kafkaesk

kafkaesk heç bir ədəbi axına uymayan və yalnız franz kafkanın əsərlərində rast gələbiləcəyimiz, və kafkanın özünə məxsus stilini göstərən bir termindir. kafkaesk’in tam mənası helədə bir çox edəniyyatçı üçün məçhul vəya naməlumdur.bu sualın cavabına yaxınlaşa bilmək üçün əvvəla hekayə və romanlarıyla başlamaq, yəni kafkaesk dünyaya addım atmaq lazımdır.

əvvəl çox qısa ixtisarlarla başlayaq:

· 'yargı' : toyu ərəfəsində ruhi baxımdan atasına asılı olduğunu qəbul etmək məcburiyyətində qalan və atasının özü üçün verdiyi ölüm qərarına istəyərək boyun əyən gənc bir adamın;
· ‘metamarfoz’ : bir səhər oyandığında özünü böcək olaraq tapan gregor samsa'nın hekayəsidir.
· 'kayıp / amerika’ : əsərin qəhrəmanı 16 yaşlı gənc karl rossmann, iflas etdiyi səbəbiylə ailəsi tərəfindən göndərildiyi amerikada həyata tutunmağa çalışır.
· ‘dava’ : heç bir səbəb göstərilmədən həbs olunan bank məmuru cozef k.' nın təqsirsizliyini ümidsizcə sübut etmək səyidir.
· 'ceza sömürgesi' : bir elm adamı, özünə nə kimi cinayətlər yüklədiyini izah edən zərbələrlə yaralana-yaralana qorxunc bir şəkildə öldürülür. '
· ‘bir akademik rapor’ : yavaş yavaş insana çevrilən bir meymunun ağızından danışılır.
· 'şato' : k. adlı adam ərazi ölçüm işləri üçün çağırıldığı qalanın sahibinə ulaşmaq səyiylə günlərini keçirir...

kafkaesk’i təşkil edən roman və hekayələr bunlardır. ama kafkaesk nədir ?

bu sahədə araştırmaları olan, milan kundera, 'roman sənəti "adlı kitabında dörd müəyyənləşdirici xüsusiyyəti təyin etmişdir. kundera'ya görə kafkaesk'in ilk xüsusiyyəti budur: '[şəxslər] xilas ola və anlaya bilmədikləri tək və nəhəng bir labirint şəkilli təşkilatdan başqa bir şey olmayan bir dünyadadırlar'. ikincisi; '[şəxslər] üçün ola biləcək başqa heç bir dünya olmadığına görə onların bütün varlığı bir səhvdən ibarətdir ". üçüncüsü; 'cəzalandırılan cəzanın səbəbini bilməz. cəzanın axmaqlığı elə dözülməz ki, günahlandırılan şəxs dincliyə qovuşa bilmək üçün cəzasına bir identifikasiya tapmaq istəyir: ceza günahı axtarar '. və dördüncüsü; 'kafkaesk dünyada gülməli trajediyanı gücləndirmək üçün deyil, onu mənasız etmək üçün istifadə edilmişdir'. kafkanın hekayə və romanlarını araşdırmaq üçün yaxşı bir izleyi təqdim etmiş kundera. həqiqətən də 'dəyişmə', 'amerika', 'iddia' və 'şato'da qarşımıza çıxan qəhrəmanlar həmişə eyni labirintlərlə, eyni məna itirmələri, mənasız ittihamlar və cəzalarla qarşılaşırlar.

çörək

orta və yaxın şərq mədəniyyətlərində çörəyə xüsusi bir hörmət var. çoxumuz da yolda çörək gördüyümüz zaman onu alıb yolun qırğında ayaqlanmaycaığına əmin ola biləcəyimiz təhlükəsiz bir yerə qoyarıq. mentalitetimizdə də ‘çörək nemətdir’ deyə bu müqəddəsliyi gücləndirən bəzi deyimlər var. axı niyə müqəddəsdi bu çörək ?

yaxın və orta şərqdə çörəyin müqəddəsliyi daha yaygın olduğu üçün bunu islami tərəfini nəzərdən keçirtmək lazımdı. yenə el arasında hammımızın bir çox dəfə eşitdiyi ‘çörəyə hörmətsizlik eləmə allah gözünü yumar’ deyə islamik təməlli qorxutmlara da rast gəlinir. məhəmməd peygəmbərin günümüzə milyonlarla saxta hədisi gəlib çıxmağına baxmayaraq, bu məsələyə işıq tuta biləcək hədislərini baxmaq da gərəklidi. məhəmməd peyğəmbərinin bizə çatan hədis budur : ‘çörəyə hörmət edin, çünki yerin və göyün bərəkətindəndi’. əslində bu hədis peyğəmbərləri tərəfindən müqəddəs qılındıqdan sonra insanlarında niyə bunu müqəddəs hesab ettiyini izah edir. ama məhəmmədin peyğəmbərin hədislərinin və qurandakı bir çox ayələrin sümerlerden alıntı olduğunu nəzərə alsaq ən məntiqlisi sümer mədəniyyətinə baxmaq olacaq.
sümer mədəniyyətini araşdırmamışdan qabaq bizə bu yolda işıq tuta biləcək bir əhvalatla tanış olaq : ilk insanlar yağışdan islanmış buğdanın qırmasının üzərində gözənəklər əmələ gəldiyini görüblər. bu gözənəkli kütləyi isti daşlar üzərində pişirdikdən sonra isə bunun tamı və ləzzətinin yeyilə bilir olduğu qərarına gəliblər. yəni çörəyin tarxi mədəniyyətin tarixindən də qədimdir. hətta babillər e.ə 4000 ci ildə dəyirmançılıqla məşğul olurdular.
sümer inancına görə qədim sümerlər ay tanrısı dummuzi(temmuz) ilə innannanın eşqindən doğulan uşağa buğday deyirlərmiş. yəni bugday temmuz ilə innannanın eşqin meyvəsidi. və ay tanrısına ibadət edən sadiyanlar temmuz üçün ağlıyarlar çünki temmuz insanların buğdanı harmanlıyıb daşda döydüyü üçün ölür. bu ağlamyada daus adı verilir. və eyni ağlama yəhudilərə də miras olaraq qalır (nəticə etibarı ilə xristianləq,yəhudilik və islam sümer mədəniyyəti əsasında yaranıb). yəhudilərdə qüdsün divarlarında ölen temmuz üçün ağlıyarlar. çünki tanrı ölmüşdir və digər dünyaya enmişdir (və təbii ki gəlmək üçün enmişdir). buğda isə ölən tanrının əti olaraq qəbul edilir. buna görədə buğdaya dolayısı ilə buğdadan hazırlanmış çörəyə hörmətsizlik qəbul edilməzdir.

və beləliklə sümer inancı əsasında yaranan, sonrasında ardıcıl olaraq yəhudiliyə ötürülən çörəyin müqəddəsliyi həm xristianlıq üçün həmdə müsəlmanlar üçün xarakterikdi.

yeri gəlmişkən çörəyin xristianlıq üçün müqəddəslyinə bir nümunə göstərək. buna çoxda tarixə getmədən hammımızın xatırlaycağı bir səhnədən missal çəkmək istəyərdim. senarisini benedict fitzfegerald ve mel gibso-nun yazdığı the passion of the christ filmindən bir səhnə (təbii ki bunun elmi və dini mənbəələri var). isa çörəyi yanındakılara verir və deyirki ‘mən öldükdən sonra bunu yeyin, çünki bu mənim ətimdir’. (çox maraqlı bir məqama diqqətinizi çəkmək istiyirəm: sümer inancına görə buğda tanrı temmuzun oğlu idi, xristianlığa görə isə isa isə tanrının oğlu idi). yəni bunun dini mənbəələrinədə nəzər salsaq, isa peyğəmbər, çörək mədəniyyətini sümerlerinki ilə eyniləşdirmək yoluna getmişdir. bu qayda eyni ilə şərab üçün də keçərlidir.

və ən nəhayət bütün bu dini və tarixi faktları bir kənara qoysaq, bu gün çörək insanlıq üçün həyatta qalmağı, əməyi, alın tərini və bölüşməyin simvoludur. və keşkə, digər qəbul etdiyimiz müqəddəslərdə çörək kimi saf və ziyansız olardı…

allen ginsberg

Allen: şair və Yəhudi sosialist bir atanın, həddindən artıq kommunist və ruh xəstəsi anadan döllədiyi genetik manyak. Whitman'la ilk gəncliyində tanış olmuş olsa da (ki Rexroth günün birində belə deyəcəkdi: "Amerikan şeirindəki uzun, Whitmancı, popülist, ictimai inqilabçı ənənənin az qala qüsursuz bir tətbiqi") vəkillik oxuma yönləndirməsi edən atasının səsi dominant çıxmışdır. Nə hüququ eeeh, məktəbdə tanış olub dost olacağı iki adamın adı Kerouac və Burroughs olan birindən "nə gözlənilə bilinərdi ki?". Çox zaman keçmədi, Burroughs kitablarından yaxından tanıdığımız bu məşhur Times Meydanı (Amerikanı yıxmaq üçün üst bölgəsi bəlkə də gerçək Amerika) 'nda nəfəsini dərdi Allen: Times demək; petuxluq demək idi, oğurluq, junk və polis demək idi. Dərhal sonra (təbii olaraq) Kerouac kimi yollarda tapdı özünü. Təməlinin ən önəmli daşlarını "On the Road" ilə yaxın zamanlı yayımlanan "Howl" kitabını yayımlayaraq və başını uzaq şərq təlimləriylə pozub Orlovsky'ye aşiq olaraq atdı.

Ginsberg'in LSD ilə olan yaxın əlaqəsi və Buddizmin Amerikalı Budası mövqeyinə sürətlə yüksəlişi onu Beat Generasiyasının sözdə varisləri hippilər arasında da ən üst mərtəbəyə daşıyacaqdı. Dylan ilə olan yaxın münasibəti, filmlərində iştirak etməsi filan onu ən bi məşhur etdi. Qatılmadığı hərəkət qalmayan Ginsberg'in az qala tanışlığı qalmayan bir musiqi qrupu da yox idi; altdan alta underground musiqi bazarının router və kült adamı olmağa başladı. Saysız iş görsə da bunlar arasında Beat Generasiyası üçün ən əhəmiyyətli olanı qətiyyən Norapa institutda ki Jack Kerouac Şiir Məktəbini qurmasıydı. (Bu əhəmiyyət mübahisə etmək əlbəttə, bəzilərimiz üçün Kerouac və məktəb ifadələrinin yan-yana gəlməsi ürək bulandırıb qusmağa çatmaqdadır.)

Ginsberg özünü: "səssiz düşüncələriylə CIAin istehlak edən, söylədiyi Blues melodiyalarıyla zənciləri məst edib rockçuları ağladan, ədalət nazirliyini partlatmaq istəyən, 48'inden sonra Tanrıdan və ölümdən qorxmayan, dünyanın ən ağıllı adamı olaraq tarixə keçmək istəyən" ​​biri olaraq qiymətləndirdi. Bunu istedatda da: FBI qeydləri tutula bilməz halda idi, "üst-üstə qoyanda 3 metri olar" deyirdi Allen; FBI onu "separatçı" olaraq siyahısına aldı, "dəlilləriylə sübut edilmişdir ki: romantik qarışıqlıq yaşayan, irrasional dağıdıcı" cümlələriylə fişləndi, Reagan dövründə hazırlanan "uyqunsuzlar" , Nixon tərəfindən təyin olunan "düşmənlər" siyahısında "şərəfdir" deyərək yerini aldı. 1970-ci ildə FBI onu, "iÇ TƏHLÜKƏSiZLiK PROBLEMi" olaraq xarakterizə edir və nəzarət altında tuturdu. "Təhlükəli-Separatçı" elanı artıq neçənciydu kimsə bilmirdi. Praqa və Havana danışıqlarında, polisə güc istifadə etməkdən ötəri ixrac edildi.

Ginsberg, Qalereya-6da, Howl'u oxuduqdan sonra McCulure belə deyəcəkdi: "Bir sədd yıxıldı! Bir insan səsi və bədəni: Amerikanın sərt divarına, onun ordularına akademiyalarına, təşkilatlarına, sisteminin sahiblərinə və güc dəstəkli təməllərinə qarşı guruldayır. "

Müdrikliyin sarayına gedən yolun coşqunluğunun yerlərində keçdiyini Blake'den öyrənmişdi Allen. Bu kifayət idi! Ginsberg'in ölümü digərlərinin ölümünə oxşadılmamaq nöqtəsində haqlılıq qazanır. Ginsberg, generasiyanın uşağı olduğu qədər dünyanın da uşağı olmuşdu çünki.

Allen, dünya ilə məşğul olurdu; Allen, Amerika'yla, Prezidentl' məşğul olurdu; yaşasaydı indi Allen iktidardaydı və göt deşiyi Buş ilə məşğul olurdu; Ginsberg maşın çağıyla boğuşurdu. Dəli idi, dəlirmiş və ya dəlirtilmişdi: yalnız yuxularında Blake özünə şeirlər oxuduğu və ya Wittman'ı supermarket gördüyü üçün deyil. Digər tərəfdən onu dəli edən şey dünyaydı, aşiq olduğu "yekə oğlan uşağı Amerika" idi. Allenin dəliliyi psixoanaliz sonlandıra bilməzdi əlbəttə, həkimi özünə davamlı olaraq "Sən normalsan" deyirdi; "Bingo! normaaim "dedi Allen, o zaman vəziyyət çox sadə," mən normal olansam dünya havalanmış vəziyyətdədi.

Onsuz da bu dəlilik - "başqa dəlilik" - məzmununda Beat Generasiyasının hansı övladının "normal" olduğunu demək olardı ki: Kerouac mı normal di, Beat'i yaradan adam, ya da arvadının başını havaya uçuran petux junky Burroughs mu normal idi, zen qaçağı Snyder normal idimi, qəhbələrin piri Cassady ya da ...

Allen Ginsberg, yaxın tarixdəki ən tanınmış müasir şairlərdən biridir-də-. 1926-cı ildə Nevada / Nyu-Cersi doğuldu "müqəddəs petux". Ginsberg də digər uşaqlar kimi şair olaraq tanınmamışdan əvvəl bir çox işlə məşğul oldu: yük gəmilərində işçilik, nöqtə qaynaçılığı, qab yuyan və hamballıq bunlardan bir neçəsidir. Frisco'dakı bu bizim məşhur Six Gallery əlbirliyi də daxil olmaq üzrə, bir çox şeir əlbirliyinə qatıldı. Minlərlə adamın-tamaşaçı olaraq-yer aldığı dünyanın ən böyük şeir oxuma gecəsi "müqəddəs icma" ın əsas adamı idi.

1954-cü ildə Frisco'lu rəssam Robert Lavigne, Ginsberg'i modeli və yoldaşı Peter Orlovsky ilə tanış elədi. Bu tanış olmadan qısa müddət sonra Orlovsky və Ginsberg sevgili oldular və birlikdə yaşamağa başladılar. Münasibətlərini "evlilik" olaraq tərif edirdilər. Qısa davamlı ayrılıqlara baxmayaraq əlaqələri Ginsberg'in ölümünə qədər (aprel 1997-Nə qədər yaxın bir ölüm iyi verir elə deyilmi bu tarix, sanki biz 50-ci illərin Frisco'nun küçələrində onlarla birlikdə sərxoşluq edib şeir oxumuşuq kimi) belə sürdü. Allen əslində hər kəsə eşqini etiraf edən bir varlıq idi, hər kəsi əmmək istəyən və bunu çox sevən bir sik əmən idi O.

Ginsberg bütün ömrü boyu-təbii olaraq-bir çox mükafat aldı, bunların Onun üçün bir əhəmiyyəti olduğuna inanmırıq əlbəttə ki: Woodbury şeir mükafatı, bir Guggenheim üzvlüyü, National Book mükafatı, NEA mükafatları və Before Columbus Birliyindən həyat boyu müvəffəqiyyət mükafatı, filan filan filan ...

Ginsberg, az qala epik deyə biləcəyimiz şeiri "Howl" un yanaşı burada danışabilməyəcəyimiz qədər çox kitaba imza atdı. Yazılarının çoxu "mübahisəli" və "ədəbsiz" olaraq şərh olundu, hər nə deməksə. "Howl" un bir dinlətidə oxunması, Lawrence Ferlinghetti'nin həbs olunmasıyla nəticələndi. Aftaritetlər Ginsberg'in homoseksuallığı və seks haqqındakı aclığından narahat oldular. Ginsberg, yazılarının bir qisimində də narkotik maddələrdən və bunların təsiri altındaykən yaşanan təcrübələrdən bəhs edir-yəni görüləsi ən təbii şeylərdən bir neçəsini görür-du. Və bu, dünyanın acığına gəlmişdi.

Jack Kerouac, William Carlos Williams və Kenneth Rexroth kimi mühüm adlar Ginsberg'in önəmini anlamışdılar. Ginsberg, Kerouac'ın spontan və qayğısız yazı stilindən çox təsirlənmişdi və özü də zaman-zaman bu metodu istifadə edərdi. Bir dəfə Williamsdan ilhamlanaraq, onun şeirlərinin bir qismini danışıq dilinə çevirdi. Williams, nəticənin uğurlu qarşısında çox xoşnuttu.

Dövrünün bir çox yazıçısı kimi Ginsberg də mistik olana çatmaq istəyirdi. William Blake də daxil olmaq üzrə 19. əsrin metafizikaçı şairləri, ən böyük ilham qaynaqlarından biriydi. Marihuana və benzedrin kimi maddələr istifadə etməsindəki əsl məqsəd, zehinini genişləndirmək və ruhani olana çatma istəyi, ya da həqiqəti siz təxmin edin. Yazılarının böyük hissəsini-Howl da daxil olmaq üzrə-narkotik maddələrin təsiri altındaykən yazdığını deyərdi, və bu doğru idi. (Əslində bu cümlələri yalnız "söhbətə" a uzaq oxucu potensialının varlığını düşünmək məcburiyyətində olduğumdan qurmaq məcburiyyətindəyəm, "siz" başa düşün artıq.)

Yazılarının bir çoxu döyüş motivlərinə sahibdir : Nasist qaz otaqları və Vyetnam, bir çox şeirinə mövzusu olmuşdur.

Ginsberg, sərhədləri aşan Beat yazıçılarından biridir, bu dövrün yazıçılarına marağı olmayan birinin belə onun yazılarına bir göz atmağı lazımdır. Ölümündən sonra, City Lights, Ginsberg üçün, şeir kasetlərinin də qulaq asıdırıldığı bir bayram gecəsi təşkil etdi.

Ginsberg'in yazıları Toro, Emerson və Whitman'la müqasiyə edilməkdədir və bu yazıların "köhnə aqnostik ənənəsi" yaşatdığını deyirlər.

Şenol Erdoğan

Yazının mənbəyi : http://cyberzenarchy.wordpress.com/2009/05/17/howl-uluma-allen-ginsberg/

max stirner

max stirner'in nietzsche üçün bir ilham qaynağı olduğu və hətta bəzilərinə görə nietzsche fəlsəfəsinin əslində orjinal olmayıb stirner'in fəlsəfəsi üzərinə inşa edildiyi iddiaları günbə gün artmaqdadır. hətta, max stirner bu diqqət cəlbediciliyinə görə yalnız nietzsche üçün deyil , digər bütün alman filosofları üçündə 'günah keçisi' rolundadır. fikirləri dövrünün bütün filosoflarına təsir etmişdir. yalnız bir neçə alman filosofun səmimi etirafları ilə dövrün filosoflarının max stirner'a qarşı paxıllıqları ortaya çıxmışdır. elə ki ; max stirner , nədənsə (?) heç kimin adını belə ağızına almadığı biri halına gəlib.

stirner fəlsəfəsi ; nietzschenin "üst insan" prototipinə çox oxşarlıq göstərən "bircəcik mən" fəlsəfəsidir. stirner'a görə tanrı da , dövlət də yalnız öz mənfəətləri üçün çalışırlar. elə isə insanın da yalnız öz mənfəətlərini güdərək və heç kəsdən aslı olmadan özü üçün çalışması, öz mənini meydana gətirməsi lazımdır.

hətta artıq bu yaxınlarda türkiyədə strinerın ilk kitabı da gün üzü gördü.