi dəyişikliyə can atan insanlar marjinallaşdırılırsa, susdurulursa, (fiziki, mənəvi şiddət vasitəsilə) bir sıra nümayəndələrinin reaksiyalarındakı aqressiya səviyyəsi, özünü-müdafiə intensivliyi yüksələ bilir. Nəticələri isə fərqli kontekslərdə fərqli cür özünü büruzə verir. Tarixi nümunələr də var, lakin onlar çox daha ümumiləşdirilmişdir deyə, o mövzulara girməyəcəm.

Freire-ın kitabı az tənqid qəbul etməyib, lakin yenə də oxumağa dəyər, məncə.