umsuq olmaq

yeni nəsil buna " xəyal qırıqlığına uğramaq" deyir. sanki, dəmir pərdə enməmişdən qabaq, azıxantroplar bu duyğunu duymayıb, məyus olmayıb. söz ümumişlək olmasa da, izahlı lüğətdə verilib. o cümlədən, xəyal qırıqlığına uğratmaq mənasında "umsutmaq" sözü də salınıb.

(baxma: umsuqluq)
(baxma: məyusluq)

dilimizə yunan dilindən keçən sözlər

gübrə sözünün koqnatı ilə qaraxanlı türkcəsində də rastlaşmaq olar. "küwre" şəklində. heyvan mənşəli çürüntü demək imiş. düzü, alma sözünü belə yunanca çıxaranlar var. güya ki, sözün kökü "almila"dır. al qədim türkcə qırmızı, mila da qədim yunanca alma deməkiş.
(baxma: bişmiş toyuğun gülməyi gəlir)
yunancdan belə olmasa, azərbaycan dilinin mövcud olmadığı dövrlərdə türkcəyə hansısa hind-avropa dilindən alındığı ehtimali böyükdür. yenə də, bu qədər erkən alınmanı ana dilimizdə yad söz saymaq olarmı? belə düşünürüksə, onda "tanrı" sözünün də dilimizin lüğətlərində çincə olduğunu yazsınlar.

youtube

15 oktyabrdan etibarən short formatında yayımlanan videoların müddətinin 3 dəqiqəyə kimi çıxaran platforma. bunda o qədər də böyük problem yoxdur. problem sözügedən tarixdən sonra istər horizontal, istər vertikal formatda olsun youtube-a yüklənən bütün 3 dəqiqədən qısa olan videoların alqoritm tərəfindən short formatında sayılmasıdır.
adi videolar heç, 3 dəqiqədən qısa musiqi klipləri belə short sayılır indi? ya da hindli qaqaşlarla, rus nerdlərinin qısa "tutorial"lları? bir də youtube-da short formatındakı videolardan daha az pul qazanıldığı bilinən şeydir.
qaynaq

düzəliş: 1:1 və ondan daha uzun formatlı 3 dəqiqədən qısa harizontal videolar short sayılacaq.

millətçi vs milliyətçi

Tarixi müəyyən şərtlərin təsirilə milliyyət halından millət halına gələn topluluqların müstəqil bir dövlət qurmaq və ya istilaya uğrayan vətənlərinin istiqlalını geri almaq uğrunda mücadilə edənlərə mütləq Avropa terminlərilə bir ad lazımsa, bunlara milliyyətçi – nasionalist deyil, millətçi – patriot, hərəkatlarına da milliyyətçilik – nasionalizm deyil, millətçilik – patriotizm demək lazımdır!
Məmməd Əmin Rəsulzadə -"Milli Birlik" səh.32

patriot sözünü "vətənpərvər" şəklində tərcümə etmək yanlışdır. söz qədim yunanca olub, kökü "nəsil, soy, tayfa" mənasındakı πᾰτρῐᾱ́ (patriā́) sözüdür.
sifarişi verən: Derek

ramin djawadi

bütün qaynaqlarda atasının iranlı olması yəni, milli kimliyi düz əməlli bildirilməməsinə baxmayaraq, hansı ağılla onu da azərbaycanlı çıxarıblar?
libre az - “Taxt-tac oyunları”nın bəstəkarı əslən azərbaycanlı imiş
axar az - Dünyanın sevdiyi Ramini biz tanımırıq
yaxşı, tutaq ki, o yarı iran türküdür, sonra? ramin cavadi alman mühitindən çıxmış, onun kimi tanınmış film bəstəkarı olan hans zimmer kimi insanlar tərəfindən yetişdirilmiş şəxsdir. onunla heç bir bağımız yoxdur.

azərbaycan dilinə ermənicədən keçən sözlər

#220773
çor - cinə oxşayan türk-monqol mifoloji varlığı, slavyan dillərindəki "Чёрт"a oxşayır.
hənək - farsca "xən-dən" (gül-mək) > türk dili olan özbəkcə də "hunuk" (zarafat) şəklindədir
kom - proto-türkcədə *kop-/*kob (çox). b~m* ben-men, burun~murun və s. səsdəyişimi türk dilləri üçün xarakterikdir.
örnək - bu sözlə qazaxcada өрнек (örnek), özbəkcədə o'rnak, uyğurcada ئۆرنەك‎ (örnek), Tatar və başqırdcada isə үрнәк (ürnäk) şəklində qarşılaşırıq. sözün kökü mübahisəlidir. lazar budaqov kökünün ermənicə eynimənalı "orinak" sözünün olduğunu deyir. ancaq türk dillərinin ən sanballı etimolojik lüğətini yazan ervand sevortyan və geoffrey lewis bununla razılaşmır. sözün proto-türkcə *ör* hörmək və ya metateza* söz daxilindəki səslərin qarşılıqlı halda öz mövqelərini dəyişmə hadisəsi. köprü-körpü, kiprik-kirpik və s. yolu ilə *ög, *ögre* öyrənmək köklərindən yarandığı düşünülür. yəni, ermənicədəki orinak sözünün türkcə ilə əlaqəsi yoxdur.
* ilk entry-ni cavablamağımla qaydaları pozduğumu bilirəm

avropa mənşəli olduğu bilinəndə təəcübləndirən alınma sözlər

büdcə - fransızca budget. dilimizə farsca ya da osmanlıcadan keçib. pulqabı deməkdir.
bərbər - osmanlıca vasitəsi ilə keçmiş italyan sözüdür. italyanca barbiere hərfi tərcümədə "saqqalçı" deməkdir.
tiryək - qədim yunanca θηριακή (thēriakḗ) --> farsca teryak. qədim yunancada antidot, panzehir deməkdir.
qəlib - bu da ərəb dili vasitəsi ilə dilimizə keçmiş yunan sözüdür. καλόπους (kalonpous)* kalon - taxta, pous - ayaq ayaqqabı qəlibi demək imiş.
sabun - latınca sapo* eng. soap --> ərəbcə sabun.

azəri

bizə "azəri" adının türkiyəlilərin verdiyini və rəsulzadənin "azəri" adını türkiyədə mühacirətdə mühacirətdə olarkən mənimsədiyini deyənlər var. ancaq, onun mühacirət dövründən öncə də bu adlandırmadan istifadə etdiyini sübut edən dəlillər var:

"Coğrafiya etibarı ilə Azərbaycan isminin yalnız iran vilayətlərindən Təbriz ilə həvalisinə* ətraflarına ələm olduğu məruf* tanınsa da olsa da münhəsir* bağlı, qapalı olduğu sabit olmuş həqiqətlərdən deyildir: biləks* əksinə bu ismin* adın Azəri türklərlə məskun bütün yerlərə şamil bir isim olduğuna dəlil və sübutlar vardır.
Bu xüsusda isbati-müddəa etmək üçün səhifələr yazmaq mümkün ikən biz cümhuriyyətimizə verdiyimiz adı coğrafi bir məfhumdan ziyadə qövmi bir mənadan olduğumuz üçün bu məsələ ilə pək o qədər də məşğul olmaya lüzum görmüyoruz" ("istiqlal" məcmuəsi, 28 May 1919, № 1)

Bakı Azərbaycanın, Azərbaycan da Bakınındır... Bakıda mövcud bulunan ərazinin, əmlakın, əfar və müstəqfatın qismi-küllisi müsəlmanlardadır. Ətrafında bulunan köylər tamamilə müsəlman köyləridir, azəri türkləridir. (Azərbaycan qəzeti №5 "Bakı məsələsinə dair mülaqaat" 1918-ci il oktyabr)

Düzdür, rəsulzadə bu dövrdən əvvəl də osmanlıda mühacir həyatı yaşamışdı və oradakılardan bu adı mənimsəməsi mümkündür. onun ilkin dövr yazılarındakı ağır osmanlı türkcəsi təsiri bunu dəstəkləyir. ancaq, həmin dövrdə indiki azərbaycanda belə "azərbaycan", "azərbaycanlı" adları heç bütün üst təbəqə tərəfindən qəbul olunmamışdı. nəyinki, osmanlıların bu adı qəbul edib, qısaltmaqları mümkün olsun. o dövrlərdə osmanlıların bizi " kafkasya türkü", hətta " acem" adlandırması daha mümkün görünür.

azəri

Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin baş redaktoru olduğu 1928-1931-ci illərdə Türkiyədə nəşr olunan Azəri Türk jurnalının 22-ci nömrəsi.
bir də rəsulzadənin belə bir sitatı da var:
Eşqi istiqlal ilə yanan və həsrəti hürriyyətlə saxlayan Azəri gəncliyinin ürəyi yarılsa, bu bayrağın (Azərbaycan bayrağının) orada həkk edildiyi görünər.

Ölümündən sonra Mirzə Bala Məmmədzadənin 1948-ci ildə çıxardığı Rəsulzadənin məşhur sitatının* sən bizimsən... müəllifi Əmin Abid Gültəkinin "Buzlu Cəhənnəm" şeir kitabı
Gültəkinin "buzlu cəhənnəm" şeirindən:
Dediniz yaşamaz Azəri haqsız.
Sizi kəsmək üçün enən xəncərə
“Hürriyyət istəriz” deyə yazdınız.
Səlamat yoludur getdiyiniz yol.

nasist wehrmacht-ın tərkibində qızıl orduya qarşı vuruşan azəri türkü legionerlərin çıxardığı "azərbaycan" qəzetinin başdan sovdu axtarışla tapdığım bu məqəsində dilimiz "azəri türkcəsi", milli mənsubiyyətimiz "azəri türkü" şəklində verilib.
türkiyədə "azəri" sözünü yayanların azəri mühacirləri olduğunu düşünürəm.

sonradan qeyd: nasist qəzetindəki məqələdə bu cümlə diqqətimi çəkdi:
"indi iftixarla qeyd etmək olar ki, milliyyətin nədir deyə verilən suala azərbaycanlıyam deyil, azəri türküyəm deyə cavab verilir".

asddasdsasdasads

avropa mənşəli olduğu bilinəndə təəcübləndirən alınma sözlər

gilas - yunanca κεράσι (kerási)* kiraz sözü farscadan gilas şəklində almışıq. albalı sözü də farscadan dilimizə keçib. qəribəsi odur ki, sözün tərkibindəki "balı" sözü* eyni mənadadır gürcücədir. "al" hissəciyinin isə bizim türkcədəki qırmızı mənasındakı "al" sözü ilə əlaqəsi yoxmuş. farsca "alu"* alubalu gavalı demək imiş.
sonradan: ancaq, mən "albalı" sözünün bizdən farslara keçdiyini düşünürəm. çünki, bu sözdəki "alu" sözünün "gavalı" mənasında tərcüməsi məntiqsizdir. etimolojik olaraq "qızmızı gilas" mənə daha məntiqli gəlir. həm də biz gürcülərə daha yaxınıq.

maraqlı xəritələr

Orta Şərqin seysmik təhlükə xəritəsi* aq bu xəritənin məqsədi məlumat verməkdir, niyə israili orta şərq ölkəsi göstərməməkdən ötrü ölü dəniz riftini yarımçıq təsvir edəsən?