robert prosineçki

millinin yeni baş məşqçisi. deyilənə görə dahi futbol funksionerimiz elxan müəllim parisdə görüşüb ilinə 3 milyon dollara razılaşıb.
prosineçki futbolçu kimi həm realda, həm də barçada oynayıb. məşqçi kimi də kayserisporda. hətta biliçdən əvvəl beşiktaşa gətirilməsi söhbəti var idi. səhv etmirəmsə elə biliç xorvatiya millisində işləyəndə onun köməkçisi olub.
kişiyə böyük simpatiyam var. ən azından demək olar ki, berti müəllimdən fərqli olaraq lazım biləndə özü çıxıb gedəcək. çünki özünə hörmət eliyən oğlanlardandı.
yaxın 10 gün ərzində rəsmi müqavilə imzalaması gözlənilir.

platon

yaxşı oğlanlardan biri olub.
ərəblərdə p hərfi olmadığına görə islami ədəbiyyatda adı əflatun olaraq keçir.
şairin qəşəng bir sözü var ki, üzərində ciddi təfəkkür etməyə ehtiyac duyulur. mağara alleqoriyasından:"mağaranın çölünü görə bilən insan bunu çölü görə bilməyənlərə - içəridəkilərə başa salmağa çalışdıqda anlaşılmamaq ilə imtahan olunacaq".
müslimin müqəddiməsində ibni-məsud deyirdi ki, sən bir camaata dərk edə bilməyəcəyi bir şey desən, bu mütləq bir qisminə fitnə olar.

4 4 2

4-4-2 deyəndə nədənsə mənim ağlıma günorta namazı gəlir. amma deyəsən bu başlıqda futboldakı 4-4-2-dən bəhs olunur.
bu sxemin əsası ingiltərədə qoyulub. azı 40-50 illik tarixi var. 90-cı illər fransasının, sonradan hətta braziliyanın da istifadə elədiyi (onlarda biraz fərqli idi. cinahlar çox hücuma çıxırdı) bu taktiki düzülüş azərbaycanlı futbol mütəxəssiləri tərəfindən tam fərqli bir ruha büründü. sözün açığı axır vaxtlar elə də çox futbola baxmıram. ola bilər ki, biraz köhnəlmiş düzülüşdü. amma yenə də 4-5 klubu çıxmaq şərtilə ingilis klubları yenə də istifadə edir biraz motifikasiya olunmuş formasını. türk klubları hələ təzə-təzə öyrənirlər bunu oynamağı. 4-1-3-2 kimi. bu da dayaq yarımmüdafiəçilərinin eyni anda daha çox funksiya yerinə yetirməsi ilə bağlıdı. yəni bir dayaq həm müdafiə, həm hücum oynaya bilir indi. misalçün, yaya toure. qaqaşın oyun ərzində ayaq basmadığı yer qalmır. bu düzülüş italyanların 3-lü müdafiəsinin meydana gəlməsində ciddi rol oynamışdı. daha doğrusu 3-5-2-dəki iki cinah müdafiəçisinin oyununa. çünki 4-4-2-də də cinah müdafiəçiləri çox az hücma çıxırlar. almanların əsasını qoyduğu 3-5-2 tamam fərqlidi və daha əvvəl yaranıb. italyanların bu versiyadakı 3-5-2-si 2000-ci illərdə elə də tutmadı. amma yuventus son 2-3 ildə yenə bu versiyaya qayıdıb. hansı ki, elə də pis alınmır.
sonradan saxta 9 daha da məşhurlaşdı. hansı ki, məncə bunu dünyada ən mükəmməl oynayan iki klub var idi. mançester və barselona. mançesterdə rooney, barçada messi. xüsusən ibrahimoviçi göndərəndən sonra 2 il messi orda oynadı. indilərə qədər sırf hücumçu kimi oynayırdı. amma bu 4-4-2-də daha yaxşı alınırdı. mançesterdə isə böyük ustadımız ferguson bunun ən ideal variantını gətirmişdi. uzun illər bizi bu oyuna məhkum elədi. ancaq sonradan o da 4-3-3-ün cazibəsi qarşısında davam gətirə bilmədi.
4-4-2-nin daha modernləşdirilmiş və təkmilləşdirilmiş versiyasını isə şahin diniyev yaratmışdı. düzdü, şahin müəllim hər nə qədər 6-1-3-0 taktiki düzülüşünə daha çox üstünlük versə də qazaxıstanla prinsipial qarşılaşmalarda 4-4-2-nin potenti şəxsən özünə məxsus olan variantından istifadə edirdi. belə ki, 4-4-2-nin şahin diniyev variantına görə orta xətdəki 2 mərkəz yarımmüdafiəçisi ümumiyyətlə hücuma çıxmamalı idi. bu oyunçular adətən millimizin kapitanı aslan kərimov və sokolov olurdu. bu versiyanın digər bir fərqli cəhəti isə başda emin imaməliyev və ilqar qurbanov olmaqla 4-4-2-nin sol cinahında oynayan oyunçuların sol ayaqlarının ümumiyyətlə top tutmaması idi. düzdü həmin oyunçular öz fərdi ustalıqları sayəsində bu çatışmazlıqlarını ört-basdır edə bilirdilər.
bu taktiki gedişdə hətta bəzən mərkəz müdafiəçilərinin önündə üçüncü bir müdafiəçi oynadılır və bunula da rəqib komandalar çaş-baş salınırdı. şahin diniyevin 4-4-2 taktiki sxeminə gətirdiyi bu yeniliklərdən sonra artıq avropalılar yavaş-yavaş bu sxemdən imtina etməyə və yollar axtarmağa başladılar. ancaq bu onlara müəssər olmadı. belə ki, bu postda şahin diniyevi əvəzləyən berti foqts 4-4-2 taktiki sxemində daha radikal dəyişikliklərə əl atdı. doğrudur, o, öz sələfindən fərqli olaraq 4-4-2 taktiki sxemindəki oyunçuların mövqeyində elə bir ciddi dəyişiklik etməmişdi. ancaq berti müəllimin arxadakı 4-lü müdafiənin önündə ikinci bir 4-lü müdafiə xətti qurması başda mourinho və venger olmaqla dünyanın bütün futbol mütəxəssislərini 4-4-2 taktiki sxemindən imtina edib yeni yollar arayışına çıxmağa sövq etdi. onlar hələ də axtarırlar.

23 oktyabr 2014 dnepr qarabağ oyunu

əslinə qalsa qarabağ elə də yaxşı oynamadı. ən azından inter və sent-etyen oyunlarına baxanda. amma reynaldonun öz driblinqləri ilə daim rəqib müdafiəçiləri çaxnaşmaya salması, vüqar nadirovun sürətli keçidləri, meydanın mərkəzində qara qarayevin gördüyü qara işlər, almeydanın ağıl dolu pasları, müdafiədə ətdən divar hörən bədavinin və illərin təcrübəsi rəşadın rəqibin hücum xəttində yer alan futboçulara göz açmağa imkan verməməsi, ən əsası da qurban müəllimin taktik zəkası sayəsində nəticə gəldi. qeyd etmək yerinə düşər ki, qarabağ bu qrupdan rahat çıxacaq. bütün bunlarla yanaşı çumbinhonun zədəli olduğunu və yanvardan sonra oynayacağını da nəzərə alsaq deyə bilərik ki, qarabağ ən azı 1/4-ə qədər gedəcək.

ramil quliyev

azərbaycan əsilli türk yüngül atlet.
ramil 1990-cı ildə bakıda anadan olub. 2009-cu ildə 19 yaşında berlində atletika üzrə dünya çempionatında usain boltun da qaçdığı 200 metr finalında 7-ci yeri tutmuşdu. 20:04 qaçmışdı burda.
24-cü saniyə

(youtube: )

şah ismayıl xətai

bəzilərinin şah babam, bəzilərinin baş fitnəçi, bəzilərinin də böyük turançı olaraq gördükləri şəxs. fenomenal hadisədi. şah ismayıl kimi bir adamı necə turançı kimi görmək olar çox maraqlıdı.

əslində şah ismayıl haqda yazılacaq çox şey var. belə bir şəxsi hansısa bir dar pəncərədən qiymətləndirmək düzgün olmazdı. amma hal-hazırda istərdim bir-iki şey yazım bu haqda. inşallah başqa vaxt yenə yazmaq imkanı olar.

əvvəlcə qısaca həyatı haqda.
ismayılın 1 yaşı var. atası heydər bəy şirvanşah-ağqoyunlular ittifaqı tərəfindən öldürülür (şeyx heydərin atası yəni ismayılın babası öldürüləndə də heydərin 1 yaşı vardı). ismayıl istəxr qalasına (şirazda) həbs olunur. anası və özündən böyük 2 qardaşı ilə bərabər. 6 yaşında ağqoyunlu taxtındakı dəyişiklik zamanı ağqoyunlu dayıları tərəfindən azad edilirlər. əvvəlcə təbrizə gətirilirlər. burada ismayılın qardaşı sultan əli ağqoyunlular tərəfindən öldürülür (amma digər qardaşı ibrahim sağ qalır. 18-20 yaşlarında bağdadakı döyüşlərdə iştirak etdiyi bilinir). ağqoyunlu bu ailədən çəkinirdi. çünki ailənin kifayət qədər tərəfdarı vardı. başda qızılbaşlar olmaqla. elə qızılbaş hərəkatı da ağqoyunluya qarşı yönəldi şah ismayılın dövründə. şah bir növ öz dayılarına və babalarına qarşı çıxmış olur.
sultan əlini öldürəndən sonra sıra ismayıla gəlir.
artıq 6 yaşındakı ismayılın babası, atası və böyük qardaşı siyasi mübarizələr nəticəsində öldürülmüş oldu. ümumiyyətlə qızılbaşlar öz liderlərini bir-birinin ardınca itirməsinə baxmayaraq dağılmayan bir hərəkat kimi tarixə düşüb. çünki imam əlidən gələn imamiyyətin səfəvi (qızılbaş) soyundan gələn bir şəxsdə yenidən zühur edəcəyinə inanırdılar (12-ci imam mehdi olaraq). məhz buna görə də istər uşaq 1 yaşında olsun, istər 6 yaşında ona sıx bağlanırlar. həmin şəxsi nəyin bahasına olursa olsun qoruyurdular. bunu müqəddəs bir vəzifə olaraq görürdülər.
sultan əlini öldürəndən sonra ağqoyunlular ismayılı da öldürmək istəyirlər. bu vaxt ərdəbildə ismayılı gündə bir ailə evində gizlədir. axırda da məcbur qalıb ismayılı gilana göndərirlər (ismayılı gilana 4 nəfər gətirir. xülafə bəy ustaclı, hüseyn bəy lələ, məhəmməd bəy ustaclı və piri bəy qacari. hansı ki sonradan ismayıl dövlət qurandan sonra bu şəxslərin mənsub olduğu tayfalara mühüm imtiyazlar verir). burda-gilan hakimi mirzə əlinin yanında ismayıl 7 il qalır. farsca öyrənir. hafiz olur (quranı başdan ayağa əzbər bilənə hafiz deyirlər). hədis öyrənir. xüsusilə də şiəliyi öyrənir və s.
ismayıl 13 yaşına gələndə ağqoyulu taxtının da sallandığını görən qızılbaş böyükləri (bu vaxt ağqoyunlu artıq 2 yerə bölünmüşdü) artıq ismayılın zühur etməli olduğunu düşünürlər.

ismayıl bu yola 7 nəfərlə başlayır. sonra tərəfdarları yavaş-yavaş artmağa başlayır. əvvəlcə anadoluya gəlir. bingöl yaylasına. burda anadolu türkmənlərindən ustaclılar, hələb türkmənləri və s. ismayıla qoşulur. 7 nəfər olur 7 min nəfər. ismayıl hələ də 13 yaşındadı. ilk olaraq ağqoyunlunun birinci qolu əlvənd mirzənin 30 minlik qoşununu məğlub edir. sonra da ikinci qol olan murad mirzəni məğlub edir.
yavaş-yavaş təbrizə yaxınlaşır. burda bir əsas məsələ var. iran şiələri. bu dövrdə iran əhalisinin 65-75 faizi sünnidi. amma şiələrdə var. hansı ki, bu şiələr ismayıla qoşulmurlar. çünki bu hərəkat qızılbaşların öz şeyxlərini şah elan etmək uğrunda apardıqları bir mübarizə idi. ismayıl cənubdakı və mərkəzdəki şiədən olan qulatları da, gilan və mazandarandakı şiələri də qılınc gücünə özünə tabe edir.
ismayıl 1501-ci ildə təbrizdə özünü şah elan edəndən sonra ilk cümə namazında bəyan edir ki, artıq bundan sonra təbriz başda olmaqla bütün iranda şiə azanı oxunacaq, xütbələr 4 rəşidi xəlifənin (əbu bəkr, ömər, osman, əli) adına yox, 12 imamın adına oxunacaq və s. bu vaxt şah ismayılın yanındakılar deyir ki, iranın böyük əksəriyyəti sünnidi. əhali üsyana qalxa bilər, biz bunun qarşısını ala bilmərik və s.
şah ismayıl bu vaxt qılıncını çıxardır deyir ki, mən bu yola baş qoydum.
hətta bu hadisənin miniatürü də var. vaxtilə şah ismayılın babası uzun həsənin tikdirdiyi məsciddə baş tutur bu hadisə. həmin məscid də sünni məscidi idi (uzun həsən də sünni olub. ümumiyyətlə ağqoyunlular sünni olub).
həmin miniatürdə təsvir olunduğuna görə, şah ismayıl xütbəni oxuyan imamın yanında əlində qılınc dayanır və məsciddə hər iki nəfərin yanında əlində qılınc bir qızılbaş döyüşçüsü.

bu hadisələr belə təsvir olunur:
təbrizin işğalında ismayıla yardım etmiş zəkəriyyə keçəci necə bir xəyanət etdiyini başa düşür. təbriz şuubi planları əlində əsir olmuşdu. istədikləri cinayətləri həyata keçirəcəkdilər.
zəkəriyyə keçəci şah ismayıla şiələşdirmə siyasətindən vaz keçməsini təklif etdi. təbriz əhalisi şiə padşah istəməz dedi (12 aləm arayi səfəvi 64. یْفص یاسآ نلاع 64)

ancaq sünniləri təhlükəli yaradılış, quyruqlu məxluqlar sayan şah ismayıl şuubiyyənin ona həvalə etdiyi işi yerinə yetirmək fikrində idi. xalqı "haqq dininə" gətirmək istəyirdi. özünü mütləq haqq hesab etdiyindən təbriz əhalisini də bu haqla tanış etmək fikrində idi. həm də kərbəla şəhidlərinin də intiqamını sünnilərdən almaq fikrində idi. təbriz əhli-sünnə olduğu üçün onlarə hz.hüseynin qatilləri olaraq görürdü. təbriz bir dəlinin əlində əsir olmuşdu. buna görə də təbriz əhlinin dinlərinə qarışmamasını təklif edən adama belə cavab verdi: "məni bu iş üçün göndəriblər. böyük tanrı ve məsum imamlar mənimlədir. mən heç kimdən qorxmuram. xalq söylədiklərimi qəbul etməsə, tanrının yardımı ilə hamısını qılıncdan keçirərəm."(12 aləm arayi səfəvi 64. یْفص یاسآ نلاع 64)

o, uşaqlığına qarışmış olan nifrət və kinlə elə bir hala düşmüşdü ki, tarixi və sosial gerçəklikləri anlamaq istəmirdi, anlaya bilməzdi. bir əmri ilə canını fəda edəcək anadoludan gəlmiş qızılbaşların qeyd-şərtsiz itaətləri onun cəsur davranmasına səbəb olurdu. onun baxışında dünya xeyir-şər, aydınlıq-qaranlıqdan ibarət idi. xeyir və aydınlıq tərəfi şiə və şərlə qaranlıq tərəfi sünni idi və qaranlığın kökünü qazımalı idi. bütün bu cəzaları da təbrizin sünni türkləri ödəməli idi.ismayıl bu dönəmdə elə bir yaşdadır ki, onun ağlını iki amil yönləndirir: 1- uşaq fantaziyaları 2- şuubiyye böyükləri ve bilgiləri. bədrəddindən başlayıb ismayılda iqtidara yüksələn hülulçuluq, yəni ruhun bədəndən bədənə keçməsi görüşü şuubiyyənin əlinə bir fürsət kimi düşmüşdü. ismayılda 12 imamım ruhu mərkəzləşmiş və vəliullah olmuşdu.

qızılbaşların təbrizi işğal etdiyi günün ertəsi cümə günü idi. cüma günü şah ismayıl “cami” məscidinə gəldi. məsciddə olan hər iki sünni arasında bir əli qılınclı qızılbaşın hazır durmasını istədi. şah ismayıl sünni məzhəbinin mənsuh (batil) olduğunu elan etdi. məsciddəki camaatın təəccübdən nəfəsləri tutulmuştu. sonra əbu bəkrə, ömərə, osmana ve aişəyə lənət etməyib səssiz qalanların başlarının dərhal vurulmasını əmr etdi. minbərə çıxaraq oradakı camaata dedi: "sünnilərdən təbərra edin (uzaqlaşın)! ―əbu bəkrə, ömərə və osmana lənət söyləyin!"
orada əllərində qılınc tutan qızılbaşlar―çox lənət, daha çok lənət! deyə bağırdılar. xalq etiraz etdi və ara qarışdı. şah yenidən yüksək səslə―kim bu sözləri söyləməzsə öldürüləcəkdir! dedi (12 aləm arayi səfəvi 64. یْفص یاسآ نلاع 64)

məsciddəki əhali türkçəni gilək ləhcəsi ile danışan və əlində qılınc tutan ismayıl adında bu yad uşağın ―əbu bəkrə, ömərə və osmana lənət söyləyin! bağırtısını yenidən eşitdilər. xalq iki qorxu arasında sıxışıb qalmışdı. bir tərəfdən islam böyüklərinə lənət söyləsələr allahdan qorxurdular, digər tərəfdən də əllərində qılınc tutmuş öldürməyə hazır olan qızılbaşlardan. bir çoxu bu sözləri eşitməmək üçün barmaqları ilə qulaqlarını tutdular. şəhərin islam alimlərindən bir neçəsi məsciddən çıxmaq istədilər. ancaq minbərdə əlində qılınc oturmuş şah bu dəfə daha yüksək səslə―təbərra edin! dedi. heç kim təbərra etmədiyi üçün şah məsciddə olanların hamısının boyunlarının vurulmasını əmr etdi. təbriz məscidi böyük bir qətl yerinə çevrildi. heç kim qızılbaşların əlindən sağ çıxmadı.

bunun üzərinə qızılbaşlar təbrizlilərin mallarına ve namuslarına təcavüz etmək üçün sərbəst buraxıldılar. şəhərin bütün din adamları, müəzzinləri, müəllimləri və namaz qıldıranları həbs olundular. onlardan xəlifələrə lənət söyləmələri istəndi. axirətdən qorxan təbriz türkləri bunu etmədikləri üçün öldürüldülər. evləri yandırıldı, qadınlarına, qızlarına təcavüz edildi. ―azərbaycan sünnilərin murdar və iyrənc varlıqlarından təmizləndi.

bir neçə gün ərzində təbrizdə 20 min insan öldürüldü. şah ismayılın təbrizdə həyata keçirdiyi cinayətə bəşər tarixi şahid olmamışdır. bəlkə şah ismayılı neronla müqayisə etmək mümkündür. (ىایضیًّ َهاًشفس 409 – 310 venesiyalılar səfərnaməsi 310-409.)

şah ismayılın törətdiyi cinayətlərin xəbərləri avropaya qədər çatmışdı. qızılbaşlar ərdəbilin küçələrində gəzir və ―əbu bəkrə, ömərə, osmana lənət! deyə bağırırdılar. hansı evdən səs çıxmırdısa, o evi yandırırdılar. evlərin içində uşaqlar da yanaraq can verirdi. (aləm arayi səfəvi səh.54.)

təbrizdə olmuş venesiyali bir tacir xatirələrində yazır:
təbrizdə olanda anadoludan könüllü olaraq şah ismayılın buyuruğu altına və onun bayrağının altına keçən axınları gördüm. xüsusən də anadoludan, qaramandan axınlar gəlirdi. ismayıl da onlara vəzifə və məqam verirdi. (ىایضیًّ َهاًشفس 423 . venesiyalı səfərnaməsi 413.)

təbii ki, həm osmanlı tarixçilərinin, həm də səyyahların hadisələri şişirtməsi halı ola bilər. çünki osmanlı düşmən idi. düşməni də bu formada təqdim etmək normaldı. misal üçün ərəb tarixçiləri də babəkin səhərdən axşama swinger partiləri təşkil etdiyini yazırlar.

qızılbaşların sayı artdıqca azərbaycan türklərinin qara günü də artırdı. azərbaycana gələn hər qızılbaş sünni öldürüb kərbəlanın intiqamını alırdı. əslində isə intiqam adı altında xalqın mallarına sahiblənirdilər. venesiyalıların dediklərinə görə təbriz, ərdəbil və zəncan kimi azərbaycanın böyük şəhərləri qanlı günlər keçirir, xalq qətlə yetirilir, aclıq və səfalətdən yox olurdu. yerli əhalinin qızları və qadınları fahişəliyə sürüklənirdi. yaraşıqlı sünni oğlanlarla cinsi əlaqəyə girir, onları cinsi istismar edirdilər.

bütün bunlar sünniliyi aşağılamaq üçün idi. bu yolla azərbaycan əhalisi aşağılanmış məzhəblərindən asanlıqla qopa bilərdilər. bir tərəfdən qətl, digər tərəfdən aşağılama. bunların təsiri ilə azərbaycan qaraqoyunlu və bayundurlu türk mədəniyyəti və kimliyindən tamamilə qoparaq iran şüubiyə kimliyinin bir parçası olacaqdı.

iranda xalq arasında inidinin özündə də peder suxte deyə bir söz var. təxminən bizim dilə atasıyanmış kimi tərcümə olunur. təhqiramiz bir sözdü. bu söz şah ismayılın təbrizdə şiəliyi qəbul etməyənləri diri-diri yandırması ilə bağlıdır.
əslində şahın belə bir üsuldan istifadə etməsini başa düşmək olar.
təxminən 80-100 il ərzində iranın böyük əksəriyyəti şiələşdirilir. bağdadda, yəzddə, xorasanda, mərvdə çox ciddi qətliamlar olur. sünni üləma ya osmanlıya ya da özbəklərə sığınır, bəziləri də öldürülür. bu proses iranlıların böyük abbas dedikləri şah ı abbasın dövründə başa çatır.
qılınc müsəlmanı ifadəsi də burdan yaranır.

1500-1501-ci illərə aid olduğu güman edilən qəsidələrdə (çünki bu qəsidələrdə həmin dövrdə baş tutan döyüşlərdəki qələbələrlə bağlılıq var) şah ismayıl qızılbaş dövlətinin de-fakto yaranışını "sahibi zaman vədəsinin" yetişməsi, qızılbaşların və səfəvi evinin öz yağıları mərvanilər (əməviləri nəzərdə tutur) üzərində ulu məhşər divanı qurması adlandırır (irişdi vədəsi sahibi zamanun, ulu divan quruldu, məhşər oldu. olar ki, tabei mərvənilərdür, sürüldü çıxdı dindən əbdər oldı).
"adım şah ismayıl, haqqın səriyəm" misrası ilə başlayan şeirində şirvanşah fərrux yasar üzərində qələbəsinə işarə edərək yazır ki, "atamun qanın aldım yeziddən, yəqin bilgil ki, nəqd heydəriyəm".
təbliği yazılarında bildirir ki, sadəcə şahlığa çıxmamış, "haqqın səri" olmaqla 12 imamdan biri kimi (on iki imamdan mən dəxi biriyəm) zühur etmişdir. bu zühur etməsi ilə də hz.əli ilahilik təlimi, "dövrani-əli" qələbə çalmışdır.
müxtəlif sufilik inanc və görüşlərini özümlü bir qəlibdə birləşdirməyə çalışan xətai anlatmağa çalışırdı ki, allah hz.əlinin timsalında və onun özünün (xətainin) varlığında yeni imam ortaya gətirib. onun taxta çıxması ilə guya mehdi örtüyü üzündən götürüb zühur etmiş, "şahənşah"(şah əli), "dövrani əli" yetişərək yer üzündə haqq və ədaləti bərqərar etmişdir (sultan sərapərdə zühur oldu, çu mehdu faş oldu şahənşah ki, dövrani əlidür).
bütün bunlarla yanaşı öz şəxsiyyətini ilahiləşdirmək üçün o, "rəfiqim ğazilər" adlandırdığı təriqət döyüşçülərinə, bütün orduya (qızılbaş dövlət sistemində təriqət döyüşçüləri bütünlüklə ğazi adlanırdı) və xalqına üz tutub: " allah-allah deyin ğazilər, ğazilər deyin şah mənəm" deyirdi. bu inanc idi və bu inanca qarşı çıxmaq şah ismayılın təbliği yazılarında dinsizlik, kafirlik və düşmənçilikdi.
"əzəldən şah bizim sultanımızdır, pirimiz, mürşidimiz, xanımızdır: xətai der məvali-sirri heydər. şahi həqq bilməyən düşmanımızdır".
belə yazılar dövlətin və təriqət başçısının ruhani nüfuzundan daha çox onun dünyəvi hökmranlığına müqəddəslik donu geyindirməyə yönəlmiş addımlar idi.

çaldıran döyüşü.
çaldırana qədər şah ismayıl bütün döyüşlərində əsgəri baxımdan sayca az olmasına baxmayaraq qalib gəlmişdi. bu vaxta qədər şahın qoşun sayı 10 mindən 40 minə qədər artır. orduda vuruşanlar iran türkmənləri və şərqi anadoludan gələn tükmənlər idi. hansı ki, şah ismayıl çaldırandan qabaq qoşun yığmaq üçün anadoluya xəlifələr göndərir. sultan yavuzun şərqi anadoluda ələvi türkmənlərə qarşı soyqırım törətdiyi iddia edilir. düzdü orda ələvi üsyanlarına qarşı (həm çaldırandan əvvəl, həm də sonra təxminən 16-17 illik bir zaman kəsiyində) qoşun göndərir və təbii ki, qırğınlar olur. amma sayın 40 min olması absurddu. çünki şah ismayıl şərqi anadoluya göndərdiyi adamlar vasitəsilə (başda xəlifə nur əli olmaqla) öz ordusuna cəmi 3 min döyüşçü yığa bilir. hələ söhbət osmanlı dövlətinin təbəəsi olmayan türkmənlərdən gedir.
çaldıranda da bildiyimiz kimi yavuz qalib gəlir və bu döyüş şah ismayıl əfsanəsinin
başa çatması ilə nəticələnir. çünki şahı allahın yer üzündə təcəllisi olaraq görən qızılbaşlar bu döyüşdən sonra bunun əslində belə olmadığını başa düşürlər.

gələk şah ismayılın xanımının osmanlıya əsir düşməsi söhbətinə.
taclı xatın. şah ismayılın xanımıdı (mosullu türkmənlərdəndi). bəzi osmanlı tarixçiləri çaldıran döyüşündən sonra yavuz səlimə əsir düşdüyünü, istanbula gətirildiyini və osmanlı dövlət adamlarından cəfər çələbi ilə evləndirildiyini yazırlar. guya bundan sonra da şah özünü içkiyə verir. üzüntüsündən ölür və s. bunlar tamamilə uydurma söhbətlərdi.

taclı xatın həqiqətən də çaldıran döyüşündə olur. döyüşdən sonra bir günlüyünə yoxa çıxır. amma səhərisi gün xoy yolunda tapılır və şahın sarayına aparılır. ölənə qədər də orda yaşayır. hətta şah ismayıl öləndən sonra təhmasibin əlindən tutub taxta çıxardır (təhmasib o vaxt 10-11 yaşlarında uşaq idi). amma təhmasib onun oğlu deyildi. təhmasibi taxta çıxardır və bundan sonra təhmasibə itaət edəcəksiniz deyir. yəni sarayda nüfuzu olan bir qadın olur. vəqfləri filan var imiş.

bəs osmanlılar belə bir hadisəni nəyə görə uydurublar? bu tarixçiliyə, xüsusən də şərq tarixçiliyinə xas olan tipik bir şeydi. osmalılar şah ismayılın xanımının əllərinə keçməsi ilə öyünür. yəni ki, şah öz arvadını belə qoruya bilməyən biridir. görün kimin arxasınca gedirsiz. filan. bu hadisə heç bir səfəvi qaynağında yoxdu.

uzun sözün qısası, şah ismayıl qızılbaşların ciddi dəstəyinə arxalanaraq türkmən ələviliyindən, sufilikdən və ümumilikdə şiəlikdən sui-istifadə edib dövlət qurmuş şəxsdi. onu turan qurucusu olaraq görmək gülüncdü.

şah ismayılın xarici görünüşünə gələndə. məşhur bir şəkil var. hansı ki, sultan səlim olduğu deyilir. qulağında sırğa olan. böyük ehtimalla o şəkil şah ismayıla aiddi. ümumiyətlə osmanlı sultanlarından fərqli olaraq səfəvi şahları saqqalsız olurdular və əksəriyyəti sırğa taxırdılar. sırğa taxma ənənəsi bütün türkmənlərdə var idi. ağqoyunlular və moğol şahları da daxil olmaqla. babur şah da sırğa taxırdı.

öldürən facebook şərhləri

status:

deməli bu gün axşam bir dostumla görüşəsiydim. saat 20:00-da zəng vurdum telefonu götürmədi. bir saat sonra mənə zəng vurdu ki, bəs bayaq sən zəng vuranda işdə iclasdaydıq, sənə "şərəfsizlər bizi iclasa saxlayıb, hələ buraxmır" mesajını göndərdim. göndərdim deyəndə ki, sənə göndərməkdənsə smartfon gijdiyib müdirimə göndərmişəm . iclasdan sonra müdir mənə dedi ki, sabah söhbət edərik. açığı mən çox pis oldum. heç nədən kiminsə işi üçün problemin yaranmağına səbəb oldum.
qaldı ki, onun müdirinə. deyilənə görə yaponiyada bir çox şirkətlərdə bir otaqda şirkət rəhbərinin büstü olur. rəhbərə hirslənən işçilər girib o büstün üst-başına tüpürməklə acığını onlardan çıxır. mən demirəm ki, bizdə də belə olsun...
razıyam biz yaponlar qədər inkişaf etməmişik. amma işçini işdən sonra uzun müddət iclasda saxlayan müdir bilməlidir ki, işçi də insandır, onu ürəyində söyə bilər və bunu çaşıb özünə yaza bilər. amma o da aydındır ki, nifrət ya sevgi ürəkdə saxladıqda ya dilə gətirildikdə dozası yenə eyni olur. üzümü bütün müdirlərə tutub deyirəm ki, işçilərinizi anlamağa çalışın, empati qurun, səmimi olun. o zaman işçinizin sizə qarşı olan aqressiyası da sizin xeyrinizə çevriləcək. bir də tapsaz mesut yarın acun ılıcalıyla "burada laf çok" proqramına baxın, müdirlər üçün yaxşı dərslər var orda.
sonda səmimiyyətlə bağlı bir hadisəni qeyd edim.
bdu tarixdə kərim şükürov adında müəllim vardı, heç kimdən rüşvət almaz, heç kimin tapşırığına baxmazdı. bir sözlə onun qara listinə düşdün evin yıxılırdı. bakıda o vaxt zəlzələ olan günün səhərisi girib auditoriyaya tələbələrdən soruşub ki, hamı dünənki zəlzələdən sonra nə düşündüsə səmimi desin. biri də durub deyib ki, zəlzələ vaxtı fikirləşirdim ki, nolaydı kərim müəllimin evi yıxılaydı, kərim müəllim də dağıntının altında qalıb öləydi, canımız qurtarardı. kərim müəllim gülüb həmin tələbəni təqdir etmiş, dərsdən sonra da onun səmimiyyətinə görə bütün qrupa şəhərdəki restoranların birində qonaqlıq vermişdi.

şərh:

koroçe onun imtahanında dua zad keçmirmiş. hamı fikirləşirmiş ki, bu imtahanda allah kərimdi))

6 avqust red bull salzburg qarabağ oyunu

məncə, azərbaycan futbol tarixinin ən vacib oyunudur. onsuz da 20 il ərzində milli səviyyəsində bir şey eliyə bilməmişik. foqts kimi bir qoyunotaranla yaxın gələcəkdə də bir şey olmayacaq. ümid qalır klublara. onlar arasında da normal oyun göstərəni elə qarabağdı.
qarabağ salzburgu keçsə avroliqanın qrupundadı. bu aydındı. amma bir şey də var ki, keçsə demək olar ki, 90 faiz çempionların qrupundadı. çünki çempionların play off-unda qarabağın düşə biləcəyi klublar bate, marribor, styaua, partizan, şerif kimi komandalardı. və hərhalda salzburgu keçən bir komanda bu klubları keçməkdə elə bir çətinlik çəkməz ( qarabağ ancaq öz ölkəsinin çempionları ilə düşə bilər. yəni bizim çl-in play off-unda ingilis, ispan, alman klubları ilə düşmək ehtimalımız yoxdu). nə qədər qəribə olsa da əgər uduzub avroliqanın play off-una çıxsaq orda çempionlar liqasındakından daha güclü klublar düşəcək. uzun sözün qısası əlimizə tarixi bir şans düşüb. bundan istifadə eləmək lazımdı.
qarabağda 2 cəzalı var. telinin oynamaması elə də ciddi itki deyil. çünki rəşad zədədən qayıdıb. hər nə qədər birinci oyunda ağır görünsə də. amma reynaldonun olmaması konkret bədbəxtçilikdi. onun yerində vüqar nadirov oynayacaq. hansı ki, vüqar qarabağın heyətində avropada səfərdə ən çox top vuran oyunçudu. visla və tventeyə də top vurmuşdu vaxtilə. həm də reynaldodan fərqli olaraq vüqar müdafiəyəyə də kömək eliyir.* təsəllidə gəlinən son nöqtə
böyük ehtimalla 5-1-1-2-1 oynayacaq qarabağ. yəqin ki, qara qarayevi biraz da geriyə çəkəcəklər (bakıdakı oyunda da son 15-20 dəqiqni belə oynamışdılar. ikinci hissənin ilk 20 dəqiqəsində qarabağ konkret təkərdəydi. oyunçular çatdıra bilmirdi. oyunun birinci dəqiqəsində salzburgun hücuma keçəcəyini nəzərə alsaq mərkəzdəkilərdən biraz qabaqda ən az 1 oyunçu oynatmaq vacibdi).
neçə gündü yazırlar ki, dias solda, vüqar ortada oynayacaq. amma məncə vüqarı solda diası ortada oynatmaq daha yaxşı olar. çünki salzburgun solu daha təhlükəlidi. vüqarın sürətini nəzərə alsaq onun orda oynaması daha yaxşı olar məncə. yəni bu oyuna hücumçusuz da çıxmaq olar. 5-1-1-3 kimi bir şey. hər halda ən yaxşısını qurban müəllim bilir.
uzun sözün qısası salzburgu keçmək üçün qarabağ mütləq qol vurmalıdı. hətta mən deyərdim 1 yox, 2 top vurmalıdı. bu qolu vura biləcək yaxşı oğlanlar da var heyətdə.
inşallah, keçərik play offa.
bizim şaxtyordan nəyimiz əskikdi?