blok başlıqlarını gizlət
alejandro jodorowsky
bütün zamanlarda yazdığı ən əjdaha entrylər:
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
eyni anı yaşamış iki şəxsin, ya da bir yerdə illərini bölüşmüş iki sevgilinin keçmişdə yaşadıqlarından yadda saxladıqları, ya da unutduqları biri-birindən o dərəcədə fərqli ola bilər ki...
misal üçün, münasibətdə olan iki insan, bir-iki ay davamlı olaraq görüşürlər. görüşlərin birində, qadın keçmişə aid bir hadisəni danışır/xatırlayır. yağmurlu bir gecədə, evdə xalçanın üzərində sevişərkən, çöldəki küləyin təsirindən pəncərənin qəfildən açıldığını və bütün otağın fövqəltəbii bir işığa büründüyünü, həmin özəl hadisəni bir yerdə bölüşdüklərindən duyduğu xoşbəxtliyi, sevgilisinə izah edir.
sevgilisi isə, həmin hadisənin bir parçası olsa da belə, o anı birlikdə yaşadıqlarını yada sala bilmir: xalçanın üstündə sevişdiklərini olduqca yaxşı xatırlayır, lakin, qadının danışdığı an, küləyin təsiri ilə pəncərənin qəfildən açılması, içəriyə düşən mavi işıq, hiss edilən ülviyyət qətiyyən yoxdur.
keçmişə dair xatirələr bir tərəfə, bir tərəfin əsla unuda bilmədiyi və həyatının gedişatına təsir etdiyini düşündüyü şəxs, bəzən digəri üçün tamamilə unudulmuş və kadrajdan çıxarılmış olur.
kunderanın zert romanının başlanğıcında lüdvik, təsadüfən, illər öncə ciddi eşq hekayəsi yaşadığı qadının - lucienin bərbər işlədiyi yerə daxil olur. saçını kəsdirdiyi müddət ərzində gözlərini qadının üzündən çəkməsə də belə, onu tanıya bilmir, tərəddüdə qapılır. istər-istəməz özündən soruşur: "vaxtında dəlicəsinə sevilmiş bir qadının üzünə baxdıqda, kim olduğuna dair tərəddüdə qapılmaq, nə dərəcədə mümkündür?"
l'ignoranceda josef, iyirmili yaşlarında tutduğu gündəlikdə yazılanları oxuyarkən, heç bir şey xatırlamadığını görüb, dəhşətə bürünür. yazdıqlarını oxuduqca özünü tanıya bilmir. xüsusilə də, haqqında səhifələrlə bəhs etdiyi eşq hekayəsindəki gənc qızın simasını, nə qədər çalışsa da gözünün qarşısına gətirə bilmir, adını belə xatırlamır. sırf onu qıcıqlandırmaq və qısqandırmaq məqsədi ilə qurduğu oyunları, ağlatmaq niyyəti ilə danışdığı yalanları, heyrətlənərək oxuyur.
halbuki, joseflə mübahisəsinin ardınan ağır qəza keçirərək, yaralanan miladanın bütün həyatı, o gənclik eşqinə ilişib qalmışdı.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
kunderanın üzərində ilişib qaldığı mövzulardan biri də "kafkaesk hallar"la bağlıdır. kafkaesk halların fərdlərin davranışında yenidən törəməsi (onları əbədi müşayət etməsi) kunderanı dəhşətə salır və bunu başına gəlmiş bir hadisə vasitəsilə nəql edir.
1951-ci ildə, stalinist repressiyalar dönəmində, yoldaşlarından biri rejim tərəfindən həbs edilir. bir çoxları kimi o, da törətmədiyi cinayətlərdə ittiham olunur, lakin bir çoxlarından fərqli olaraq, sonunadək ona dair qaldırılmış bütün iddiaları rədd edir. beləcə toplumun qarşısında həyata keçirilən teatral məhkəmə prosesi üçün işəyaramazın birinə çevrilir, çünki, kafkanın "məhkəmə"sindəki k obrazından fərqli olaraq rejimin ona yüklədiyi cinayəti axtarmaqdan imtina etmişdi.
nəticədə, hadisənin üzərindən on beş il keçdikdən sonra həbsdən azad edilir. həbs olunarkən bir yaşında olan oğlunun artıq on altı yaşı var. həm qadını, həm də övladı üçün izah edilməyəcək qədər xoşbəxt günlər başlayır. bu hadisədən bir müddət sonra kundera, artıq on ilə yaxındır ki, üzünü görmədiyi yoldaşının evinə gəlir və içəri daxil olduqdan bir qədər sonra qəribə hadisə ilə üz-üzə qalır. belə ki, qadın peşman vəziyyətdə yerində əyləşərək, gözləri dolmuş halda, öz oğlundan şikayətlənməyə başlayır. önə sürdüyü səbəblər isə olduqca mənasız adlandırılacaq qədər bəsitdir. misal üçün: səhərlər yuxudan gec oyanır, vaxtı vaxtında yemək masasına gəlmir və s. kundera bunun böyüdüləcək problem olmadığını dediyi arada, oğlu müdaxilə edərək: "xeyr, anam şişirtmir, haqlıdır. o cəsur və dürüst qadındır. və mənim də dürüst biri olaraq böyüməyim üçün çalışır." deyir.
kundera hadisəni belə xülasə edir, illərdir partiyanın qadın üzərində həyata keçirməyi bacarmadığını, ana öz oğlu üzərində bacarmışdı. oğlunu törətmədiyi cinayətdə ittiham edərək, onu, tanımadığı şəxsin qarşısında öz cinayətini axtarmağa təşviq eləmiş və beləcə, stalinist mühakimə müddəti ev şəraitində həyata keçirilmişdi.
kafkaesk hallar, törətmədiyimiz cinayətlərə görə ittiham edilməyimizlə başlayır və ömrü boyu içində yaşadığımız teatral məhkəmədə öz cəzamızı qəbullanmaqla başa çatır: istəmədən yaşadığımız cəmiyyətdə məhkuma çevrilirik.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
qadınların öz hökmranlıqlarını diktə etdiyi, dahilərin böyüdüyü ailələrin əksəriyyətində, edip kompleksinin izləri görülür. yazdıqları əsərlərə əsasən yazıçıların psixoloji vəziyyətini açıqlamağa çalışan freyd "yuxuların yozumu" adlı araşdırmasında, sofokl`un kral edip pyesindən sonra "edip kompleksi"nin ədəbiyyatdakı ilkin təzahür formalarının üzə çıxmağa başladığını və dostoyevskinin də bu kompleksin əsiri olduğunu qeyd edirdi.
freydə görə dostoyevski "edip kompleksi" yaşamaqda və anasına qarşı gizlin sevgi bəsləməkdə idi. buna görə də dostoyevski, tez-tez atasının ölümünü arzulayırdı. lakin, bir gün kəndlilər tərəfindən qətlə yetirilən atasının ölümü, dostoyevskini sarsıdır. və bu hadisədən sonra vicdan əzabı çəkən dostoyevski, epilepsiya xəstəliyinə tutulur. freyd, dostoyevskidə mövcudluğunu iddia etdiyi ata qatilliyi instinkti ilə bağlı iddiallarının digər bənzərini şekspirin "hamlet" adlı faciəsində də tapır. psixoanaliz vasitəsilə bu əsəri şərh edən ilk şəxs olan ernest jones, edip kompleksi`nə əsasən araşdırdığı bu əsərin nəticəsində, şekspirin öz atasına düşmən olduğu qənaətinə gəlir. freydə görə, dünya ədəbiyyatı tarixinin üç böyük əsərinin (sofoklun "kral edip"i , dostoyevskinin "karamazov qardaşları" və şekspirin "hamlet"i) eyni mövzunu, yəni - ata qatilliyini qələmə alması, təsadüf olaraq açıqlana bilməz.
freyd, ədəbiyyata qeyri-ciddi yanaşırdı və yazıçıları psixoloji pozuntuları olan şəxslər kimi qiymətləndirirdi, əks halda, şübhə etmirəm ki, bu siyahını daha da uzatmaq olardı. lakin, freydin ədəbiyyat düşmənçiliyinə əsasən; kral edip sofokla görə bir əsər qəhrəmanı idisə, freydə görə insan olmağın faciəvi hallarından biri idi.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
edgar allan poedan, manic street preachersə qədər populyar mədəniyyətdə, demək olar ki, hər sahədə qarşımıza çıxan auto-da-fe: 15-ci əsr ispan inkvizisiyası, din adına törədilən qətliamlar arasında, tarixdəki öz xüsusi yerini alır. vərdiş etdiyimiz, özündən daha böyük məqsədlər naminə həyata keçirilən qətliamların əksinə, inkvizisiya, insanların ruhlarını sevgi ilə "xilas edir", işgəncə ilə "təmizləyirdi".
inkvizisiya ilə bağlı ən önəmli hekayələrdən biri də, heç şübhəsiz ki, dostoyevskinin "karamazov qardaşları" romanında yer alır. ivanın, alyoşaya, fasilələrlə - onun sualları ilə - danışdığı hekayədir bu. isa geri dönüb; küçələrdə öz möcüzələrini nümayiş etməkdədir. qısa müddət içində insanlar onu tanıyır, ona inanırlar; və elə həmin qısa müddətdə də inkvizisiya isanı ələ keçirərək, səhərisi günü yandırmaq üçün həbsə atır.
axşam, böyük inkvizitor, isanı hücrəsində ziyarət edir və insan təbiəti, sərbəstlik kimi anlayışların ayırd edildiyi , modern ədəbiyyatın ən möcüzəvi monoloqlarından biri ərsəyə gəlir. inkvizitor isaya qəzəblənir: onu kilsənin işinə qarışmaqda ittiham edərək, artıq ona ehtiyaclarının qalmadığını vurğulayır.
"məgər, sizi azadlığa qovuşdurmaq istəyirəm deyən sən deyildin? indi gördün bu azad insanları? insanlar üsyankar idi, üsyankar insan, necə xoşbəxt ola bilər? sənə xəbərdarlıq etməyə çalışdılar; xəbərdarlıq, nəsihət kifayət etmədi, bizə qulaq asmadın: insanları xoşbəxtliyə aparan yeganə yolu, inkar elədin."
inkvizitorun isaya qəzəbinin altında yatan əsas səbəb, üsyankar və iyrəncliyə doğru irəliləyən insanlara, isanın sərbəst seçim haqqını tanımasıdır. insanların həmişə pisliyə doğru sürüklənəcəyi, onun soyuq, qansız dodaqlarından tökülən kəlmələrin tək mənasıdır.
böyük inkvizitor hekayəsinin sonunda, ona qarşı irəli sürülən ittihamların ağırlığı və sərtliyi qarşısında ağzını belə açmayan isa, inkvizitoru alnından öpür. ardınca, inkvizitor, isaya getməyi üçün icazə verir: gedir və bir də əsla geri qayıtmır.
bu mövzuya toxunan bir digər yazar noam chomsky, " gərəkli illuziyalar" kitabında, yaşadığımız cəmiyyətin ancaq bu tərzdə nəzarət altında saxlanıldığından bəhs edir. kütləvi manipulyasiya silahlarının açıqlanmaması, gizli müharibə planları və s. hər biri, insanlığın "yaxşılığı" üçündür. bəs hər hansısa bir şəkildə, özümüzü həqiqətlərdən kənarda görsək, onda necə?
bu suala veriləcək cavabımız yoxdur: sadəcə mövcud böhranı bacardığımız qədər özümüzdən uzaq tutmağa çalışırıq. ta ki, bütün bu məsafələr, bəlli bir zaman keçdikdən sonra (nümunə olaraq 15-ci əsr) müqavimət göstərərək özündən uzaq tutmağa çalışdığı böhranı, kökündən qazıyana qədər.
alyoşanın bu hekayəyə reaksiyası isə, özlüyündə "bütün cəmiyyətlər, təkcə yalanla ayaqüstə dayana bilərlər" düşüncəsini gətirməklə bərabər, gerçəkliyi bütün çılpaqlığı ilə ortaya qoyur:
"bu təkcə, başqalarını özünə kölə etmək istəyidir. iyrənc hissdir. gələcəkdə, bizim qədimi köləliyi xatırladan dövr yaratmaq arzusundadırlar. özləri də həmin kölələrin sahiblərinə çevriləcəklər. bəlkə də tanrıya belə inanmırlar: sənin əzab çəkən inkvizitorun isə, sadəcə xülyadır."
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
xxi əsrdə inanc (hər nə qədər inanmasaq da) insanları xoşbəxt edə biləcək meyarlardandı. tanrıya inanmayaraq, özünəqapılmağın bəxş etdiyi gücsüzlük, itirmişlik duyğusu, bizi istər-istəməz iqamətgahı pessimizm olan saraya qapadır.
inanclı insanlarda isə, bu duyğu öz yerini, hüqonun da ifadə etdiyi kimi, duaların şəfaətverici xüsusiyyətləri ilə birgə, bir gün tanrının bizi bu bataqlıqdan çıxararaq, layiq olduğumuz mükafatı verəcəyi zənninə bağlayır.
fəlsəfədə bunun digər izah yolu isə, blez paskal məsələsi ilə açıqlanır.
məsələ isə bundan ibarətdir:
1. əgər inanıramsa və tanrı varsa mən cənnəti əldə edəcəm.
2. əgər inanıram, lakin tanrı yoxdursa, heç nə itirmirəm.
3. əgər inanmıram və tanrı varsa, mən cəhənnəmdə yanacam.
4. əgər inanmıram, lakin tanrı yoxdursa, heç nə itirmirəm.
bu həmçinin, inanclı insanın, inancsız insana nisbətdə daha xoşbəxt olduğu anlamına gəlir. yəni, inancsız birinin xoşbəxt olmaq şansı, inanclı insanın xoşbəxt olmaq ehtimalının yarı faizinə bərabərdir; çünki, itirəcəyi heç nə yoxdur: məsələ budur.
əslində haqq verirəm bu fikrə; itirəcək heç nəyi olmayan fərdə çevrilmək, bəzi insanları xoşbəxt etməyə yetərlidir: olmasa belə heç nə itirmirsiniz. lakin məsələyə sırf nəsə olacaq ehtimalı ilə yanaşmaq da, məncə, kökündən yalnışdır.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
"dünən sənin telefonun öldü. ölən yalnız adamlar olmur ki... telefon nömrələri də ölür."
anton çexov hekayələrində üzə çıxan, hər an açılmaq qorxusu ilə baş-başa qaldığımız tüfəng, bu hekayədə telefon zəngi ilə yerini dəyişir. hər gecə, eyni saatlarda tanımadığı şəxsin telefon zəngini gözləyən qadın, (bütün zamanlar üçün itirmiş qadın obrazlarının cəmidir) təsadüfi tanışlıqdan eşqə qədər məsafəni qət etmiş rüstəm (seymurun alter egosu) və sonda özünün yaratdığı obrazın telefon zəngini birdəfəlik susdurmaqla, öz eqosuna uduzmağı seçərək, acizliyini sübut edən seymur. çətin idi, çünki özünün belə buna inanacaq gücü qalmamışdı.
qətiyyən şübhəm yoxdur ki, bu hekayə, dəfələrlə adını zikr edəcəyim, fərqli yaş mərhələlərində yenidən oxuyacağım və hər dəfə oxuduqca, yenidən analiz edəcəyim hekayədir. üzərinə çox şey yazmaq olar, yuxusuz qaldığımız gecələrin, içdiyimiz içkilərin təsirindən bihuş olaraq, təklik üzərinə fikir yürütdüyümüz anların hekayəsidir bu: bəli, elə təklik ki, onu yalnız qadın başa düşə bilir. gecə ayılırsan, divarlar üstünə gəlir.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
bir ölkə düşünün, hansı ki, hər günə bir qanlı hadisəni sığdıra bilib. artıq ölümlər və faciələr o qədər içsəlləşdirilib ki, az qala, bütün bu başverən hadisələr normal qarşılanır. nümunə olaraq, 20 yanvarda baş verən hadisələri və 26 fevral xocalı faciəsini xatırlayarkən, əslində heç bir anormallıq hiss eləmədiyimizi özümüzə etiraf edə bilməsək də, ölümlərə öyrəşmiş vəziyyətdəyik. bütün bu hadisələri sadaladığım vaxt, neçəmiz görəsən ötən ilin avqust ayında olanları düşündü?
ölümlərin ardınca, qəsdən verilən mənasız və axmaqca açıqlamaları da faciənin qarşısına keçirməklə, əli qan içində olanların əllərinə su tökdüyümüzün fərqinə varmırıq.
hisslərimizi nəzarət altında saxlamağı, bizdən qabaq onlar öyrəndilər. bir müddət sonra nə həmin 16 şəxs, nə də ailələri yadımıza düşəcək.
"19 mayı unutmayın!" deməyəcəm, çünki bir neçə həftə bundan qabaq başqa hadisələr barəsində də eynisini eşidirdik. bu ölkənin tarixində unutmamalı olduğumuz o qədər çox faciə mövcuddur ki, zamanla heç birini xatırlamayacağıq; çünki, bu siyahıya yenilərini əlavə etməkdə davam edəcəklər. onlar təqvimdəki boş günləri bu tip faciələrlə doldurmağa çalışarkən, biz sadəcə "unutma!" deyə biləcik. onlar isə düz gözlərimizin içinə baxaraq, "hansını?" deyə soruşmaqla öz alçaqlıqlarını nümayiş etdirəcəklər.
bütün bundan qabaqkı hadisələrin də sadəcə adı qaldı, biz xatırlamağa çalışdıqca, onlar yenilərini yaratdılar.
bəlkə də bu və bundan qabaqkı hadisələrdə səsin tutulanadək bağırmısan, ağlamaqdan gözlərin qızarıb, bəs sonra? sonra hər şey yenidən təkrarlanır. sən isə həyatına, bir növbəti hadisədə sadəcə klavişlərin üstündəki hərfləri fəda etməklə davam edəcəksən, ən yaxşı halda isə, sadəcə səsini.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
1919-cu il, borgesin ailəsi üçün növbəti dayanacaq mallorca olarkən, atası yeganə romanı üzərində çalışdığı dönəmdə, borges də ilk şeirlərini yazmağa başlamışdı. atasının romanı 47 yaşında dərc edilsə də, heç bir diqqət görmür.
irəliləyən illərdə borgesinin atasının səhhəti pisləşdikcə, oğlundan, romanın üzərində yenidən işləməsini xahiş edir. halbuki, borgesin yazdığı ən uzun mətn 14 səhifəlik " kongres adlı hekayədir; onu da yazması illərini almışdı.
borges 19 yaşındaykən, atası, hər hansısa bir qadınla sevişib-sevişmədiyini soruşur. cavab, "yox" idi. ardınca atası, oğlu borgesə; yetişkənliyə keçidin sırıdığı rituallarla baş-başa qalması üçün kiçik yardım etmək qərarına gəlir. ona yazılı adres verərək, gedəcəyi yerdə bir qadının onu gözləyəcəyini bildirir. borges, kağızda yazılan ünvana çatdıqda isə, həmin qadını atası ilə bölüşəcəyini öyrəndiyi üçün, ilk sınağı uğursuz alınır.
borges üçün həkimə görünməli olduğu deyildikdə isə, həkimin rəyi: "bu cavan oğlan, qadın bədənindən alacağı zövq və həzzi, ədəbiyyatdan alır" şəklində olur.
borgesin plaza douborgun ikinci mərtəbəsində yaşanılanlar bəhsinin, başına gəlmiş bu hadisəyə bir göndərmə olduğu deyilir.
borges haqqında, ən çox onunla yatmaq və ya evlənmək istəməyən qadınlarla anlaşdığı deyilir. qəribədir ki, borgesin bir çox qadınlarla əlaqəsi var idi, lakin heç biri ilə sevgili olmurdu.
illər keçməkdə idi; bir çoxları kimi borgesə də zamanın əli toxunmuşdu. artıq mallorcada vaxtının yetərincə çoxunu fahişəxanalarda keçirirdi. axşamları qumardan əldə etdiyi pulların hamısını tək gecəlik əlaqələrinə yatırırdı. sonralar, yatdığı fahişələr haqqında; "içlərində kilsə kimi qadınlar var idi, ancaq fahişə olduqlarını unutmamağa çalışırdım." ifadəsini səsləndirmişdi.
üstündən keçən vaxt ərzində dəyişilmək bilməyən tək şey var idi: borgesin anasına bəslədiyi oedipial sevgisi. borges evləndiyi bütün qadınlara, anasının ruhu ilə xəyanət edirdi.
1967-ci ildə evlənən borgesin ailə həyatı isə, əsl tragediya idi. evləndikləri gün qadını ilə olmaq istəmir; vərdiş etdiyi yatağında təkbaşına uzanır. bal ayı üçün hotelə getdikləri sırada, yoldaşını borges deyil, anası müşayət edir. 1970-ci ildə yoldaşından boşanmaq qərarına gəlir. lakin tərslikdən həmin dövr argentinada boşanma qadağan idi. bu sırada borgesin dostlarından, argentinalı yazıçı, filosof di giovanni araya girir. borges evdən çıxarkən, yoldaşına, axşama, sevdiyi yeməklərdən birini hazırlamağı tapşırır. və həmin gün evdən, bir də geri qayıtmamaq şərtilə çıxaraq, dostunun da yardımı ilə, hava limanına doğru yollanır.
1986-cı il, artıq öləcəyini hiss edən borges, kitablarla ilk tanışlığının olduğu yerə avropaya qayıtmaq istəyir. bir şeirində də arzuladığı kimi, cenevrəyə ölmək üzrə yola çıxan borges, aprel ayında maria kodama ilə evlənir; və elə həmin ilin iyun ayında isə həyata vida edir.
öldükdən sonra, maria kodamadan, "borges sizi gördümü?" deyə soruşulduqda, cavabı: "xeyr, borges məni nə evlilik vaxtı, nə də ondan öncə əsla görmədi."
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
xırıltılı və boğuq səsi var idi. səsindəki toxluq həyatı həzm etmişliyindən qaynaqlanırdı. bəzən alkoqolun təsirindən dili sürüşürdü və sifətindəki məsamələrdən ikinci dünya müharibəsinin arxada qalan bir parçasına bənzəyirdi. kitabındakılar adi yazı deyil, həm də həyatının yazılarındakı əksi idi. yeni bir kəlmə, kiçik an məsələsinə çevrilmişdi. o, anı tutmaq, anı yaşamaq barədə peşəkar idi; yaxşı yazdı həmişə. səsləndirdiyi fikirlər, qulağa dəyən şilləyə çevrildi. o, bukowski idi.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
bela tarr`ın bu son filmim olacaq deyə çəkdiyi "a torinoi lo" (turin atı) filminin proloq hissəsində, qara fonun nəzdində belə bir hekayə səsləndirilir. friedrich nietzsche 3 yanvar, 1889-cu ildə, turində, via carlo albertodakı 6 nömrəli evin qapısından küçəyə çıxaraq, bəlkə sadəcə yerimək, bəlkə də poçtda onun adına gələn məktublara baxmaq məqsədilə bilmədiyimiz istiqamətdə irəliləməyə başlayır. ondan elə də uzaq olmayan yerdə, faytonçu, öz inadkar atına söz yeridə bilmir. faytonçu hər nə qədər çalışsa da, at, sahibinin ona verdiyi əmrlərə etinasızlıqla yanaşır. nəticədə, adı çox güman ki, giuseppe carlo ettore olan faytonçunun səbr kasası daşır və qamçısını əlinə alaraq, var gücüylə ata zərbə endirir. nietzsche, kütlənin dayandığı yerə doğru gedərək, həmin anadək əsəb köpürən faytonçunun amansız davranışlarına son qoyur. sağlam cüssəli, gur bığlı nietzsche, qəfildən faytona adlayır və qollarını atın boynuna dolayıb, hıçqıraraq ağlamağa başlayır. hadisəyə şahidlik edənlərdən digərləri, nietzscheni evinə qədər ötürürlər. iki gün boyunca bir divanda uzanaraq, səssizcə dinlənir. ta ki, sonuncu sözünü pıçıldayanadək: ” mutter, ich bin dumm!” ("ana, necə də axmağam!") və həyatının geridə qalan son on ilini, ağlını itirmiş yataq xəstəsi olaraq, anasının və bacılarının himayəsi altında keçirir.
tarr filmdə nietzschenin deyil, haqqında heçnə bilmədiyimiz atın aqibətindən bəhs edir. amma mənim ilişib qaldığım məqam, nietzschenin çarəsizcə etdiyi - "mutter, ich bin dumm!" etirafıdır. deleuze araşdırmasında qeyd edirdi ki, nietzsche ömrünün böyük hissəsini nevrozdan əziyyət çəkərək yaşamışdı. bu çarəsizliyin etirafı üçün səbəb hesab edilə bilərdimi? - müəmmadır. bunun üçün adlerin fərdi psixologiya nəzəriyyəsində adı keçən "nevroz" fikrinə yönəlmək lazımdır. adlerin nevrozla bağlı bu formulu diqqəti cəlb edir:
fərd + sınaq (təcrübə) + ətraf + həyatın tələbləri = nevroz
eyni zamanda adler, həlli yolu üçün də bu formulu önə sürür:
dəyərləndirmə + quraşdırma (sınaqlar+xarakter+duyğusallıq+simptomlar) = şəxsiyyət idealı
və bu tərzdə əlavə edir: əldə edilmiş olan tək qəti və sabit nöqtə şəxsiyyət idealıdır. nevrotik, tanrılığa daha çox yaxınlaşmaq məqsədilə, fərdiliyini, sınaq-təcrübələrini, ətrafını, kənardan müdaxilə edirmişcəsinə dəyərləndirir. nietzsche nevrozdan əziyyət çəkirdi və bu, onu tanrılığa yaxınlaşmağa vadar edirdi.
" gott ist tot" - tanrı öldü fikri, nietzschenin öncəgörməsi idi. tanrı ölməkdə idi, artan ağrılar, bədənin şiddətlə iflicə doğru əyilməsi, tanrını məhv edirdi. lakin, daha betəri, qarşıda hələ çarəsizliyin etirafı ilə başlayacaq olan, ağrıların qoynuna atılmaq hissi onu gözləyirdi.
tarix sübut edib ki, istehlak mədəniyyəti, təkcə əldə olan məhsulların tükədilməsi ilə bağlı deyil, eyni zamanda şüurla əlaqəli olan vasitələr üçün də keçərlidir. insanların anı xilas etmək məqsədilə yaratdıqları minlərlə tanrının, tarixin süzgəcindən keçə bilməyərək, istehlak mədəniyyətinin qurbanına çevrilmələri də məhz bununla bağlıdır. nietzsche də məhz bu mədəniyyətin qurbanı oldu. 19-cu əsrin sonlarında, almaniya (avropa) üçün xarakterik problemlər, nietzscheni formalaşdırmışdı və elə həmin vəziyyət də nietzscheni məhvə sürüklədi.
nietzsche tanrı idi və tanrı 45 yaşında həyata (bəlkə də cəmiyyətə) təslim oldu; lakin onun ölümünə inanmayanların, tanrının yenidən zühur edəcəyi düşüncəsi ilə onunla vidalaşmaları, on ildən bir qədər artıq vaxtlarını aldı.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
intihar məktubu* frankstein
intihar məktubuna bu sözlərlə başlamışdı: kaş həyat, uşaqkən qurduğumuz xəyallardakı kimi davam etsəydi, amma olmadı.
küçənin ən işlək səmtlərindən birində, səkkizmərtəbəli bir binanın, beşinci mərtəbəsində yerləşən evinin balkonuna çıxaraq, intihar etmək üçün aldığı nəfəslə razılaşmaya nail olmağa çalışırdı. "bu dəfə... yox, dərindən nəfəs al, bir də, bir də... bu dəfə bacaracaqsan..."
hər anlaşmazlıq, daxilində gizlətdiyi qorxunu biraz daha vücuduna doğru yaxınlaşdırırdı. aşağıya baxdı, insanlar həyatlarından razı görünürdülər. "görəsən mən də yuxarıdan tanrıya belə görünürəm?" deyə, düşünməyə başladı. "daha neçə mərtəbə yuxarıya çıxsam, mənim varlığımı hiss edər?"
hava tez qaralmışdı. beşinci mərtəbədə olduğu üçün, hava aşağıya nisbətdə daha soyuq idi və dayanmadan külək əsirdi. özünü isitmək üçün qolları ilə bədənini ovuşdurmağa başladı. üçüncü dəfə də eyni hərəkəti təkrarladıqda dayandı və gülümsədi: intihar etmək üçün beşinci mərtəbəyə çıxmış bir adamın özünü isitməyə çalışmasını, acizlik olaraq qələmə verdi. bacara bilməyəcəyini düşündü, lakin bu fikri sadəcə üç dəqiqə vaxtını aldı.
yenidən aşağıya doğru baxdı, bu dəfə qərarında qətiyyətli idi. intihar məktubunu bir daşın altına qoyaraq, son dəfə çarəsizcəsinə göy üzünə baxdı. hava daha da qaranlıqlaşmaqda idi. intihar etmək üçün başını aşağıya sarı əydiyi müddətdə, göy üzündən bir işığın sürətlə yerə doğru enməkdə olduğunu gördü. işıq, biraz da yerə yaxınlaşdıqda alovlandı və onun da olduğu binadan çox da uzaq olmayan bir yerə düşdü.
tanrının ona cavab verəcəyinə inanırdı və özlüyündə bunun da işarə olduğuna dair qərar verdi. bu ani qərar sayəsində intihardan vaz keçib, yerə düşən cismin nə olduğunu müəyyənləşdirmək üçün yola çıxdı. düşən cismi tapmağı, elə də uzun çəkmədi, çünki axtarışda olan təkcə o deyildi. yolu tapmaq üçün yaxınlıqdakı binalardan küçələrə axışan insanları, yanğınsöndürmə və polis maşınlarını izləməyi bəs elədi. hansısa peyk parçası, ətrafdakı kiçik məhəllələrdən birində yerləşən dükana düşmüşdü. düşdüyü yerdə əmələ gələn partlayışda üç uşaq dünyasını dəyişmişdi.
uşaqların cəsədlərini gördükdən sonra, bunun həqiqətən də bir işarə olduğu qənaətinə gəldi və cəld şəkildə intihar məktubunun olduğu binaya doğru qayıtdı. beşinci mərtəbədəki intihar məktubunu götürüb, bir neçə əlavə də qeyd etdikdən sonra binanın səkkizinci mərtəbəsinə çıxdı. məktubu bir daşın altına qoyub, bir saniyə belə düşünmədən, özünü boşluğa yuvarladı. bir neçə saniyə sonra səkidə beyni dağılmış bir cəsəd uzanmışdı.
məktubuna: "həyat, onu gördüyün kimidir. möcüzələrə inanmağı kənara atıb, öz şansımızı artırmağa çalışdığımız gün, işlər biraz daha qaydasına düşəcək. bir işarə filan gözləməyin həyatdan. gələn hər bir işarə, bir son ola bilər." sətirlərini əlavə eləmişdi.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
paradise lost; miltonun bütün ümidlərinin tükəndiyi, haradasa insana və tanrıya qarşı inancının qalmadığı və londonda vəba xəstəliyindən yetmiş beş mindən çox insanın dünyasını dəyişdiyi ağır dönəmdə yazılmışdı. milton, yəhudi peyğəmbərləri musa və davudla eyni ruhu paylaşdığını; yuxularına girərək, onu bu əsəri yazmağa sövq etdiklərini iddia edirdi.
lakin, buna baxmayaraq, milton həmişə şeytanın yanında idi.
dünyada bizim istəklərimizə uymayan hadisələr dövr edirdi: qadağan edilmiş meyvədən dadaraq, cənnətdən qovulan adəm və həvva, onların övladları olan bizlər, əslində tanrının cəzalandırma metodunun daxilində idik və layiq olduğumuz həyatı yaşayırdıq. şeytan isə, bu sistemi bünövrəsindən sarsıtmağa çalışan xarakter idi. və indiki dövrə nəzər yetirdikdə, az da olsa bunu bacarmış olduğunu iddia edə bilərik.
milton, 1674-cü ildə öldü. ölümündən bir neçə il sonra məzarı, kilsənin əmri ilə yenidən açılarkən, dişləri suvenir əşya düzəltmək məqsədilə oğurlandı: adəm, növbəti dəfə cəzalandırılmışdı.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
tangonun önəmli adlarından biri. borgesin tangonu nə qədər çox sevdiyi və haqqında yazdığını bir çoxlarımız bilirik. 1965-ci ildə, piazzolla, edmundo rivero və luis medina castro ilə birgə borgesin şeirləri üzərinə bu möhtəşəm albomu hazırlayır.
(youtube: 
)
)Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
bir çox rejissorlardan fərqli olaraq, filmi sadəcə sənət olaraq deyil, həm də "həyatın qaynağı" olaraq görən insan. misal üçün, filmdən başqa bir şey bilməyən və film çəkməyi əlindən alsanız, iki cümləni düzgün şəkildə ard-arda qura bilməyəcək tarantino üçün belə film həyatın qaynağı deyil: sadəcə həyatın təzahür formalarından biridir. halbuki woody allen filmlə nəfəs alır və bu filmlərin bir çoxu həddən artıq uğursuz olmaqla, uğursuzluğun altında olmaq arasında get-gəl edir. çünki, filmlərini sadəcə "yaxşı film çəkmək" naminə çəkən biri deyil allen. film, allenin nəfəsini alıb, verməyə yardım edən orqanıdır.
bizim sadəcə film olaraq izlədiyimiz hər şey, onun həyat fragmanlarından ibarətdir.
sonuncu izlədiyim filmi " deconstructing harry"də öz keçmişi və fərdi inkişafı ilə bağlı özünü amansızcasına mühakimə edən; bunu gerçək kinematoqraf dili ilə izah edən və filmin sonunda layiq olduğu alqışı qazanan allen var.
zəif filmləri allen`in eskizləridir, həqiqi əsərlərini görmək üçün onu çox izləməlisiniz.
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
ölümdən sonra hər şey bitir, hətta ölümün özü belə. seneca
Notice: Undefined variable: userQuery in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 84
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 92
Notice: Undefined variable: idvv in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 101
Notice: Trying to access array offset on value of type null in /var/www/soz6/sonhefte.php on line 102
rejissorun zəif fantaziyasından irəli gəlir adətən, məsələn "qara volqa" filminə baxıb da, "qara volqa" əsərində baş vermiş hadisələri tam olaraq anlaya bilməzsiz.
silinmiş entry.
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1336
blok - başlıqlarını gizlət
Notice: Undefined variable: user_id in /var/www/soz6/sds-themes/vengeful-light/profile.php on line 1343