Sözaltı Sözlük - Azərbaycandilli Fikir Ensiklopediyası

1. azərbaycan dil qürumunun özünə nümunə alması gərəkən dildir. belədəki almır almasın biz sözlük əhli olaraq yeni dil formalaşdıracağımıza inanırıq onsuz da.
amma və lakin ki bu tipini sikdiylərim hara baxır nə işlə məşğuldu bilmək istərdim, oğuzdumu nədi o dil qurupunun qolları içində ən çox özünü inkişaf etdirmiş dil türk dilidir. bizimkilər yerində sayır, sadəcə ayda ildə bir yeni söz daxil edirlər lüğətimizə oda ki hansısa yeni texnologiya çıxanda adının səsləniş formasını yazıya çevirib soxurlar dilə. məsələn apple şirkətini əppl olaraq azərbaycan dilinə daxil edirlər. başuza dönərəm sizin.

söhbətdən yayınmayaq, türklər dünyanın ən çox inkişaf etmiş dili olan ingilis dilindən tonla söz götürüblər özlər özlərinə. tərcümə edib olduğu kimi işlədirlər. bir çox söz birləşməsi.
və nəticə etibarı ilə istifadəyə yararlı dildir.

15. aramızda (yəni azərbaycanlıların arasında) türk dilinə və türklərə mız qoyan itə tök adam var məsələn.
ama türk dili olmasaydı azərbaycan indikindən daha da cahil idi. rus dili də bilməyən ortalama bir azərbaycanlının oxuma bilgisi sadəcə azərbaycancaya tərcümə edilmiş azsaylı dar bir çərçivədən ibarət olacaqdı.
indi və keçmişdə türkcə oxumuşuq.
mən məsələn sabirabadda sıradan bir orta məktəb uşağı ikən xaricdəki ya da ölkədəki rus dilli yaşıdlarım daha güclü yazarlar oxuyarkən mən sadəcə rayon kitabxanasındakı dar ədəbiyyatla kifayətlənməliydim. bu hiss o vaxtı məni məhv etdiyi qədər hələ də məhv etməkdə davam edir. çünki uşaqlığımı yox sayıram. nizaminin xəmsəsi ilə kifayətlənməli olurdun çünki başqa çox da bir şey yox idi. afedersiniz ama nizaminində ki xəmsəsinə soxum. mənə daha yaxşı yaşamaqla bağlı heçnə öyrətməyib.
indi təsəvvür edin ki azərbaycanın türk dili kimi yaxın və ortaq bir dili qonşusu olmasaydı onda necə olacaqdı. kim nəyi hardan oxuyacaqdı. indi bizim yaşıdlarımızın götünün qalxıb özünü bir şey sanmasının tək səbəbi üç beş türkcə kitab oxuyub həyatı qavradıqlarını sanmış olmaqlarıdı.
azərbaycan dili və ədəbiyyatının prespektivi olmadığını varsaysaq türk dili indinin özündə belə aktualdır və olmalıdır da. zira azərbaycan dili 20 il sonra olmaya da bilər. 20 olmasın 100 olsun.
ingilis filan da demirəm türkiyədə də doğulmadıq ki heç olmasa dil determinizmindən xilas olaq bari içni sikm.
hə bu arada, türk dilini sevməyən ya dar sanan ya pis sanan rus dillilər ya da türk dili bilməyən azərbaycanlılar da var. halbuki tək problem adamların türk dilinin necə qəşəy olduğunu bilməmələridi. zaman zaman poetik zaman zaman fəlsəfi zaman zaman düşüklüyün dibinə vura biləcəyiniz və sair.
hətta türk dilində danışmaq ac qarnınızı doyura bilər.
o boyda illərin təcrübəsi, osmanlı mirası, dünyadakı ən böyük dillərdən birinə söz soxmazdan əvvəl bi oturub düşünmək lazımdır. nedir ne değildir diye.
sırf yenidən türk dilində öpüşmək üçün durub türkiyəyə köçəsim var.