azik

içi nifrət və qəzəblə dolu olan mədəniyyətsiz, toksik, anormal insan topluluğudur.
Bunlar sosial şəbəkələrdə adətən yazdıqları rəylər ilə öz varlıqlarını hiss etdirirlər. Məsələn, sevgi temalı, trenddə olan azərbaycan dilindəki bir mahnının sədaları altında rəqs edən ortayaşlı bir kişinin çəkib paylaşdığı videonun altında bu tipdə şərhlər yazıblar:

"nə yaxşı gijdıllaxdı bu(gülməkdən gözündən yaş axan üz emojisi)"
"böyük adamsan utan)"
"Şirindi ama gijdıllaxdı(gülməkdən gözündən yaş axan üz emojiləri)"
"Qoca petux"
"Qoca gijdıllax"
"Şirin peysər"
"Niyə söyürsüz, ayıb deyil? yaşlı başlı gijdıllaqdı"
"Cavanların örnək aldığı “ağsaqqallar”(bezginlikdən əlini üzünə vuran insan emojiləri)"

və daha bunun kimi bir çox şərhlər və bunları bəyənən minlərlə azik var. Həddən artıq ürək bulandıran stereotipləri var bu azik topluluğunun. Fərqli bir coğrafiyada bunların tayı olan başqa topluluq varmı görəsən?

Kaş bu yazıqlar onları yetişdirmiş insanlardan şiddət və nifrət əvəzinə yetəri qədər sevgi, sayğı görə imişlər, onda çox güman ki bu duyğuları o biri insanlara necə göstərəsi olduqlarını bilərdilər.

təbii seleksiya

insanların özləri üzərindəki hər yolunu yox etdikləri seleksiyadır. Bunu belə bir örnək verərək izah edə bilərəm: əlinizdə çox iri, ortalama üstü dərəcədə ləzzətli bir pomidor var. Bu pomidorun toxumlarını əkdiniz. Bu toxumlardan çıxmış bitkinin bəzi pomidorları ortalamadan az keyfiyyətli oldu. Amma siz daha yüksək və daha aşağı keyfiyyətli meyvələr arasında seçim etmədən hamısını topladınız və hər birinin toxumlarını növbəti il torpağa əkdiniz. Eyni prosesi daha sonrakı illər də təkrarladınız. Beləliklə, yetişəcək olan bütün pomidorların ortalama keyfiyyəti diqqətəlayiq dərəcədə aşağı düşdü. Çünki ortalama və ortalama altı keyfiyyətdə olan örnəklərin hər zaman daha yayğın olmasına və onların təbii seleksiya ilə çıxdaş edilməli, sadəcə ən yaxşılarının qalıb çoxalmalı olduğuna baxmayaraq siz neqativ yöndə seleksiya etmiş oldunuz.

Tibbin inkişafı sayəsində də təbiətin insan üzərindəki "survival of the fittest" təsiri aradan qaldırıldığından bəri insan təkamülü demək olar ki, dayanıb. insanlar təbii seleksiyanı özləri üçün aradan qaldırdıqlarına görə də, genetik cəhətdən nə daha ağıllıların, nə də daha güclülərin həyatda qalıb çoxaldığı, ən çox da orta səviyyəli örnəklərinin yaşayıb çoxaldığı qəribə bir mühit yaradıblar.

yalnızlıq

Bəzi sosial media platformalarında uzun müddətli yalnızlıq kimi dərin sıxıntıları olan və bundan ciddi narahatlıq duyan çoxlu insanların yalnızlıq təcrübələri və baxış bucaqları haqqında yazdıqları şərhləri və onlara cavab olaraq yazılmış şərhləri oxuduğumda, bir-birlərinə qarşı empatiya qurduqlarını hiss etdirən, bir-birlərinə yaxşı diləklər diləyən və hər şeyin daha yaxşı olacağına dair təminat verən insanların bu duyğudaşlıqlarına tanıq oluram və bu çox xoşuma gəlir. Amma sonra kədərlənirəm. internet kimi, insanları daha öncə tarixin heç bir dilimində indiki kimi olmadığı qədər yaxınlaşdırmağa səbəb olmuş bir icadın varlığına baxmayaraq, bu qədər yoğun duyğudaşlıq içində milyonlarla itkin ruh bir-birlərini heç tanımadan, təmas edərək sonsuzluqda itirlər sanki.

Bir çox adamlar yalnız olduqlarını ifadə edirlər və çox adamlar da bu tip şərhləri bəyənirlər, cavablar yazırlar amma yenə də yalnızlar yalnız olaraq qalmağa davam edirlər. Çox oxşar düşüncə və duyğu çərçivələri olan və bundan xəbərdar olan milyonlarla insanın birlik ola bilməyib hələ də yalnızlıq çəkməsi çox maraqlı deyil mi, sizcə də? Tam əksi olsaydı, dünya çox daha gözəl bir yer olardı, buna əminəm.

Bəlkə də, durumlarından məmnun olduqları üçün bu baş vermir.

azərbaycan

2024-cü ilin ölkə xalqlarının iq ortalamaları nəticələrinə əsasən, 197 ölkənin yer aldığı siyahıda 84.81 xal ortalaması ilə 84-cü sıranı tutmuş ölkədir. Məhdud zəka kimi qəbul edilən ölçünün 76-89 xal aralığındadır.

Mənbə: link

Əvvəlki bəzi illərin nəticələri təxmini 86-87 xal arasında idi. Onsuz da, bir çox azərbaycanlıların fərqli məzmunlar üzrə sosial mediada paylaşdıqları şərhlərdən ortalama iq səviyyəsini az-çox tutmaq mümkün olduğundan xalların illər ərzində geriləməsi təəccübləndirmir. Sonu xeyirli olsun.

george carlin

"Təhsilin yerlərdə sürünməsinin bir səbəbi var və eyni səbəbdən bu əsla və əsla düzəlməyəcək. Boşuna gözləməyin. Sahib olduqlarınız ilə xoşbəxt olun. Çünki sizin həqiqi sahibləriniz bunu istəmirlər. Hər şeyi idarə edən və bütün önəmli qərarları verən böyük, varlı və iş dünyası mənfəətləri güdənlərdir. Siyasətçiləri unudun. Onlar əhəmiyyətsizdirlər. Siyasətçilər sadəcə seçim azadlığı fikrini sizə vermək üçün ora qoyulurlar. Ancaq xeyr, sizin seçiminiz yoxdur. Sizin sahibləriniz vardır. Onlar sizi öz mülkləri kimi görürlər. Hər şeyin sahibləri onlardır. Əhəmiyyətli ərazilərin sahibləri onlardır, şirkətlərin sahibləri onlardır. Senat, konqres və bələdiyyə şuraları da onlara məxsusdur. Məhkəmə hakimlərini arxa ciblərində daşıyırlar. Böyük media şirkətləri də onlara məxsusdur. Beləliklə, gördüyünüz və eşitdiyiniz bütün xəbərləri kontrol edirlər. Sizə necə məlumat veriləcəyinə də onlar qərar verirlər. Onlar yaxşı təhsil almış, yaxşı məlumatlanmış və tənqidi düşünməyə qadir insanları istəmirlər. Bu onların maraqlarına ziddir. Bu, böyük bir klubdur və siz ona daxil deyilsiniz. Siz və mən o böyük klubda deyilik".

(youtube: )

yazarların ehtiyac duyduğu şeylər

Tanımadığım birini möhkəm qucaqlamaq, bir xeyri dəyməyən tanıdıqlarıma deyə bilmədiklərimi tanımadığıma demək, dərdləşmək, qərəzsizcə özümü dinlətmək və anlatmaq. Bir-birləri ilə bunu rahatlıqla edə bilən insanlar, həqiqətən çox şanslıdırlar. nifrətin, qərəzliliyin, soyuq münasibətlərin, duyğu durum pozuntularının və yalnızlığın artıq dəb halını aldığı bu dövrdə bir çox insanlar mənəvi ehtiyaclarını yetərincə qarşılaya bilməmiş olduqları üçün, məncə, tanımadığı amma tanış olacağı "yeni" insanlarla isti münasibətlər qurmağa içdən içə ehtiyac duyurlar. Toplumda, getdikcə artmaqda olan yalnızlaşmış insanları yaxşı müşahidə etsəniz, fərq edə bilərsiniz ki, özləri dilə gətirməsələr də, çoxu bu boşluq hissindən heç də məmnun deyildir və sosial ehtiyaclarını qarşılamağa çox meyilli, istəkli və möhtacdır. insan təbiətinin bir hissəsidir çünki bu. Belələri bunu oxuyacaqlarsa, çox güman ki daha yaxşı başa düşəcəklər nəzərdə tutduğumu. Bəzən, düşünürəm, ehtiyac duyulan bu cür "uyğun" insanları tapmaq, laqeydliyin və şəxsi mənfəət üçün həddən artıq hərisliyin artması üzündən gün keçdikcə daha mı çətinləşir, yoxsa mənə mi elə gəlir.

dövlətlərin manipulyasiya üsulları

Ölkə xalqına ortaq bir düşmən fiquru təqdim edilməsi ilə dövlət və xalqı, sanki qarşı tərəfə(düşmənə) qarşı əl-ələ birləşdiyi "biz" qəlibinə, qarşı tərəfi də "hamımızın düşməni" qəlibinə salaraq xalqı tərəfinə çəkmək. Bir növ manipulyativ təbliğat texnikasıdır və insan tarixi boyu kütlələrə manipulyasiya edərək mənfəətləri naminə özlərinə cəlb etmiş və yönləndirmiş liderlər və siyasi topluluqlar tərəfindən böyük uğurlarla həyata keçirilmişdir. Hətta bu qədər uğurlu bir manipulyasiya üsuludur ki, oliqarxiya nizamı əsasında qurulmuş azərbaycan dövləti ağalarının neft və təbii qaz zəngini ölkədəki axmaq xalqı yoxsulluq ilə boğuşdurduqları halda, eyni zamanda xalqlarına düşmən fiquru olaraq təqdim etdikləri erməni topluluğuna qarşı xalqın nifrətini alovlandırmaq və beləliklə insanlarda vətənpərvərlik ruhunu canlı tutaraq, şüuraltlarına "onlar bizim düşmənimiz olduqları üçün biz birlikdəyik", "biz bir-birlərimizin tərəfkeşiyik çünki ermənilər bizim ortaq düşmənlərimizdirlər" anlayışı yerləşdirərək xalqı cəlb etmək cəhdləri müvəffəqiyyətlə öz bəhrəsini vermişdir və hələ də verməyə davam edir. Təbii ki, erməni düşmənliyini danmaq mümkün deyil ancaq əliyevlər hakimiyyətinin tarixin tozlu səhifələrindəki digər bir çox dövlət hakimiyyətinin etdiyi kimi, düşmənlərin varlığını reputasiya və güc naminə sui-istifadə etdiyi gerçəyi də danılmazdır. Elə bunun ən böyük sübutu da, oliqarxiya iqtidarına edilmiş tənqidlərin iqtidar sahibləri və tərəfkeşləri tərəfindən əsasən, "erməni təbliğatı" ya da bəzən "pkk təəssübkeşliyi" kimi damğalanmasıdır.

acı həqiqətlər

Kapitalist bir sistemdə ümumi ortalama gəliri daha az olan və alt təbəqəni təşkil edən daha kasıb adamların pul qazanmaq üçün vaxt və əməklərini satmaları zamanı əslində, maddi durum baxımından daha yüksək yerdəki təbəqəyə daha çox qazandırmış olurlar. Həmin təbəqəni təşkil edən varlılar pullarını ortaya qoyaraq, yəni pul verərək pul qazanırlar. Yəni, əslində bütün istehsal və xidmətlərin çoxu az gəlirli, daha yoxsul insanlar tərəfindən təmin edilir. Hazırda dünya üzərində elə bir nizam var ki, varlılar, əsasən kasıbların əməkləri sayəsində varlanmışdırlar və kasıblar olmadan varlı zümrənin formalaşması və varlığını sürdürməsi mümkün deyildir.

Bu, bir tənlik kimidir: bir toplumda toplumun əksər hissəsi, çoxluq nə qədər kasıblaşırsa, yüksək zümrəni tutmuş varlı və elita azlıq da o qədər varlanır. Bu gəlir ədalətsizliyinə əsaslanmış nizamda isə, ən çox vergi yenə daha az gəlirli orta və alt təbəqədəki çoxluq tərəfindən ödənir. Bəlkə də, məktəblərdə məktəblilərə gələcəkdə necə pul qazana biləcəkləri buna görə öyrədilmir.