Sözaltı Sözlük - Azərbaycandilli Fikir Ensiklopediyası

+13 əjdaha

2. əsrlər boyu nəsildən nəsilə ötürülmüş fractallar. bir növ informasiya axışı,
keçmişin qr kodları.

uşaq vaxtı yayları baba gilin kəndinə gedəndə zaman o qədər dayanır üç ay o qədər uzanırdı ki hər dağa daşa divara gözlərin saatlarca zillənirdi, bayaq nostalgiya basdı kənddəki evin divarlarındakı xalçalar yadıma düşdü. günortalar yatmağa gönədirdilər uşaqları, nənə də yatırdı, bəzən yox. səhər axşam darıxanda divarda bir xalça var idi gözümü xalçadakı naxışlara zilləyib saatlarca düyümlərin axımlarını izləyirdim yata bilməyəndə. eyni şeyi sonralar atam dərslərim ya hansısa səbəbdən məni danlayanda bizim evin divarındakı oboylardakı naxışları izləyərək zamanın keçməsini gözləyndə edirdim. - niyəsə bu xarakterim həmişə mənə autistik olduğumu düşündürür, ya da spectrum falan.
nəsə bayaq google-da axtarıb deyəsən eyni xalçanı tapdım
bu çox tanış gəlir
sonsuzluq və zaman, əbədiyyət və dünən

rest in peace granma. grandpa. və uşaqlığımız.

+9 əjdaha

1. son bir il ərzində bu sahədə topladığım xeyli məlumat nəticəsində antik xalça axtarışlarımla şirvan və qazax-borçalı qrupundan üç xalça tapdım. düşündüyümdən də yaxşı pul gətirdi və təhsil haqqımla bərabər bir neçə müşkülümə əncam çəkdi. ancaq çox heyif ki pul ehtiyacımdan o gözəllikləri satmaq məcburiyyətində qaldım, ancaq gələcəkdə şəxsi xalça və qədim əlyazma kolleksiyamı yaradacam. xalçaçılıq xüsusi maraq dairələrimdən birinə çevrilib son illərdə və bu işə baş qoşmazdan əvvəl iran xalçalarını ən qiymətli kimi bilərdim çoxları kimi. sən demə bu sahənin inciləri bizdə imiş. tarixi mənbələrə görə azərbaycan xalçaları e.ə 2-ci minillikdən günümüzə qədər olan bir dövrü əhatə edir. ilk xalçaçılıq nümunələri maku ətrafından qazıntılar nəticəsində tapılmışdır. xalçaçılıq haqqında verəcəyim məlumatlar azərbaycan xalça qrupları adlı 5 cildlik kitabdan götürülüb. musa kalankatlı alban ipək xalçaları haqqında öz yazılarında məlumatlar vermiş, hətta herodot, elian kimi tarixçilərin əsərlərində belə alban xalçaları haqqında məlumatlara rast gəlmək olar. 16-17-ci əsrlər, səfəvilər dövrünə aid təbriz və şamaxı xalçalarının bir növü var ki, öz dövründə belə onlara qiymət biçmək çətin iş hesab olunurdu. bu xalçalar xovsuz olub, gümüş və qızıl saplardan toxunulur, üzərini isə mirvari və digər qiymətli daşlar bəzəyirdi. 16-cı əsrdə ingilis səyyahı antoni cenkinson şamaxıda, abdulla xanın yay iqamətgahında belə bir xalçanın olmasını öz səyahətnaməsində qeyd edir. hal-hazırda bu xalçalar ayrı-ayrı kolleksionerlərin əlindədir, böyük hissəsi isə ruslar tərəfindən aparılıb.
xalçalar öz texniki xüsusiyyətlərində görə xovlu və xovsuz olmaqla iki qrupa ayrılır.
xovsuz xalçalar ilk xalçalar hesab olunur.xovsuz xalçalar öz toxuma üsuluna, kompozisiya quruluşuna, ornament zənginliyinə və rəng koloritinə görə 8 növə bölünür:
palaz,cecim,ladı,zili,sumax,vərni,şəddə,kilim.
azərbaycan xalçaları bölgələr əsasında beş qrupa ayrılır ki, toxunan xalçaların spesifik naxış və simvolları əsasında onun hansı qrupa aid olduğunu müəyyənləşdirmək olur:

qarabağ qrupu, şirvan qrupu, irəvan qrupu, təbriz qrupu və qazax-borçalı qrupu.
aralarında ən çox axtarılan və ən dəyərlisi qarabağ və qazax-borçalı qrupuna aid olan xalçalardır.
təbii ki bu qruplar da məktəblərə bölünür və xırdaladıqca gedir. hər qrupun daxilindəki region, mahallar, kəndlər olmaqla təsnifat davam edir və bu çeşidlilik xalçaçılığın zəngin bir irs olduğunu göstərir. xalçaçılıq nümunələrimizin demək olar ki hamısında əsasən atəşpərəstlik simvollarına və kosmik simvollara rast gəlinir. heyvan simvolları belə bu xalçaların türk tayfalarının məhsulu olmadığını, qafqaz albaniyası və iran mədəniyyətinin atəşpərəstlik ideyası altında birliyinin məhsulu olduğunu göstərir.