+18 əjdaha
1. tanım: siçanları öldürmək üçün kimyəvi preparat. (zn3p2) sui istifadəsi də məlumdur: intihar yaxud sui qəsdlər üçün istifadə olunurmuş.(baxma: sink-fosfit)
(bax: mərgümüş)
musavat.com saytının şef-redaktoru xalid kazımlı mövzuyla bağlı aşağıdakı şərhi yazıb:
"mən vaxtilə sink-fosfitlə ("siçan dərmanı" - qədim adı mərgümüş) işləmişəm. onunla işləmək üçün gərək ağız-buruna respirator taxasan, qara istiot kimi bir şeydir. iki-üç tozu nəfəs yoluna getsə, adam hazırdır. onu günəbaxan yağıyla, buğdayla qarışdırıb zəhər hazırlayırlar. o buğdanın birini udan adamda dəhşətli yanğı əmələ gəlir. insan başlayır su içməyə, su içdikcə daxili orqanlar parçalanır. "
həkim vaqif qarayev isə sink-fosfiti nəzərdə tutaraq yazıb: "qisa müddətdə öldürücü təsiri var... amma çox az dozada qəbul edildikdə və vaxtinda müdaxilə olunduqda xilas varianti mümkündür. bu, məsələnin tibbi aspektidir! teatr çixartmaq istəyənlər isə adətən əvvəlcədən bu haqda məlumatli olurlar".
zərərli gəmiricilərə qarşı mübarizə məqsədilə istifadə olunan sink-fosfid preparatı avropa ittifaqı, mdb-yə daxil olan bir çox dövlətlər tərəfindən qadağan edilməsinə baxmayaraq, azərbaycanda hələ də istifadə olunur.
sink-fosfid yüksək toksiki zəhərə malik, heyvanlar aləmi və insanlar üçün təhlükəli olan pestisiddir. sink-fosfiddən adətən siçanabənzər gəmiricilərlə mübarizə aparmaq üçün zəhərli, aldadıcı yemlər hazırlanaraq istifadə olunur. aldadıcı yem hazırlanarkən sink-fosfid bitki yağı və dənli taxıllarla qarışdırılaraq gəmiricilər olan yerlərə qoyulmalıdır. sink-fosfid gəmiricilərin orqanizminə daxil olaraq parçalanaraq hidrogen fosfin qazına çevrilir və toksiki zəhərlənmə baş verir. əmələ gələn fosfin qazı havanı sıxışdırıb çıxarır və ərazidə zəhərli qaz yaranır ki, bu da bütün canlı orqanizmlərə və ətraf mühitə neqativ təsir göstərir. sink-fosfidin istifadəsindən sonra ölmüş gəmiricilər və qalan zəhərli yem qarışıqları yığışdırılmalı və müvafiq qaydada məhv edilməlidir. sink-fosfid istifadə olunan ərazilərə, otlaq və əkin sahələrinə 10-15 gündən tez heyvanların buraxılması qadağandır. lakin çöl quşları və heyvanlar ərazilərdən zəhərli yemin qalıqları, vəhşi heyvanlar və quşlar, o cümlədən, adları “qırmızı kitab”a düşmüş heyvanlar ölmüş gəmiricilərlə qidalanaraq zəhərlənib məhv olurlar. ərazidə qalan sink-fosfid qalıqları ətraf mühit və insanların zəhərlənməsi üçün ciddi təhlükə yaradır.