çoxları tərəfindən səhv bilinən məlumatlar

111. insan bədənində həm tüklərin, həm də qılların olması səhv məlumatdır. insan da daxil olmaqla, heç bir məməli növündə tüklər yoxdur, qıllar vardır. Eyni şəkildə, qılları olan hər canlı da məməlilər sinfinə mənsubdur. Tüklər ancaq quşlarda mövcuddur. Yəni, bu xüsusiyyətlər yalnız bu canlı növlərini ehtiva edir. qıl və tükün zahiri görkəm oxşarlığı əsasında bu iki sözün sinonim kimi işlənməsi, bunun doğru olduğunu göstərmir. qıl və tükün bir-biri ilə həmcins quruluşda olmadığı və biri quşlara, digəri isə məməlilərə məxsus uzantı olduğundan ötrü fərqli epidermal uzantıların adlandırılması üçün də onlara fərqli adlar qoymağa ehtiyac var.

əlavə 1: mövzu "tük" sözünün örnəyini verdiyiniz etimoloji keçmişi deyil, mövzu quşdakına da, insandakına da eyni adın verilməsidir. bizim dil üçün də bu xarakterikdir. ülgüsüz, yazdıqlarımı yenidən və diqqətlə oxuyun, zəhmət olmasa.
Əlavə 2: sarkazm ələsalmanın ən şiddətli halıdır, btw. məhz buna görə o meme'i paylaşdığınız aydındır.

112. bəzi yerlərdə oxuduğuma görə insanlar evrim ağacının aşağıdakı videosuna baxıb, tük sözünün mənası barədə çaşqınlığa düşüblər

(youtube:

)

bu məlumatın da yaxın gələcəkdə "çoxları tərəfindən səhv bilinən məlumatlar" kateqoriyasına düşmə ehtimalı var, o səbəbdən bir az sözün kökünü açıqlamaq istəyərdim.

tük sözü əski türkcədə (7-13-cü əsrlər) tü, tüg şəklində qıl və lələk mənasına işlədilib. ancaq, əsasən məməlilərə aid edilib. o dövrə aid " ırk bitig"dən (9-cu əsrdə orxon əlifbasında yazılan fal kitabı) və " Divanü Lüğat-it-Türk"dən örnək atıram:
ırk bitig: tanım tüsi takı tükenmezken (bədənimin tükü dəxi bitməmişkən)
DLT: bi tǖ saç (bir tük saç)

bizim elmi ədəbiyyatda quşun hər cür tükünə lələk deyilir:

ancaq insanda tük termini işlədilir:

çağrı bəy yuxarıdakı videoda haqlı olaraq "tüy"ün yalnız quşlara aid olduğunu söyləmişdi. ancaq orada azərbaycan dilindən yox, öz ana dili olan türkiyə türkcəsindən danışırdı. tük qıl ayrımı yalnız anadolu türkcəsində aid olub, 14-16 əsrlərdə yaranıb. bizdə isə quşun tükünə lələk deyilir.
bundan başqa, türkmən, qazax, qırğız, noqay, kumuk, karaçay-bakar, xələc, uyğur, özbək, cənubi altay, tıva, tofa dillərində bu söz yalnız qıl və yun mənalarında işlədilir, lələk mənası yoxdur. Anadolu türkcəsi, yakut və dolqan dillərində ilkin olaraq lələk mənasını verir, ancaq o dillərdə də məməli qılına tük deyilir. Çuvaş dilində isə yalnız lələk mənasında işlədilir, qıl mənasını itirib.

əlavə: yüz illərdir sinonim kimi işlədilən "tük" və "qıl"ın indi də sinonim kimi işlədilməsində heç bir problem yoxdur, onsuz da "lələk" sözü quşların bədənini örtən sapvari incə telləri ifadə etmək üçün yetərlidir və heç kim də həmin sözü insana aid etmir. türkiyədə "insanın tüyleri" deyilən zaman elmi olaraq "insanın lələkləri" kimi başa düşülür, ancaq bizim dildə belə vəziyyət yaranmır.

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!