antonin artaud

1. fransız yazıçı. dramaturq. ilk dəfə "məni intihar etdilər" sözləri ilə diqqətimi çəkmişdi.
(bax: van gogh)
(baxma: the man suicided by society)* cəmiyyətin intihar etdirdiyi adam

dahiliklə dəlilik arasında var olduğu deyilən o incə xəttin üstündə dayanmış adamdır.

artonu* artaud fransızca arto kimi tələffüz olunur gündəmdə olan qarabağ qazisinin özünü yandırması məsələsi yadıma salmışdı. elə sırf yuxarıda qeyd etdiyim cümləsinə görə.

"intihar üzerine" adlı yazısını da paylaşım tam olsun.

"kendimi öldürmeden önce bana varoluştan yana güven verilmesini isterim, kuşku duymamak isterim. yaşam, benim gözümde, olguların belirginliğini ve akılda uyumlu biçimde birleşmelerini onaylamaktan öte bir şey değil. ben, olguların toplanıp birleştiği zorunlu bir buluşma noktası gibi duymuyorum kendimi artık; şifalı ölüm, doğadan ayırarak iyileştiriyor bizi; ama ya ben, olgulara yol vermeyen acıların ürünüysem?

ben kendimi öldürürsem bu, kendimi yıkmam için değil, ama kendimi yeniden oluşturmam için olacak; intihar, benim için, kendimi zorlu bir uğraşla yeniden ele geçirmemi, varlığımın içine baskın yapıp girmemi, belli belirsiz ilerleyen tanrıdan önce davranmamı sağlayacak bir araçtır yalnızca. intiharla kendi tasarımı yeniden doğaya uyguluyorum, ilk kez kendi irademle biçimlendiriyorum her şeyi. bana uygun olmayan organlarımın koşullandırmasından kendimi kurtarıyorum; ve yaşam, bana düşünmem için verileni düşündüğüm saçma bir talih oyunu olmaktan çıkıyor. yani kendim seçiyorum düşüncemi, ve güçlerimin, eğilimlerimin, gerçeklerimin yönünü. güzel ile çirkinin, iyi ile kötünün arasına yerleşiyorum. askıda bırakıyorum kendimi; hiçbir yana eğilim göstermeden, yansız; iyilerin ve kötülerin kışkırtmalarının kurduğu dengenin kurbanıyım.

çünkü yaşamın kendisi, bir çözüm değil; yaşam, seçilmiş, benimsenmiş, belirlenmiş hiçbir varoluş türüne sahip değil. yaşam yalnızca, istekler ve olumsuz güçler dizisidir, tiksindirici bir rastlantıya bağlı koşullara göre amacına ulaşan ya da başarısızlığa uğrayan küçük karşıtlıklar dizisidir. kötülük, her insana, eşit ölçüde verilmemiştir, deha da öyle, delilik de. kötülük gibi , iyilik de, koşulların ve etkisini kimisinde çok kimisinde az gösteren bir mayanın ürünüdür.

yaratılmak ve yaşamak ve değiştirilemeyecek biçimde belirlenmiş varlığının en akla gelmez dallarına, en küçük ayrıntılarına dek kendini hissetmek, kesinlikle aşağılık bir durumdur. aslında biz ağaçtan başka bir şey değiliz ve olasıdır ki, benim soyumun ağacının bilmem hangi boğumunda, belirlenmiş bir günde kendimi öldüreceğim yazılıdır.

intihar özgürlüğü kavramı da, kesilmiş bir ağaç gibi düşüyor. intiharımın ne zamanını, ne yerini, ne de koşullarını ben yarattım. onun kavramını bulan da ben değilim, koparılmayı duyabilecek miyim?

belki o anda varlığım parçalanıp dağılır; ama ya bütünlüğünü korursa, sakatlanmış organlarım nasıl işleyecek, varlığı olanaksız hangi organlarımla gözlemleyeceğim bu kopmayı? ölümü, bir sel gibi duyuyorum üzerimde; gücünü bilemeyeceğim, apansız sıçrayan bir yıldırım gibi. tatlarla ve dolanıp duran labirentlerle yüklü duyuyorum ölümü. bunun neresinde benim varlığımın düşüncesi?

bu tanrı, beni,istediği gibi kullandı, saçma biçimde; beni canlı kıldı, yadsımaların yokluğunda, benim atak yadsımalarımın yokluğunda, düşünülen yaşamın, duyulan yaşamın en küçük kıpırtılarını bile yok etti bende. yürüyen bir robot durumuna indirgedi beni; ama öyle bir robot ki, bilinçsizliğinin kırıldığını duyumsuyordu.

ve işte ben, yaşamakta olduğumu göstermek istedim, şeylerin çınlayan gerçekliğiyle birleştirmek kendimi, yazgımı parçalamak istedim.

tanrı ne dedi buna?

yaşamı hissetmiyordum; değer yargılarıyla ilgili her kavramın dolaşımı, bende, kurumuş bir ırmaktı. yaşam, bir nesne, bir biçim değildi bende; bir dizi mantık yürütmeydi yalnızca. ama boşuna işleyen, bir yere ulaştırmayan mantık yürütmelerdi bunlar ve bende, irademin kesinleştiremediği "taslaklar" biçiminde kalıyorlardı.

buradan intihar durumuna geçmem için de benliğimin bana geri dönmesini beklemeliyim, varlığımın tüm eklemlerini özgürce oynatabilmeliyim. tanrı beni, umutsuzluğun içine bıraktı, sanki ışıkları bana ulaşan çıkmazlar burcunun ortasına bıraktı. ben artık ne ölebiliyorum, ne yaşayabiliyorum, ne de ölümü ya da yaşamı istememezlik edebiliyorum. insanların tümü de benim gibi. "

2. eyni zamanda şairdir.

"who am i?
where am i from?
i’m antonin artaud
and since i speak
as i know
in a moment
you’ll see my present body
shatter to pieces
and gather itself
in a thousand notorious
aspects
a fresh body
in which you’ll never
be able
to forget me."

the pursuit of fecality deyə bir şeiri var, çox sərt şeirdir və estetikadan uzaqdır deyərdim, amma oxunmalıdır. uzun olduğuna və tərcüməsi olmadığına görə paylaşa bilmirəm, amma oxuyan olsa bu başlığa entry girməsini dilərdim.

(baxma: theatre of cruelty)

3. Antonin Artaud haqqında bir şey yazmaq olduqca maraqlıdır, çünki şəxsin yaradıcılığı və şəxsi həyatı çox diqqət çəkicidir; həm teatr yazıçısı, həm rejissor, həm aktyor, həm şair, həm teatr nəzəriyyəçisi. Həyatının müəyyən mərhələsində psixoloji mərkəzə köçürülərək elektro şoka məruz qalmış sənətçi.

Qərb teatrına qarşı mütləq bir müharibə elan etmişdi. Hakim teatr yanaşmasına və nəzəriyyəsinə qarşı "Qəddarlıq Teatr”ı adı ilə bir çıxış hazırlamışdı. Bu teatr manifestini daha çox Şərq-Bali teatrından təsirlənərək yaradıb. Onu şərq teatrına doğru yönləndirən şey isə bu teatrın bir ritual şəklində işləməsi idi. O, xüsusilə, ağrı, əzab və bu kimi digər "qara" duyğular ilə bir ritual havasında keçən teatr tamaşasının "mədəni" insanın daxilində basdırılmış yabanı hisslərinə səslənərək o insanı bir növ aydınlanma, təmizlənmə içinə çəkməyə çalışacaqdı.

"Əgər kütlələr teatra getməkdən soyuyubsa, hamımız teatrı alçaq bir səviyyədə sənət və bir əyləncə vasitəsi olaraq qəbul edib onun pis instinktlərimizdən təcrid olunma vasitəsi olaraq istifadə etmişiksə, bunun səbəbi bizlərə gərəyindən artıq "Bax teatr budur, yəni yalan və fırıldaqçılıqdır,"- deyə deyilməsindəndir".

Antonin Artaud - ” The Theatre and its Double”

Mənbə: muza- ıv buraxılış

antonin artaud

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!