millət

1. millət, vətəndaş cəmiyyəti və hüquqi dövlət prinsiplərinin bərqərar olduğu mədəni sistemdir.

(bax: xalq)
(bax: etnos)

2. tarixdəki milyonlarla soyqırıma səbəb olmuş anlayış.

farslarla, ərəblərlə, ruslarla, ermənilərlə, monqollarla və s. millətlərlə qarışmış bir millətdənəm. bilmirəm bu millətin dəqiq adı nədir. azərbaycanlı mı, türk mü, azərbaycan türkü mü, azəri mi. düzü çox da sikimdə deyil hansının daha doğru olduğu. millət anlayışını önəmsəmədiyim üçün, özümü hər hansı bir millətə aid etməyi də sevmirəm. belə daha yaxşı hiss eliyirəm özümü. insanlara millətindən asılı olmayaraq dəyər verirəm. ən az azərbaycan musiqisi kimi mənə doğma gələn erməni musiqisinə rahatlıqla qulaq asa bilirəm. bir qrup terroristin mənimlə eyni millətdən olan insanları siyasi səbəblərdən ötrü qırdığı üçün, onlarla eyni millətdən olan insanlara nifrət etmirəm, edə bilmirəm, etmək istəmirəm. çünki, bu məntiqlə getsəm, illər sonra mənim millətimdən olan bir qrup terrorist onların millətindən olan insanları qırarsa, öz millətimə, həmçinin özümə nifrət etmək məcburiyyətində qalıb, gülünc bir vəziyyətə düşə bilərəm.

millətlər arası düşmənçilik yox olmalıdır. düşmənçilik olacaqsa (bunu istəməsəm də) fərdlər, qruplar arasında olmalıdır. hər hansı bir millətə nifrət etməklə, zəncilərə nifrət etmək arasında heç bir fərq yoxdur.

uzun bir şey yazanda sonluğu gətirə bilmirəm nəsə. elə fikirləşin ki, nəsə bomba bir cümləylə bitirdim yazını.

3. bəziləri - xüsusən də azərbaycanlılar tərəfindən hələ də tayfa və etnik qrup anlayışı ilə qarışdırılan anlayış.

--sitat--

Əslində bu tip söhbətlər söhbətlər, qərb siyasi elmində artıq çeynənmiş temalar olsa da, bunu Azərbaycanda və ümumən Qafqazda dilə gətirmək hələ ki aktualdır. Stalinin " Marksizm və Milli Məsələ” əsərində “millət” anlayışına verdiyi arqumentlərə görə bir topluluğun "millət" ola bilməsi üçün lazım olan faktorlar vahid ərazi, ümumi iqtisadi həyat, vahid psixoloji tərkib, ümumi mədəni birlik və vahid dil ( Belçika, isveçrə xalqları timsalında artıq bunun da lazımi önəm təşkil etmədiyini görürük) hesab olunur. Və onu qeyd edir ki, sadalanan bu faktorlardan ən azı biri olmazsa onda həmin topluluq "millət" adı ala bilməz. Açığı, mən o eşşəksikənin heç kitab oxuduğuna inanmıram, nəinki kitab yazmaq (böyük ehtimal, hansısa tanınmayan, qələmi normal biri, bunu onun üçün yazıb, bu da öz adından çap etdirib). Ancaq sizi arxayın edirəm ki, millət quruculuğu(nation building) göründüyü qədər də asan məsələ deyil. Ümumiyyətlə millət quruculuğu ilə bağlı kifayət qədər esseler, məqalə və kitablar yazılıb. Heç birini oxumadığınız üçün, mən məcbur qalıram hər dəfə bu çeynənmiş söhbətlərə təkrar qayıdım. max weber öz "Millət" essesində, isveçrə xalqı ilə Yuqoslav millətlərinə istinad edərək deyir ki, isveçrə xalqı, 3 dildə danışan toplumlardan təşkil olunsa belə özünü bir xalq olaraq tanıyır, çünki uzun müddət eyni ərazidə, eyni iqtisadi, siyasi və mədəni şəraitdə formalaşaraq ərsəyə gəliblər. Lakin Serb, Xorvat, Sloven, Bosniya xalqları eyni dildə danışsa belə özlərini eyni millət saymırlar. Çünki fərqli imperiyaların əsarətində yaşayıblar və uzun müddət yuxarıda sadalanan bağlantıları olmayıb. Məhz bu səbəbdən, "Yuqoslaviya milləti” yarana bilməmişdir ki, bunun nəticəsində ölkə dağılmışdır. indi azərbaycanlılar da zənn edir ki, türklərlə coğrafi vahid ərazidə yaşamaq, yaxınibəzən ortaq) dildə danışmaq, bunları türklərlə yaxud iran azərbaycanlıları ilə "eyni millət” edir. 200 ilə yaxın davam edən fərqli siyasi, iqtisadi və mədəni inteqrasiya nəticəsində, cənubi azərbaycanlılarla bizi nə vahid iqtisadi birlik, nə oxşar psixoloii struktur birləşdirmir. Eynilə Iğdır, Qars azərbaycanlıları... ( Kərkük Türkmanları məsələsi tamamilə faciədir). Baxın məsələn Gürcüstan azərbaycanlıları və müəyyən qədər Dərbənd azərbaycanlılarını sadalanan prinsiplərə görə bizimlə eyni millət saymaq olar. Çünki uzun müddət eyni quruluşda yaşayıb, eyni siyasi, iqtisadi və psixololi faktorlar əsasında formalaşıblar və hələ də bir-birlərinə inteqrasiya etməkdədirlər. Ancaq nə Türkiyə insanı, ve iran insanı bu kriteriyaların yanından belə keçmir. Yenə deyirəm, Avropada bu məsələlərin akademik təhsilə adını yazdırmış esse və məqalələri mövcuddur və bu məsələlərin artıq bu tip idealist müstəvidə müzakirəsi, yüngül desək "kəndçilik” olaraq qiymətləndirilir. Məhz bu nöqteyi-nəzərdən ermənilərlə azərbaycanlılar "eyni millət”dirlər. Uzun müddət vahid ərazidə (xanlıqlar dövrü, sovetlər birliyi) , ümumi iqtisadi həyat (əkinçilik, maldarlıq ve s). vahid psixololi tərkib (seksual stereotiplər, prinsipiallıq, soy kökə görə prestij və s), Ümumi mədəni birlik (dolma, yallı, toy mədəniyyəti və s.) içərisindəki bu xalqlar qərb elminə (və açığını desəm mənim tək referans aldığım nöqtə budur) görə eyni millətdir. Çar Aleksandrın 1665-ci ildə Gürcüstanda keçirdiyi təhkimçilik hüququnun ləğvi manufaktura münasibətlərinin inkişafı və əyalətlər arası iqtisadi birliyə gətirib çıxardanadək, gürcü xalqı deyə bir anlayış yox idi. Çünki Gürcüstan çar Rusiyasına qədər eyni ərazidə yaşayan və eyni dildə danışan kmalardan ibarət olsa da daim bir-biri ilə müharibə edən və heç bir iqtisadi bağlantısı olmayan feodal çarlıqlarından formalaşmışdı. Svanlar, bugün də gürcüləri görəsi gözü yoxdur. Hansı ki, ikisi də kartvel dil ailəsinə mənsub, aborigen qafqaz xalqlardır. Xevsurlar, öz qonşuları mitiuluri(dağlı) gürcülərlə qız alıb vermirdilər. Pşavlar ilə Raçalar isə uzun müddət qanlı idi. Yoldaşlar, bunlar eyni dildə danışan, eyni mentalitetə sahib topluluqlardır, ancaq yola getmirdilər. NiYƏ ?! Çünki vahid iqtisadi birlik, vahid siyasi şəraitdə yetişməmişdilər. Bunlar onların "eyni millət” olmasına maneə törədirdi. Bugün ermənilər ve azərbaycanlılar yuxarıda sadaladığım, qərb siyasi elminə söykənən faktlara əsasən ortaq siyasi, iqtisadi və mədəni əlaqələrə əsasən eyni millətdirlər. Erkin Qədirli və onun timsalında “ macar irredentizmi” xəstəliyinə tutulan bütün azərbaycanlılar, dövlət, millət anlayışının nə demək olduğunu belə bilmirlər. Məqsədim REALa ilişmək filan deyil qətiyyən (insafən, AXCPnin yanında ReAL, Amerikan solu kimi qalır). Məqsədim, insanlarımız siyasi elmlərdə nə qədər savadsız olduğunu dilə gətirməkdir. Halbuki kiçicik mütaliə ilə bir ömürə yetəcək biliklər əldə etmək çətin deyil. inanın mənə, mən də istərdim ki, bu ölkənin də liberal görüşlü siyasətçiləri olsun. Oturaq dövlət institutunun psixologiyasını müzakirə edək. Ancaq ki, yoxdur. Müasir qərb siyasi institutunun “ irticaçı” olaraq gördüyü tiplərin, Erkin Qədirlinin timsalında "ziyalı" olaraq göründüyü bu ölkədə, mənə elə gəlir ki, təəssüf ki, hələ bu komediyanı çox izləyəcəyik...

--sitat--

(bax: elchin sadykov)

4. insanların tarixən dil, ərazi, iqtisadi həyat və psixika ümumiliyi əsasında təşəkkül tapan və milli xarakterin, mədəniyyətin milli özünəməxsusluğunda təzahür edən sabit birliyi.

mənbə.
Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti, ııı cild

millət

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!