müqəddəs varfolomey

1572-ci il avqustun 24-də parisdə baş vermiş (sonra fransanın digər şəhərlərinə də yayılmış) qətliam.
məlumdur ki, 16-cı yüzilliklə avropada reformasiyalar sonrası katoliklik və protestantlıq ayrılmışdır. amma məzhəb fərqliliyi bir dinin iki təriqətinin daşıyıcılarının arasına od kimi düşmüş, hərbə qədər gedib-çıxmışdır. 1570-ci ildə üçüncü qugenot (katoliklərin protestantlara verdiyi jarqon ad)müharibəsi də sülhlə bitmiş, o dövrün fransa kralı 9-cu karl protestantlara bəzi hüquqlar vermişdir. həmçinin sülhü möhkəmləndirmək məqsədi ilə bacısı marqarita valuanı protestant başçılarınnan birinə( navaralı henri) ərə vermişdir. toy 18 avqust 1572-ci ildə baş tutmuş, əyanların içində toyda protestantlarında qaynıyıb-qarışması katoliklərin etirazına səbəb olmuşdur.
protestantların lideri admiral kolinyi isə öz növbəsində get-gedə 9-cu karlın gözündə yüksəlmiş, hətta o karlın məsləhətçisi olaraq da işləmişdir.
1572-ci ildə avqustun 22-si kolinyi-yə qarşı təşkil olunmuş sui-qəsd sonrası qugenotlar karldan bunu edənin cəzalandırılmasını istəmiş olsalar da karl baş verə biləcək vətəndaş müharibəsinnən çəkindiyi üçün etiraz etmişdir. yaranan xaosdan istifadə edən karlın qatı katolik olan anası yekaterina mediçi oğlunu inandıra bilmişdir ki, protestantlar öldürülsə səs-küy yatar. bununçün "varfolomey gecəsi" 24 avqust seçilmişdir.
gecə parisin qapıları bağlanmış, kilsə zəngi əhalini "cihad"a çağırmışdır. iki gün öncəki sui-qəsddən salamat çıxan kolinyi həyat yoldaşı ilə otağındaca öldürülmüşdür.
məlumata əsasən protesstantlar yaşayan evlərə əvvəlcədən təbaşirlə işarə qoyulduğuna görə millət onları çətinlik çəkmədən tapıb öldürüb. (təcavüzün olduğu da deyilir). qətliam 5-6 gün çəkib fransaya yayılıb. xəbər roma katolik kilsəsinə çatanda məşhur papa 13-cü qriqori bunu fişəng atmağla qeyd etdirmişdir. fransa üzrə varfolomey qətliamının qurbanlarının sayı 10 milyon (tək parisdə 3 milyon) kimi qeyd edilib.

son tutaşma

20-ci əsrin 70-ci illərində ssri-nin avropa ölkələri ərazisində ortamənzilli raketlər yerləşdirməsi ilə başladığı iddia edilən soyuq müharibənin son dövrlərinə verilən şərti ad.
son tutaşma həmçinin ssri-nin əfqanıstana qoşun çıxarmasıyla davam etmişdir.
1979-cu ilin 24 dekabrında ilk ssri əsgərləri əfqanıstan ərazisinə girmiş, 1989-cu il fevralın 15-i son sovet ordusu əfqanıstannan çıxmışdır. əfqanıstana giriş guya ölkədə sabitliyi bərqərar etmək məqsədi güdürmüş kimi qələmə verilsə də, işğal olduğu açıq-aşikar bilinmiş, abş, qərbi avropa dövlətlərinin kəskin etirazına səbəb olmuşdur. hətta 1980-ci il moskvada keçirilmiş yay olimpiya oyunları da baykot edilmişdir. qərbin əfqanıstandakı mücahidlərə silah yardımı və xalqın ssri-yə qarşı müqaviməti nəticəsində qarbaçov hökuməti zəif olduğunu anlamışdır. əslində son tutaşmanın bitmə tarixi ssri-nin raket yerləşdirməkdən əl çəkəcəyi haqqda öhdəlik götürdüyü gün (8 dekabr 1987-ci il)qəbul edilir. amma ordunun əfqanıstannan tam çıxarılma prosesi 2 il çəkmişdir.
abş, ssri arasında cenevrə, reykyavik, vaşinqton zirvə görüşlərinin rolu danılmazdır.
ssri-i ən çox 1984-cü ildə (2343) ən az isə 1989-cu ildə (53) əsgərini itirmiş, ümumilikdə sovet ordusunnan 14 minnən çox əsgər həlak olmuşdur. əfqanıstanda həlak olanların sayını isə amerikalı tədqiqatçılar 2 milyon yarım olaraq göstərirlər.

franz ferdinand

18 yanvar 1863-28 iyun 1914-cü illərdə yaşamış və avstrya-macarıstan imperiyasını vəliəhdi olmuş şəxs.
o 1900-cu ildə tanınmamış bir nəsildən olan sofie ilə ailəsi qarşı olsa da evlənmiş, əmisi joseph ferdinand tərəfindən vərəsəlik hüququnun ləğv olmasına baxmayaraq vəliəhdliyini qorumuşdur. 1914-cü ildə belqrada səfəri zamanı baş vermiş sui qəsddən salamat çıxsa da, 28 iyunda bosniyada sarayeva şəhərində gecə 01:15 radələrində arvadı sofie ilə üstü açıq maşında gəzişərkən serb millətçisi qovriel prinsip tərəfindən güllələnmişdir. 5 güllə ilə prinsip həm onu, həm xanımını öldürmüşdür.
onun ölümü bir ay sonra başlayacaq olan birinci dünya müharibəsi üçün bəhanə olmuşdur.

toyda dava çıxması

qəribə olsa da bəzi kəndlərdə ənənə. onsuz da hansı bölgədən olduğumu o vaxtlar bildirdiyimçün deyim ki, bu dava çıxması başlığı elə belə açılmıyıb.

sabirabad rayonunda quruzma adlı bir kənd var. bu kəndin toylarında dava düşmə bir adətdir. belə ki, axşam saat 9 olan kimi (9-a qədər sakitlik olarsa) bəy qalxaraq öz stolunu çırpır ki, "mən kişi deyiləm bəyəm? niyə toyumda dava düşmür?" sonra aləm qatışır bir-birinə. amma dava səbəbsiz olduğu üçün sakitləşir.

deməli sabirabaddan klarnetçalan bir zahid var. (tanıyan olar hər halda).
bunu bu quruzma kəndinə toya muzikant kimi çağırıblar. deyiblər ki bəs yaxşı da pul veririk. bu da ki, bu dediyim adətdən xəbərsiz imiş. oturub dostlarıynan söhbət eliyəndə deyib ki, bəs belə-belə dəə ayın filan günü toydayam. toy yiyəsi də imkanlıdı babat pul verir zad...
soruşublar ki, bəs toy hardadı? quruzma deyəndə deyiblər ki, canıva yazığın gəlirsə ora getmə. dava salırlar hər toyda. bu da deyər ki o cür puldan keçmək olar?
gedər toya. saat düz 9-a 5-10 dəqiqə qalmış görər ki, bir kişi əlində şüşə butulka buna yaxınlaşr...bir yol eliyib maşının minib aradan çıxmaq istiyər amma nə xeyri? maşını minib filan qədər gedənnən sonra görər ki, toy adamları bunu 4 tərəfdən maşınnan mühasirəyə alıb. qaytararlar bunu toya. toy yiyəsi cəza olaraq bunu səhərüzü 5-ə kimi buraxmaz. amma pulunu kəsməz tam verər.
belə şeylər də olur həyatda.

uşaqlara din dərsi vermək

olduğca normal bir şeydir. bir uşağa darvinin təkamül təliminnən daha asan öyrədilə bilən şeydir. kiçik yaşlı uşaq dinlər haqqında məlumatlı olmalıdır ki, sabah dindar və ya dinsiz olması haqqında nəsə arqument gətirə bilsin. bəli bir uşaq azdan-çoxdan dinlər haqqında, əqidə prinsipləri haqqında məlumatlı olmalıdır. bu uşağın din öyrənməsi onun gələcəkdə gözübağlı olması demək deyil. tam əksidir. hətta konfutsiliyi də oxumalıdır. necə ki, tarix fənnində illər əvvəl insanların hansı əmək alətlərindən istifadə etdiyini öyrənirik, o cür də daim var olan inancları barədə də öyrənməli deyilik mi?
bilmədiyi bir şeyə qarşı etiraz etmək axmağlıq olduğu kimi, inandığı haqqında məlumatsız olmağın da axmağlıq olduğunu nəzərə alsaq bir insan din haqqında məlumatlı olmağla inanıb-inanmadığını müəyyənləşdirə bilər. onsuz da heç kim 5-6 yaşlı öz hərfini yeni öyrənən uşağa "bu əlifdir bu ba-dır" "bu hərəkədir"deyə öyrətmir. uşaq böyüyüb bu yolu seçəndə bunları öyrənir.

öyrənildiyində təəccübləndirən məlumatlar

hindistanlıların öz tarixlərinin müəyyən bir qismini xan sülaləsi dövründə yaşamış çin tarixçilərindən öyrənməsi.
çin tarixçilərinin də öz növbəsində çin tarixində baş vermiş döyüşlərdə döyüşçü sayını çox vaxt şişirməsi. (bəzən 10 dəfəyə qədər).
yaraşığlı oğlanların nəzərə çarpacaq qədərinin və gözəl qızların da müəyyən qisminin sentyabrda doğulması.
erkək qütb ayılarının və dişi əqrəblərin yamyam(kanibal) olması.
qrenlandiyada insanların yeməyin dadlı olduğunu bildirmək üçün gəyirməsi. həmçinin ölkənin paytaxtı qothob(nuuk)da ilin ən uzun günü 21 iyunda günəşin qothob vaxtı ilə təqribən 02:55-də çıxıb növbəti gün 00:05 də batması.

şokolad

ilk dəfə qədim mayalıların istifadə etdiyi qida. o vaxtlar su kimi içilirmiş. adı da "choco" (köpük) "alt" (su) köpüklü su mənasına gəlir.
şokoladın əsas xammalı kakao ağacıdır. təsadüfi deyil ki, şokoladda kakao yağı olmazsa o əsl təmiz şokolad deyildir. əsl şokoladın acılığı olmalıdır ki, buna o acı dadı verən də kakao tozudur. şokolad tərkibindəki flavenoidlərə görə faydalıdır. flavenoid ürək-damar xəstəliyinin düşmənidir və xolisterinin səviyyəsini də normallaşdırır. həmçinin tərkibində kofeini xatırladan maddələr və bunnan əlavə marixuana tipli maddələr də var.
əsl şokolad tərkibindəki kakao yağına görə ağızda əriməlidir. əks halda onun tərkibində kakao yağı yox başqa növ yağ var və şokolad təmiz deyil.
doğurdan da o ehtirası stimullaşdıran afrodizyakdır hətta bu səbəblə 1674-cü ildə ona vyanadakı yepiskop tərəfinnən qadağa da qoyulmuşdur.
düzgün qəbul edilərsə, şokolad kakao yağı, kakao tozu, süd və lesitin-in heyrətamiz vəhdətidir və cana faydası vardır.

fobofobiya

əksər hallarda kişilərdə müşahidə olunan fobiya növü. məsələn kişi qadının qoruyucusu kimi özünü görərkən başqa vaxt qorxduğlarınnan yenə qorxmağdan qorxur.
elementar öz yaşadığım hadisədən misal çəkim. sevgilim gəlmişdi qohumları gilə (bunun qohumu qonşumuzdu) onda da yollar yenicə ayrılıb. bunu görən kimi şoka düşmüşdüm (deyəsən sevinirdim) amma qonşu həm bu qızı necə sevdiyimi, həm də ki, itdən necə qorxduğumu bilirdi. * glş
elə
"-arabist o iti qov....qorxur"deyəndə şokdan ayıldım. qorxmamalı idim təbii ki, itdən. o an fobafobiya yaşadım. güc tapıb o yekəpər iti elə it kimi də qovdum. * glş